بحران انرژی در اروپا و قطعی گاز صادراتی ایران به ترکیه، مشکلات زیادی را برای بخش صنعت ترکیه ایجاد کرد. ترکیه در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری زیادی برای تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود انجام داد؛ اما حوادث هفته‌های گذشته نشان داد که ترکیه باید سرمایه‌گذاری زیادی در زیر ساختار انرژی، تاسیسات ذخیره‌سازی گاز طبیعی و افزایش سهم انرژی‌های تجدید پذیر در سبد انرژی خود انجام دهد.
روابط ترکیه با اسرائیل در سال‌های گذشته با فراز و نشیب زیادی روبرو بود. مواضع مختلف دو کشور در مسائل منطقه‌ای باعث شد تا سطح روابط دو کشور در برخی موارد کاهش یابد.
نحوه اکتشاف منابع انرژی دریای مدیترانه و ترانزیت این منابع یکی از مواردی است که کشورهای منطقه می‌توانند با مشارکت در آن‌ها ضمن کمک به حفظ ثبات و امنیت منطقه‌ای، مشکلات موجود را در چهارچوب منافع ملی در کوتاه‌مدت حل‌وفصل نمایند. بحران انرژی در اروپا، وابستگی بیش‌ازحد اروپا به گاز طبیعی روسیه و تداوم تنش بین روسیه و اوکراین باعث شد تا اروپا برای یافتن منابع جایگزین با کشورهای قطر، آمریکا و آذربایجان مذاکره کند.
منابع گاز طبیعی اسرائیل همواره موردتوجه کشورهای اروپایی بوده است و حتی در سال ۲۰۲۰ قرارداد انتقال گاز طبیعی اسرائیل از طریق خط لوله مدیترانه شرقی به یونان به امضا رسید. قرار بود در حدود۱۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی میدان لویاتان از طریق یونان و ایتالیا به اتحادیه اروپا منتقل شود. هزینه احداث این خط لوله شش میلیارد یورو پیش‌بینی شده بود.
آمادگی ترکیه برای انتقال گاز طبیعی اسرائیل به اروپا
روز جمعه، ۴ فوریه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به اهمیت سفر آینده رئیس‌جمهوری اسرائیل به ترکیه از آمادگی ترکیه برای واردات گاز طبیعی اسرائیل و انتقال آن به اروپا خبر داد. قرار است اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری اسرائیل اوایل ماه جاری به ترکیه سفر کند. سفر او در راستای بهبود روابط دو کشور صورت می‌گیرد و افزایش حجم تجارت بین دو کشور یکی از اهداف اصلی این سفر است.
نیاز ترکیه به واردات انرژی از منابع مختلف و نیاز اسرائیل برای یافتن مقصد صادراتی برای گاز طبیعی این کشور بهترین دلیل برای افزایش سطح همکاری دو کشور در بعد انرژی و اقتصاد خواهد بود. ماه گذشته سفارت آمریکا در آتن با انتشار بیانیه‌ای، انصراف آمریکا از حمایت طرح ساخت خط لوله مدیترانه شرقی اعلام کرد. با توجه به مشکل تامین منابع مالی موردنیاز برای احداث این خط لوله بار دیگر مسیر ترکیه موردتوجه کشورهای منطقه قرار گرفت. به گفته اردوغان، ترکیه در نظر دارد از عراق نیز گاز طبیعی وارد کند.
در سال ۲۰۱۶ یوال اشتاینتس، وزیر وقت انرژی اسرائیل از تمایل ترکیه برای واردات گاز طبیعی اسرائیل از میدان گازی لویاتان خبر داد و قرار بود با فراهم کردن منابع مالی لازم، گاز میدان لویاتان در سال ۲۰۲۰ به ترکیه برسد، اما تداوم تنش بین دو کشور و تغییر مناسبات منطقه‌ای در بعد انرژی باعث شد تا این طرح به مرحله عمل نرسد. از سال ۲۰۱۶ به بعد هم روابط آنکارا و تل‌آویو چندین بار با تنش جدی مواجه شد؛ برای مثال در سال ۲۰۱۸ ترکیه در واکنش به کشته شدن ۶۱ فلسطینی در تظاهرات در مرز غزه، سفیر اسرائیل در آنکارا را اخراج کرد و همچنین سفیر خود را از تل‌آویو فراخواند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تغییر مناسبات امنیتی در منطقه و بحران انرژی در اروپا فرصت مناسبی برای ترکیه و اسرائیل است. آمریکا همواره از بهبود و افزایش سطح روابط بین آنکارا و تل‌آویو حمایت کرده است و طبیعی است که هرگونه قراردادی که باعث بهبود و افزایش سطح روابط بین آنکارا و تل‌آویو شود با حمایت واشینگتن روبرو خواهد شد. نباید فراموش کرد که فراهم شدن زمینه انتقال گاز طبیعی اسرائیل به اروپا که متحد سنتی آمریکا است، شرایط را برای کاهش تدریجی نفوذ سیاسی روسیه در اروپا و کاهش وابستگی اروپا به منابع انرژی روسیه فراهم خواهد کرد که این امر دقیقا در راستای منافع ملی اروپا و آمریکا نیز است.
منابع انرژی دریای مدیترانه: منافع مشترک آنکارا و تل‌آویو
در ژانویه ۲۰۲۰ وقتی قرارداد ساخت خط لوله مدیترانه شرقی بین یونان، قبرس و اسرائیل به امضا رسید، ترکیه به‌شدت مخالفت خودر را با ساخت این خط لوله اعلام کرد. حامی آکسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه در این مورد گفت: پروژه‌‌هایی که ترکیه و ترک‌های قبرس را نادیده می‌گیرند، با شکست مواجه خواهند شد؛ چراکه ترکیه طولانی‌ترین خط ساحلی در شرق دریای مدیترانه را دارد. در ماه اکتبر گذشته قبرس و اسرائیل برای آغاز مذاکرات در مورداستفاده تجاری از ذخایر گاز طبیعی مورد مناقشه در شرق مدیترانه که از مرزهای دریایی آن‌ها می‌گذرد به توافق رسیدند. بر اساس گزارش رسانه‌های قبرس، پس از یک اختلاف ۹ ساله بین ناتاسا پیلیدس، وزیر انرژی قبرس و یوال اشتاینتس، وزیر انرژی اسرائیل توافق صورت گرفت.
بر اساس داده‌های موسسه آمار ترکیه (TUIK)، حجم تجارت ترکیه و اسرائیل در سال ۲۰۲۰ به ۶.۲ میلیارد دلار رسید و از یک‌سو حجم تجارت بین دو کشور و از سوی دیگر سرمایه‌گذاری‌های مستقیم متقابل در حال افزایش بود. میزان صادرات ترکیه به اسرائیل در سال ۲۰۲۰ حدود ۴.۷ میلیارد دلار بود و اسرائیل در بین کشورهایی که ترکیه بیشترین صادرات به آن‌ها را دارد، رتبه نهم را به خود اختصاص داد. در چهار ماه اول سال ۲۰۲۱، صادرات ترکیه به اسرائیل به ۱.۹ میلیارد دلار افزایش یافت و اسرائیل را به هشتمین کشوری تبدیل کرد که ترکیه بیشترین صادرات را به آن دارد.
سفر رئیس‌جمهوری اسرائیل به ترکیه می‌تواند زمینه امضای قرارداد تعیین مرزهای دریایی در دریای مدیترانه بین دو کشور را فراهم کند. همچنین می‌تواند زمینه را برای پیوستن ترکیه به مجمع گاز طبیعی دریای مدیترانه شرقی نیز فراهم نماید. خط لوله احتمالی که بتواند گاز اسرائیل را به ترکیه و ازآنجا به اروپا برساند از مرزهای دریایی قبرس عبور خواهد کرد. با توجه به روابط خوب قبرس با اسرائیل و آمریکا به نظر می‌رسد قبرس نیز در این پروژه مشارکت نماید. شرایط برای افزایش سطح همکاری منطقه‌ای در بعد امنیت انرژی در دریای مدیترانه شرقی فراهم شده است.
خط لوله گاز اسرائیل به ترکیه ضمن تغییر مناسبات انرژی در منطقه باعث خواهد شد تا برخی اختلافات بین قبرس، ترکیه و همچنین اسرائیل یا در بازه زمانی مشخصی حل شود یا برای مدتی مسکوت بماند. آنکارا و تل‌آویو باید از فرصت بحران انرژی برای تعمیق روابط و افزایش حجم تجارت به‌خوبی بهره گیرند واردات گاز اسرائیل و افزایش واردات گاز طبیعی از آذربایجان و ال‌ان‌جی از آمریکا و قطر می‌تواند زمینه را برای تمدید نکردن قرارداد فعلی یا کاهش سهم گاز طبیعی ایران در بازار انرژی ترکیه موجب شود. با سفر رئیس‌جمهوری اسرائیل به ترکیه فصل جدیدی در روابط دو کشور گشوده خواهد شد.
