یک پژوهش جدید نشان داد اختلال شناختی در بیماران مبتلا به کووید- ۱۹ شدید، معادل از دست دادن ۱۰ واحد ضریب هوشی (IQ) است.

به گفته محققان دانشگاه کمبریج و امپریال کالج لندن، این از دست دادن شناخت مشابه دو دهه پیر شدن، بین ۵۰ تا ۷۰ سالگی، است.

یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که این اثرات بیش از شش ماه پس از ابتلای شدید نیز قابل‌مشاهده‌اند و بهبودی در بهترین حالت، تدریجی است.

شواهد روزافزون نشان می‌دهد کووید می‌تواند به ایجاد مشکلات پایدار شناختی و سلامت روانی منجر شود؛ به طوری که بیماران بهبودیافته ماه‌ها پس از ابتلا می‌گویند که همچنان با علائم آن درگیرند.

علائمی که بیماران به آن دچار می‌شوند عبارت‌اند از خستگی، «مه مغزی»، مشکلات در یادآوری واژه‌ها، اختلال‌های خواب، اضطراب و حتی اختلال اضطراب پس از سانحه (پی‌تی‌اس‌دی).

یک مطالعه جداگانه در بریتانیا نشان داد که یک نفر از هر هفت نفری که بررسی شده، ۱۲ هفته پس مثبت شدن جواب آزمایش، علائمی از جمله مشکلات شناختی را گزارش کرده است.

این پژوهشگران مدعی‌ شده‌اند بین یک‌‌سوم تا سه‌چهارم بیماران بستری‌شده گفته‌اند که سه تا شش ماه پس از ابتلا، هنوز علائم اختلال شناختی را دارند.

این گروه برای بررسی بیشتر رابطه بین ابتلای شدید به کووید و آسیب مزمن شناختی، داده‌های ۴۶ نفر را که به علت ابتلا به کووید-۱۹ در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان ادنبروک بستری شده بودند، بررسی کرد. ۱۶ نفر از این افراد در دوران بستری، از دستگاه تنفس مصنوعی مکانیکی استفاده کرده بودند.

در این پژوهش، همه این بیماران بین مارس تا ژوییه ۲۰۲۰ بستری شده بودند و نامشان در بخش منابع زیستی کووید-۱۹ موسسه ملی تحقیقات بهداشت و درمان ثبت شده بود.

این بیماران به طور متوسط شش ماه پس از ابتلای شدید به بیماری، تحت آزمون‌های شناختی رایانه‌ای دقیق پلتفرم کاگنیترون که جنبه‌های مختلف مغز همچون حافظه، توجه و استدلال را ارزیابی می‌کند، قرار گرفتند.

معیارهایی سنجش اضطراب، افسردگی و اختلال اضطراب پس از سانحه نیز در این افراد ارزیابی و نتایج با گروه شاهد همسان مقایسه شد.

به گفته نویسندگان این پژوهش، این اولین بار است که چنین ارزیابی‌ و مقیاسه دقیقی در ارتباط با اثرات پس از ابتلا به ویروس کرونا شدید انجام می‌شود. 

این پژوهش نشان داد که مبتلایان بهبودیافته از کووید نسبت به گروه شاهد همسان، با دقت کمتر و در زمان بیشتری پاسخ داده بودند و افزود که این مشکلات شش ماه بعد هم که این بیماران دوباره پیگیری شدند، همچنان وجود داشت.

این پژوهش همچنین نشان داد کسانی که به تنفس مصنوعی مکانیکی نیاز داشته‌اند، به بیشترین مشکلات دچار شده‌اند.

این مطالعه با مقایسه این بیماران با ۶۶ هزار و هشت فرد عادی، برآورد می‌کند که کاهش عملکرد شناختی مشابه از دست دادن میزان شناخت متوسط بین ۵۰ تا ۷۰ سالگی است- معادل از دست دادن ۱۰ واحد ضریب هوشی.

بر اساس این مطالعه، بهبودیافتگان به‌ویژه در کارهایی مانند استدلال قیاسی کلامی که موید مشکل گزارش‌شده رایج در مورد یافتن کلمات بود، امتیاز کمتری آوردند.

همچنین مشخص شد سرعت پردازش در این بیماران کندتر است و این با مشاهدات قبلی که نشان می‌داد در دوره بعد از کووید، مصرف گلوکز در شبکه آهیانه‌ مغز که تمرکز، حل مسائل پیچیده و حافظه کوتاه‌مدت از جمله مسئولیت‌های آن است، کاهش پیدا می‌کند، مطابقت دارد.

پروفسور دیوید منون، از بخش بیهوشی دانشگاه کمبریج و نویسنده ارشد این مطالعه، می‌گوید: «اختلال‌های شناختی در طیف گسترده‌ای از اختلال‌های عصبی از جمله زوال عقل و حتی پیری معمولی رایج‌اند اما الگوهایی که دیدیم- «اثر انگشت» شناختی کووید-۱۹- با همه این‌ها فرق داشت.»

اگرچه در حال حاضر بسیاری پذیرفته‌اند که بهبودیافتگان از کووید شدید ممکن است طیف گسترده‌ای از علائم ضعف سلامت روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال اضطراب پس از سانحه، کم‌انگیزگی، خستگی، کم‌حوصلگی و آشفته‌خوابی را بروز دهند، طبق نتیجه‌گیری این محققان، شدت ابتلا به این بیماری  وضعیت را برای پیش‌بینی نارسایی‌های شناختی بهتر کرده است.

با آنکه با گذشت زمان، وضعیت امتیازها و زمان واکنش در این بازماندگان بهبود یافت، به گفته این گروه تحقیقاتی، هر گونه بهبود در قوای شناختی در بهترین حالت، تدریجی بود و احتمال دارد تحت تاثیر شماری از عوامل از جمله شدت بیماری و اثرات عصبی یا روانی آن باشد.

پروفسور منون ادامه داد: «ما وضعیت برخی از بیماران را تا ۱۰ ماه پس از ابتلای حاد به این بیماری پیگیری کردیم و بنابراین دیدیم که بهبود بسیار کند است. این از لحاظ آماری معنی‌دار نیست اما حداقل نشانگر آن است که در مسیر درستی قرار دارد. با این حال خیلی محتمل است برخی از این افراد هرگز کاملا بهبود نیابند.»

به گفته این محققان چندین عامل می‌تواند به نقص شناختی منجر شود.

عفونت ویروسی مستقیم می‌تواند یک عامل بالقوه باشد اما به گفته این محققان، بعید است عامل اصلی باشد.

در عوض این محققان می‌گویند به احتمال زیاد، ترکیبی از عوامل شامل نرسیدن اکسیژن یا خون کافی به مغز، انسداد عروق خونی بزرگ یا کوچک بر اثر لختگی و خونریزی‌های میکروسکوپی در آن نقش دارند.

آن‌ها همچنین می‌گویند طبق شواهد جدید، مهم‌ترین سازوکار ممکن است آسیب ناشی از سامانه ایمنی و واکنش التهابی خود بدن باشد.

در این مطالعه، موارد بستری‌شده در بیمارستان بررسی شدند اما به گفته این گروه تحقیقاتی، حتی در بیمارانی که آن قدر مریض نبودند که در بیمارستان بستری شوند نیز علائم مشخصی از نقص‌های خفیف بروز کرده است.

پروفسور آدام همپشایر، از گروه علوم مغز دانشگاه ایمپریال کالج لندن و نویسنده اول این مطالعه، می‌گوید: «فقط در انگلستان حدود ۴۰ هزار نفر به علت ابتلا به کووید-۱۹ در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شدند و شمار بسیار بیشتری هم با آنکه خیلی مریض بودند، در بیمارستان بستری نشدند.»

«این یعنی هنوز شمار زیادی از مردم در بیرون ماه‌های بسیاری بعد از بهبود، همچنان به مشکلات شناختی دچارند و ما باید فوری بررسی کنیم که برای کمک به این افراد چه کارهایی می‌توان انجام داد.»