عربستان سعودی در دو دهه گذشته به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پایدارترین حامیان مردم افغانستان در دل بحران‌های مداوم انسانی، نقش‌آفرینی کرده است. عربستان سعودی در طول این سال‌ها تلاش کرده است با  ارسال کمک‌های اضطراری، سرمایه‌گذاری و  بازسازی زیرساخت‌ها، از مردم افغانستان حمایت کند.

روابط دیپلماتیک و تاریخی

روابط دیپلماتیک عربستان سعودی و افغانستان از سال ۱۹۳۲ میلادی آغاز شد. در دهه ۱۹۸۰، عربستان با حمایت مالی و انسانی از مجاهدین افغان علیه اشغال شوروی نقش مهمی ایفا کرد. با تغییر شرایط بین‌المللی پس از سال ۲۰۰۱، رویکرد ریاض به سمت حمایت‌های بشردوستانه، بازسازی و توسعه تغییر مسیر داد.

مرکز ملک سلمان؛ ستون امدادرسانی جهانی عربستان

در سال ۲۰۱۵، مرکز امدادرسانی و کمک‌های بشردوستانه ملک سلمان تاسیس شد و از آن زمان به بازوی اصلی عربستان برای اجرای پروژه‌های انسانی در افغانستان تبدیل شده است. این مرکز صدها پروژه در حوزه‌های امنیت غذایی، سلامت، آموزش و بازسازی به اجرا درآورده است.

واکنش سریع عربستان در بحران ۲۰۲۱

پس از بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱ و تشدید بحران انسانی، عربستان سعودی پل هوایی ویژه‌ای برای ارسال فوری کمک‌های غذایی، دارویی و بهداشتی به افغانستان برقرار کرد و نقش خود را به عنوان یکی از نخستین پاسخ‌دهندگان به بحران انسانی تثبیت کرد.

ابعاد مالی حمایت‌ها

طی دو دهه گذشته، کمک‌های مالی عربستان سعودی به افغانستان در بخش‌های مختلف توزیع شده است. در حوزه امنیت غذایی، عربستان حدود ۱.۴۸ میلیارد دلار اختصاص داده است. در بخش مراقبت‌های بهداشتی ۹۷۰ میلیون دلار صرف شده و برای هماهنگی اقدامات بشردوستانه حدود ۶۸۶ میلیون دلار هزینه شده است. حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر نیز رقمی معادل ۲۸۹ میلیون دلار به خود اختصاص داده و در بخش تامین آب، ۲۳۸ میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است. همچنین حدود ۱۳۶ میلیون دلار به بازسازی زیرساخت‌های حیاتی اختصاص یافته است. در مجموع، میزان کمک‌های تخمینی عربستان سعودی به افغانستان به حدود ۴.۵۷ میلیارد دلار می‌رسد.

سرمایه‌گذاری‌های توسعه‌ای

عربستان سعودی علاوه بر کمک‌های اضطراری در پروژه‌های زیربنایی بلندمدتی همچون احداث جاده‌های اصلی، بازسازی مسجد جامع کابل، و حمایت از برنامه‌های آموزشی و بهداشتی، به ویژه برای زنان و اقلیت‌ها، سرمایه‌گذاری کرده است.

حمایت از پناهندگان افغان در خارج از مرزها

علاوه بر کمک‌های داخلی، عربستان سعودی با پشتیبانی از پناهندگان افغان در پاکستان و کشورهای همسایه، نقش خود را در کاهش بار انسانی بحران افغانستان ایفا کرده و کمک‌های مستقیم غذایی، بهداشتی و آموزشی به این گروه‌ها ارائه داده است.

تلاش برای صلح و مبارزه با افراط‌گرایی

عربستان سعودی علاوه بر کمک های بشردوستانه و سرمایه‌گذاری‌ها، از تلاش‌های سیاسی برای آشتی ملی در افغانستان حمایت کرده و مقابله با افراط‌گرایی را پس از حملات ۱۱ سپتامبر در دستور کار قرار داده است. این سیاست بخشی از راهبرد گسترده‌تر ریاض برای حفظ امنیت منطقه‌ای بوده است.

عربستان سعودی در روند امدادرسانی در طول این سال‌ها با چالش‌های متعددی چون تغییر حکومت، بحران اقتصادی عمیق، خشکسالی‌های پیاپی و گسترش سوتغذیه در افغانستان روبه‌رو بوده است. باوجود این موانع، عربستان سعودی همچنان به کمک به مردم افغانستان متعهد بوده است.

تجربه دو دهه اخیر نشان می‌دهد که تعهد بشردوستانه عربستان سعودی به افغانستان، صرفا واکنشی به بحران‌ها نبوده، بلکه بخشی از یک راهبرد کلان برای تثبیت امنیت انسانی و توسعه پایدار در منطقه بحران‌زده آسیا به شمار می‌آید.