عطالله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران، خبر داد که در پی خشکسالی‌ سال جاری، ۹۰ درصد اراضی  گندم دیم در ایران از دست رفته است. به گفته او، برداشت گندم از مزارع آبی و دیمی استان‌های جنوبی و مرکزی هم تا ۸۰ درصد کاهش یافت.

در حال حاضر، سطح زیر کشت گندم در ایران حدود شش میلیون هکتار است که چهار میلیون هکتار آن را اراضی گندم دیم و دو میلیون را اراضی گندم آبی تشکیل می‌دهد. خشکسالی‌ سال‌های اخیر که در سال آبی جاری تشدید شد، بسیاری از اراضی گندم در ایران را از بین برد و اکنون نیز آن‌طور که رئیس بنیاد ملی گندمکاران می‌گوید، در مدت یک سال، ۹۰ درصد اراضی گندم دیم از دست رفته‌اند.

عطالله هاشمی نیاز به خرید گندم تا ۷.۵ میلیون تن را در چنین شرایطی، دور از انتظار ندانست و به خبرگزاری ایلنا گفت: «احتمال تولید گندم تا ۹ میلیون تن وجود دارد اما بخشی از این تولید به عنوان بذر و خودمعیشتی در اختیار کشاورزان باقی می‌ماند و به دولت فروخته نخواهد شد.»

مصرف سالانه گندم ایران ۱۱.۵ میلیون تن برآورد می‌شود که حدود ۹ میلیون تن آن در داخل تولید می‌شود؛ اما چنان که هاشمی گفت، بخشی از تولید در اختیار کشاورزان می‌ماند و دولت باید باقی گندم موردنیاز را از طریق واردات تامین کند.

در سال ۱۴۰۰، واردات گندم در ایران بیش از هفت میلیون تن بود. آمار گمرک از سه‌ماهه نخست ۱۴۰۱ نیز رشد ۵۳ درصدی واردات گندم را نشان می‌دهد. با استناد به سخنان رئیس بنیاد ملی گندمکاران، در سال ۱۴۰۱، نیاز به واردات گندم تا ۷.۵ میلیون تن افزایش می‌یابد.

ناظران اتخاذ سیاست‌های اشتباه از سوی دولت و ناکارآمدی در محافظت از منابع آبی و خشکسالی را در کاهش تولید گندم و نیاز به واردات آن موثر می‌دانند. به این عوامل باید تاخیر در پرداخت بدهی کشاورزان را نیز اضافه کرد.

به گفته عطالله هاشمی، میزان خرید گندم بر اساس آمار بانک کشاورزی، ۷۸ میلیارد تومان بود اما دولت هنوز ۱۵ هزار میلیارد تومان از بدهی کشاورزان را پرداخت نکرده است؛ موضوعی که اعتراض شدید کشاورزان در استان‌های مختلف را به همراه داشت.

حمزه امینی، نماینده هشترود در مجلس، روز یکشنبه، ۲۳ مرداد، به ابراهیم رئیسی تذکر داد که با گذشت یک ماه، هنوز پول گندمکاران شهرستان‌های هشترود و چاراویماق، به عنوان قطب تولید گندم استان آذربایجان شرقی، پرداخت نشده است. این در حالی است که دولت وعده داده بود پول کشاورزان را کمتر از یک هفته پس از خرید گندم، بپردازد.

پیش‌تر، جلال محمودزاده، نماینده مهاباد، نیز گفته بود که تاخیر دولت در پرداخت مطالبات کشاورزان باعث شد بخش زیادی از گندم تولیدی آن‌ها به‌صورت قاچاق از ایران خارج شود.

دولت رئیسی در حالی پرداخت بدهی کشاورزان را به تعویق می‌اندازد که گندم روسیه را گران‌تر می‌خرد. جواد اوجی، وزیر نفت و رئیس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه، خرداد ۱۴۰۱، اعلام کرد که ایران از روسیه پنج میلیون تن گندم و غلات وارد می‌کند.