اسماعیل خاتمی، عضو انجمن صنایع فراورده‌های لبنی، با اشاره به کاهش چشمگیر مصرف لبنیات در یک سال گذشته گفت که آمار گمرک نشان می‌دهد در این مدت، میزان «صادرات محصولات لبنی بر پایه شیر» افزایش یافته است.

سخنان این فعال صنفی به معنای آن است که هم‌زمان با کاهش سرانه مصرف لبنیات در ایران، محصولات لبنی برای اینکه روی دست تولید‌کنندگان نمانند، به خارج صادر شده‌اند.

اسماعیل خاتمی پیش‌بینی کرد در سال جاری (۱۴۰۱)، میزان صادرات شیر تولیدشده در ایران به ۴۰ درصد برسد. این در حالی است که میزان صادرات شیر لبنی در سال ۱۴۰۰، بین ۲۰ تا ۲۵ درصد بود.

این عضو انجمن صنایع فراورده‌های لبنی واردات محصولات لبنی بر پایه شیر را صفر درصد اعلام کرد و به خبرگزاری ایلنا گفت: «آمار رسمی در شش ماه نخست ۱۴۰۱، افزایش تولید شیر خام را نشان نمی‌دهد.»

او افزود: «پس از اصلاح نظام یارانه‌ای و افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت‌ لبنیات، سرانه مصرف آن نیز ریزش پیدا کرد.»

این فعال اقتصادی با انتقاد از اینکه دولت برای جبران کاهش قدرت خرید مردم اقدام موثری انجام نداد، پیش‌بینی کرد که با توزیع کالابرگ‌های الکترونیکی در مهر و آبان، مصرف لبنیات در میان ایرانیان تا حدودی بیشتر شود.

به گفته خاتمی، میزان مصرف لبنیات در افق ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران حدود ۱۲۰ کیلوگرم در سال برای هر نفر تعیین شده بود؛ در حالی‌ که «جمع جبری سرانه مصرف در سال ۱۴۰۱، عدد ۷۰ کیلوگرم را نشان می‌دهد».

او در ادامه تاکید کرد: «دولت عوارض صادرات برای محصولات لبنی را حذف کرد تا شیری که در دست دامداران مانده است، از کشور خارج شود؛ اما با کاهش مصرف، هیچ نهادی از مصرف‌کنندگان حمایت نکرد.»

به گفته عضو انجمن صنایع فراورده‌های لبنی، دولت باید مصرف انواع لبنیات به‌عنوان کالاهایی سلامت‌محور را ترغیب کند اما حتی برنامه توزیع شیر در مدارس هم به‌درستی اجرا نمی‌شود.

اسماعیل خاتمی، تیرماه نیز اعلام کرد که در پی افزایش نرخ شیر، ارزش بودجه ۸۵۰ میلیارد تومانی تغذیه مدارس در سال ۱۴۰۱، به نصف کاهش یافته است.

کاهش مصرف شیر و دیگر محصولات لبنی در ایران به مرز هشدار رسیده است و حتی مقام‌های وزارت بهداشت نیز به آن اشاره کرده‌اند. پیش‌تر احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، گفته بود: «وقتی نوشیدنی مانند شیر که در مدارس مصرف می‌شد، کم می‌شود، بچه‌ها به سمت نوشیدنی‌های شیرین، آب‌میوه‌های صنعتی و شربت‌ها جذب می‌شوند.» این مقام وزارت بهداشت افزود که در ماه‌های اخیر مصرف شیر و لبنیات بسیار کاهش یافت و حتی افرادی که میزان مصرف بالایی داشتند هم مصرف خود را کاهش دادند.

به گفته مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، در صورت ادامه این روند، «کمبود کلسیم، کمبود پروتئین و مواد مغذی در کودکان خود را در قالب پوکی استخوان و کوتاه‌قدی نشان خواهد داد».

هم‌زمان با پیامدهای «جراحی اقتصادی» دولت در ماه‌های اخیر، فعالان دیگر بخش‌های بازار نیز از کاهش شدید مصرف خوراکی‌ها خبر دادند. به‌تازگی، مهدی میرزا امین، عضو هیئت‌رئیسه اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاو، گفت که مصرف گوشت در یک‌ سال گذشته ۱۰۰ درصد کاهش یافته است. فعالان صنفی بازار میوه نیز می‌گویند که در شرایط کنونی، برخی خانوارها به‌دلیل گرانی، ضایعات میوه را می‌خرند.

در طول چهار دهه گذشته، کاهش قدرت خرید مردم و کوچک‌ شدن سفره آنان همواره با شیب صعودی ادامه داشت اما با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی و برنامه‌های اقتصادی او، سرعت بیشتری گرفت؛ به‌ طوری‌ که نرخ برخی اقلام خوراکی تا ۳۰۰ درصد افزایش یافت. با این‌ حال، ابراهیم رئیسی روز یکشنبه، ۶ شهریور، در جلسه هیئت دولت بار دیگر مدعی شد که «علی‌رغم اصلاح نظام توزیع یارانه‌ها، دولت تورم را کنترل کرده است».