میخاییل گورباچف، آخرین رهبر شوروی، پس از یک بیماری سخت، در سن ۹۱ سالگی درگذشت.
شهرت گورباچف که در سال ۱۹۸۵ به ریاست حزب سوسیت (Societ) رسید، بیشتر به دلیل پایان دادن به جنگ سرد و برداشتن پرده آهنینی است که اروپا را از زمان جنگ جهانی دوم تقسیم کرده بود و اتحاد مجدد آلمان را به ارمغان آورد.
اگر به عقب برگردیم و به این رهبر روسیه که تاریخ را تغییر داد نگاه کنیم، چند لحظه کلیدی از دوران گورباچف را می‌بینیم:
مارس ۱۹۸۵
گورباچف ۵۴ ساله و جوان‌ترین عضو پولیتبورو (Politburo)- کمیته اصلی سیاست‌گذاری احزاب کمونیستی- دبیر کل حزب کمونیست شد. او برنامه پروسترویکا (تجدید ساختار) و گلاسنوست (فضای باز) را برای خروج این کشور از رکود سیاسی و اقتصادی راه‌اندازی کرد.
آوریل ۱۹۸۶
انفجار در رآکتور هسته‌ای چرنوبیل ابر رادیواکتیو را در سراسر اروپا پخش می‌کند. مقام‌های شوروی صرفا سه روز بعد به آن اعتراف کردند و این باعث شد در مورد تعهد به گلاسنوست، تردیدهایی ایجاد شود.
اکتبر ۱۹۸۷
بوریس یلتسین، اصلاح‌طلب برجسته روس، بر سر سرعت بازسازی دولت، با گورباچف درگیر می‌شود و پولیتبورو حاکم را ترک می‌کند.
دسامبر ۱۹۸۷
گورباچف و رونالد ریگان اولین معاهده کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای را در واشنگتن امضا می‌کنند. همه موشک‌های میان‌برد شوروی و آمریکا باید از بین بروند.
اکتبر ۱۹۸۸
گورباچف با رسیدن به ریاست کمیته اجرایی شورای عالی، قوه مقننه ملی، قدرت را تحکیم می‌کند.
نوامبر ۱۹۸۹
انقلاب‌های مردمی دولت‌های کمونیستی در آلمان شرقی و بقیه اروپای شرقی را از بین می‌برند. اتحاد جماهیر شوروی در حالی که رژیم‌های اقماری آن سقوط می‌کنند، برای مداخله هیچ تلاشی نمی‌کند.
دسامبر ۱۹۸۹
گورباچف و جورج اچ‌دبلیو بوش، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در نشستی در مالت، پایان جنگ سرد را گرامی می‌دارند.
فوریه ۱۹۹۰
حزب کمونیست انحصار قدرت تضمین‌شده خود را تسلیم می‌کند. مجلس با اعطای ریاست اجرایی به گورباچف همراه با افزایش گسترده اختیارات موافقت می‌کند. تظاهرات‌کنندگان طرفدار اصلاحات تظاهرات بزرگی را در سراسر اتحاد جماهیر شوروی برگزار می‌کنند.
اکتبر ۱۹۹۰
آلمان شرقی و غربی پس از مذاکرات فشرده شش قدرت که در آن گورباچف نقشی کلیدی ایفا می‌کند، متحد می‌شوند. مجلس شوروی طرح‌هایی را برای کنار گذاشتن برنامه‌ریزی مرکزی کمونیستی اقتصاد به نفع اقتصاد بازار تصویب می‌کند. گورباچف برنده جایزه صلح نوبل می‌شود.
نوامبر ۱۹۹۰
مجلس به گورباچف این اختیار را می‌دهد که تقریبا در تمام بخش‌های فعالیت عمومی، حکم صادر کند. اولین پیش‌نویس معاهده اتحادیه پیشنهادشده گورباچف، به ۱۵ جمهوری اختیارات قابل‌توجهی می‌دهد، اما چهار جمهوری- لتونی، لیتوانی، استونی و گرجستان- از امضای آن خودداری می‌کنند.
مارس ۱۹۹۱
یک همه‌پرسی اکثریت قاطع را برای حفظ اتحاد جماهیر شوروی به عنوان «اتحاد جمهوری‌های مستقل برابر» به همراه دارد؛ اما شش جمهوری رای را تحریم می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آوریل ۱۹۹۱
پیمان ورشو کشورهای اروپای شرقی منحل شد.
ژوئن ۱۹۹۱
بوریس یلتسین به عنوان رئیس‌جمهوری روسیه انتخاب شد.
۱۹ اوت ۱۹۹۱
گنادی یانایف، معاون گورباچف، با استناد به اصطلاحا بیماری او، به عنوان رئیس‌جمهوری حکومت کمونیست تندرو سر کار می‌آید. در برخی مناطق وضعیت فوق‌العاده اعلام می‌شود. مجلس استونی اعلام استقلال می‌کند.
۲۱ اوت ۱۹۹۱
کودتا شکست می‌خورد و گروه محافظه‌کار در مرکز را از بین می‌برد و به جدایی‌طلبان در جمهوری‌ها کمک زیادی می‌کند. مجلس لتونی اعلام استقلال می‌کند.
۲۴ اوت ۱۹۹۱
گورباچف از رهبری حزب کمونیست استعفا می‌کند و دستور می‌دهد دولت اموال این حزب را مصادره کند، آن را در همه سازمان‌های دولتی ممنوع می‌کند و به آن پیشنهاد انحلال می‌دهد. مجلس اوکراین اعلام استقلال می‌کند. در عرض چند هفته، همه به جز قزاقستان و روسیه، همین کار را می‌کنند.
۶ سپتامبر ۱۹۹۱
مجلس عالی شوروی استقلال لیتوانی، لتونی و استونی را به رسمیت می‌شناسد. کنگره، معاهده اتحادیه ۱۹۲۲ را لغو می‌کند و در انتظار امضای معاهده برای اتحادیه داوطلبانه کشورهای مستقل، قدرت را به یک مقام موقت واگذار می‌کند.
۸ دسامبر ۱۹۹۱
روسیه، اوکراین و بلاروس بدون هیچ نقشی برای مقام مرکزی یا گورباچف، کشورهای مشترک المنافع را اعلام می‌کنند. در ابتدا، او در برابر نظم جدید مقاومت و از استعفا خودداری می‌کند، اما کم‌کم جز پذیرش راهی برایش باقی نمی‌ماند.
۲۵ دسامبر ۱۹۹۱
گورباچف از ریاست‌جمهوری اتحاد جماهیر شوروی که روز بعد به طور رسمی منحل می‌شود، استعفا می‌کند.
گزارش تکمیلی از رویترز
© The Independent
