افزایش جمعیت جهان، توسعه اقتصادی، استخراج بی‌رویه مواد معدنی و استفاده از سوخت‌های فسیلی سبب شده است مناطق شهری به سوی زمین‌های خالی از سکنه و زیستگاه حیوانات تجاوز کند.

همزمان با افزایش استانداردهای زندگی در طول قرن‌ها، سیر صعودی توسعه ناپایدار بار سنگینی را بر اکوسیستم‌های جهان تحمیل کرده است. انتشار کربن، جنگل‌زدایی، بهره‌برداری بیش‌ازحد از زمین، شکار حیوانات و ماهیگیری سبب شده است آسیب‌های بی‌شماری به گیاهان و حیوانات وارد شود.

بر اساس گزارش دوسالانه صندوق جهانی طبیعت در سال ۲۰۰۰، حدود یک میلیون گونه جانوری در دهه‌های آینده با خطر انقراض مواجه‌اند که این موضوع پیامدهای فاجعه‌باری به همراه خواهد داشت. در این میان،‌ عربستان سعودی یکی از کشورهایی است که تلاش می‌کند با چنین وضعیتی مقابل کند. 

در عربستان سعودی، از کوه‌های ناهموار حجاز و مناطق سرسبز شرق گرفته تا دره‌های وسیع و دشت‌های بیابانی که ۳۰ درصد از خاک این کشور را تشکیل می‌دهند، گونه‌های گیاهی و جانوری متعددی وجود دارند. به گزارش روزنامه عرب‌‌نیوز، مقام‌های این کشور برای حفظ تنوع زیستی، منابع زیادی‌، ازجمله بودجه برای گسترش ذخایر طبیعی، حمایت از پروژه‌های حفاظت از گونه‌های در معرض تهدید و همچنین جلوگیری از تجاوز به زیستگاه‌های آسیب‌پذیر را اختصاص داده‌اند.

این تلاش‌ها به سال ۱۹۷۸ بازمی‌گردد، زمانی که مقام‌های سعودی یک منطقه اولیه ۸۲ هزار و ۷۰۰ کیلومتری را به حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی اختصاص دادند. مقام‌های ریاض سپس در سال ۱۹۸۶ کمیسیون ملی حفاظت و توسعه حیات وحش را برای نظارت بر طرح‌های حفاظتی تاسیس کردند.

یکی از اولین برنامه‌های ویژه حفاظت از حیوانات در عربستان، پروژه پرورش هوبره، یک گونه حیوانی در معرض خطر انقراض، بود، حیوانی که جمعیت آن بر اثر شکار بی‌رویه و تغییر کاربری زمین‌ها کاهش یافته بود. 

برای حفاظت از این پرنده، چندین پروژه پرورش بلندمدت در مجموعه‌ای از مناطق حفاظت‌‌شده آغاز شد. مرکز تحقیقات حیات وحش عربستان موفق شد اولین هوبره را در سال ۱۹۸۹ جوجه‌کشی کند و دو سال بعد، این مرکز تعداد کافی برای رهاسازی در منطقه حفاظت شده پرورش داد. در دو سال اول این پروژه، بیش از دو هزار هوبره برای رهاسازی در طبیعت وجود داشت. در اوت امسال نیز یک مرکز دیگر برای پرورش هوبره راه‌اندازی شد تا به افزایش جمعیت این پرنده کمک کند.

در بخش دیگری از تلاش‌های عربستان سعودی به منظور حفاظت از محیط زیست، محیط‌بانان، پژوهشگران و نیروهای متخصص برای همکاری با نهادهای بین‌المللی به‌منظور گسترش ذخایر طبیعی بسیج شدند و پناهگاه‌هایی برای حفاظت از گونه‌های در حال انقراض منطقه ایجاد شد. 

در حال حاضر کمیسیون ملی حفاظت و توسعه حیات وحش عربستان سعودی، ۱۵ منطقه حفاظت‌شده را مدیریت می‌کند و پیشنهادهایی برای گسترش مناطق حفاظت شده به ۲۰ ذخیره‌گاه، در دست بررسی است. 

مرکز تحقیقات حیات وحش شاهزاده سعود‌الفیصل در طائف، مرکز شاهزاده محمد السدیری برای پرورش غزال در القاسم و حفاظت‌گاه طبیعی پلنگ عربی در شرعان، ازجمله مراکزی در عربستان سعودی‌اند که به شکوفایی گونه‌های در معرض خطر انقراض کمک می‌کنند.

منطقه حفاظت شده سلطنتی ملک سلمان بن عبدالعزیز که بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه عربستان است، با مساحت ۱۳۰ هزار و ۷۰۰ کیلومترمربع، محل زندگی حدود ۲۷۷ گونه مهره‌دار بومی پرنده، پستاندار، خزنده و دوزیست است. سه منطقه حفاظت‌شده اصلی آن به نام‌های خونفه، طوبیق و حرات الحرا، پناهگاهی برای غزال، گرگ عربی، روباه، بزکوهی، مارمولک خاردم و گونه‌های مختلف پرندگان مهاجر ازجمله هوبره، عقاب طلایی و فرفری سنگی اوراسیا محسوب می‌شوند.

به گفته متخصصان این مناطق حفاظت‌شده،‌ نتایج نشان می‌دهد که برنامه‌ها و تلاش‌های انجام‌گرفته برای افزایش جمعیت این گونه‌ها و سازگاری آن‌ها با محیط، با موفقیت همراه بوده است.

از سوی دیگر، بسیاری از گونه‌های دریایی در کشورهای مختلف در نتیجه آلودگی، اسیدی شدن و افزایش دما در معرض خطر قرار گرفته‌اند. حیات دریایی به سرعت در سرتاسر جهان در حال ناپدید شدن است، نهنگ‌ها، دلفین‌ها، لاک‌پشت‌ها و بسیاری از گونه‌های آبزی با سرعتی دو برابر گونه‌های در خشکی منقرض می‌شوند.

در چنین شرایطی، توجه به زیستگاه‌های دریایی یکی از اقدام‌های مهمی بود که در عربستان سعودی انجام شد. جزایر فراسان، مجمع‌الجزایری در سواحل جنوب غربی عربستان سعودی، به دلیل تنوع زیستی بی‌همتای خود مورد توجه قرار گرفته است. بیش از ۲۳۰ گونه ماهی، انواع صخره‌های مرجانی و چندین حیوان دریایی در معرض انقراض در آن منطقه زندگی می‌کنند. این مکان همچنین یک پناهگاه مهم برای پرندگان مهاجر است و حدود ۱۶۵ گونه، از این جزایر عبور می‌کنند. از سال ۱۹۹۶، این منطقه همچون یک ذخیره‌گاه طبیعی حفاظت‌شده با وسعت پنج هزار و ۴۰۰ کیلومترمربع در حال فعالیت بوده و به‌تازگی به شبکه جهانی ذخایر زیست‌کره یونسکو اضافه شده است.

عربستان سعودی در مورد حفظ ذخایر طبیعی نیز تلاش‌های فراوانی کرده است. کاشت ۱۰ میلیارد درخت حرا در سرتاسر عربستان، بخشی از طرح سبز این کشور است که سال گذشته برای مقابله با تغییرات اقلیمی، کاهش انتشار کربن و بهبود محیط زیست در نظر گرفته شد.

این کشور همچنین در تلاش است ۹۰ درصد از زیستگاه‌های تخریب‌شده را تا سال ۲۰۴۰ بازیابی کند و کاشت ۷۰ میلیون نهال گونه‌های وحشی بومی را نیز در برنامه قرار داده است. به گفته مسئولان عربستان سعودی، کاشت یک میلیون نهال گیاه بومی که در سال ۲۰۲۲ شروع شده است‌، در سال ۲۰۲۳ دو برابر شده و به دو میلیون نهال می‌رسد. آن‌ها ابراز امیدواری کرده‌اند که تا سال ۲۰۳۰، ۳۰ میلیون نهال و تا سال ۲۰۴۰، ۷۰ میلیون نهال هدف‌گذاری‌شده به سرانجام برسد.