در روزهای گذشته فهرستی در شبکه‌های مجازی منتشر و دست‌به‌دست شد که در آن، موارد حذفی از کتاب «ادبیات فارسی» سال دوم متوسطه، ذکر شده بود. انتشار این فهرست باعث واکنش‌های فراوانی شد و بسیاری در فضای مجازی با اشاره به «پربار» بودن این کتاب مقطع متوسطه و مواردی که از این پس تصمیم به حذف آن‌ها گرفته شده است، این رفتار مقامات آموزش و پرورش را سیاسی و غیرفرهنگی دانستند. بسیاری می‌گویند که اعمال سانسور بر کتاب‌های درسی و به‌خصوص کتاب ادبیات فارسی، از مدت‌ها پیش و در سال ۱۳۸۸ شروع شده است.
در فهرست منتشر شده، مواردی زیر تیغ سانسور مقامات آموزش و پرورش جمهوری اسلامی رفته است که هر یک، شاهکارهایی در ادبیات کهن و معاصر فارسی‌اند. به نوشته روزنامه «شرق»، دروسی مانند غزل «در این سرای بی‌کسی» اثر سایه، غزل «جوانی» رهی معیری، قطعه «به کجا چنین شتابان» شفیعی‌کدکنی، قطعه «باغ بی‌برگی» اخوان‌ثالث، یک داستان از غلامحسین ساعدی، یک داستان از بزرگ علوی، داستان «موسی و شبان» از سعدی، رباعیات خیام، داستان «هدیه سال نو» اثر اُ. هنری، و متن «سیاحت‌نامه ابراهیم‌بیگ» به صورت کامل حذف شده‌اند. همچنین، سه جمله از داستان «قاضی» بست، نام صادق هدایت از داستان «کباب غاز» جمالزاده، بخش‌هایی از خاطرات اسلامی ندوشن، نام‌های محمود دولت‌آبادی، مشفق کاظمی و عباس خلیلی، و شعر «مادر» ایرج‌میرزا نیز از دیگر حذفیات هستند.
هرکدام از مواردی که بنا به این گزارش از کتاب ادبیات فارسی سال دوم متوسطه حذف شده است، برای بسیاری یادآور خاطرات فراموش‌نشدنی در دوران نوجوانی‌ست و چه بسا آغاز شیفتگی بسیاری به جادوی دنیای ادبیات. خواندن آثار داستان‌نویسان و شاعران بزرگی که بسیاری از آن‌ها هنوز در بطن همین جامعه زندگی می‌کنند، و بسیاری‌شان در سراسر عمر خود درباره سرزمین و مردمی نوشته‌اند و قلم زده‌اند که ما با آن‌ها زندگی کرده‌ایم و خواهیم کرد.
بنا به گزارش روزنامه شرق، آثار شاعران و نویسندگانی چون «رضا امیرخانی»، «امیری‌اسفندقه»، «کام‌ور بخشایش»، «مجید واعظی»، «نظام وفا» و «ضیاءالدین شفیعی» جایگزینِ حذفیات شده است. این نام‌ها، متعلق به شاعران و نویسندگانی نه چندان نام‌آشناست که برخی از آن‌ها، در جلسات سالانه رهبر جمهوری اسلامی ایران با شاعران، به گوش خورده است.
از سوی دیگر اما «محمد پارسانسب»، مؤلف کتاب‌های درسی زبان و ادبیات فارسی و از جمله کتاب مقطع دوم متوسطه، در واکنش به انتشار این فهرست و اشاره به این نکته که «سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی» در آن زمان کتاب را از مولفان خریده‌اند، گفت: «هر بلایی که دل‌شان می‌خواهد سر آن می‌آورند. آن‌ها به صورت صفحه‌ای برای تألیف کتاب قرارداد می‌بستند و بعد، رابطه مولف با سازمان پژوهش قطع می‌شد. خودمان چندین‌بار به آن‌ها گفته‌ایم که این شیوه غلط است.»
به گفته این مولف، «این همه متن زیبا را به یک بهانه سست حذف کرده‌اند؛ این‌که اسم این آدم نباشد یا فلان متن شایسته نیست. این‌ها استدلال‌های قوی‌ای نیست.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از سوی دیگر، حسین قاسم‌پورمقدم، مدیر گروه ادبیات فارسی دفتر تألیف کتب درسی آموزش و پرورش و از مؤلفان کتب نونگاشت ادبیات در پایه یازدهم، با اشاره به این که «کلیه کتاب‌های درسی از سال ۱۳۹۴ برای متناسب‌سازی کتاب‌ها با سند «تحول بنیادین» و سند «برنامه درسی ملی» تغییر کرده‌اند»، گفته است: «این کتاب‌های نونگاشت از فیلترهای مختلف، مانند دبیران و استادان جامعه ایرانی عبور کردند و از سال ۹۵ تا امروز تدریس می‌شوند.»
او به حذف شعر باغ بی‌برگی «اخوان ثالث» نیز اشاره کرده است و گفته است: «جایی نیاز داشتیم شهید محسن حججی را مطرح کنیم، و این بر حافظ و سعدی اولویت داشت. این‌ها در حالی است که کسی تا به امروز از ما نپرسیده که چرا از شاهنامه یک شعر را در کتاب‌های جدید نیاوردید، اما گاهی می‌پرسند که چرا شعری از اخوان در کتاب درسی نیاوردید. پاسخ ما برای فردوسی، حافظ، سعدی و اخوان ثالث این است که کتاب جدید با اصول و مصوبات تازه‌ای شکل گرفته است که سازمان پژوهش قبل از این که کتابی تألیف شود، آن مصوبات را تدوین می‌کند.»
این مقام مسئول درباره حذف آثار غلامحسین ساعدی، بزرگ علوی و محمود دولت‌آبادی نیز با طفره رفتن از پاسخ دقیق، گفت: «چرا نمی‌گویند به چه دلیل در ساختار کتاب‌های جدید برای مثال رستم و اسفندیار نیامده است؟ البته جای رستم و اسفندیار، گذر سیاوش از آتش و داستان ضحاک را داریم. برای این که این متن در روزگار خود متنی درست در نظر گرفته شده است، اما برای روزگار جدید متن درستی نیست.»
در نظام جمهوری اسلامی ایران، آموزش و پرورش همواره یکی از کلیدی‌ترین بخش‌هایی‌ست که نظرات ویژه‌ای بر آن حکمفرماست. می‌گویند، همیشه و در تمام دولت‌های بعد از تثبیت رهبری آیت‌الله علی خامنه‌ای، وزیر آموزش و پرورش و چند وزارت‌خانه دیگر با نظر مستقیم شخص رهبری انتخاب شده و می‌شود. آموزش و پرورش، اکنون به وزارت‌خانه‌ای بدل شده است که کم کم «یاران» علی خامنه‌ای را جایگزین شاعران «خراسانی» در کتاب‌های درس ادبیات می‌کند.
