سرنوشت برجام پس از انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا

آیا حفظ اکثریت حزب دموکرات در مجلس سنا مقدمه از سر گرفتن مذاکرات با حکومت ایران می‌شود؟‌

دولت آمریکا مستاصلانه خواهان توافق است و استدلال‌های زنگ‌زده و از بنیاد معیوب خود را دوباره مطرح می‌کند-Mandel NGAN / AFP

با پایان انتخابات میان‌دوره‌ای در آمریکا و دستیابی دموکرات‌ها به اکثریت در مجلس سنا، برخی کارشناسان براین باورند که دولت بایدن شاید از این پس با آسودگی خیال بیشتری در مسیر احیای مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی حرکت کند.

اومری ناهمیاس، خبرنگار اسرائیلی مقیم واشنگتن، در مقاله‌ای که روز دوشنبه در «اورشلیم پست» منتشر شد، نوشت: لحن دولت بایدن پس از انتخابات تغییر نکرد و همچنان جمهوری اسلامی را محکوم می‌کند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، روز دوشنبه در بیانیه‌ای ادامه سرکوب اعتراضات را محکوم کرد و گفت: «ما عمیقا نگران گزارش‌ها از ایران درباره دستگیری‌های دستجمعی، محاکمه‌های نمایشی و حکم اعدام برای معترضان‌ایم. این معترضان خواسته‌های مشروع خود را علیه دولتی ابراز می‌کنند که به طور نظام‌مند کرامت بنیادین و آزادی را از مردمش دریغ می‌کند.»

سالیوان گفت: «چشمان جهان به سوی ایران است. آمریکا قاطعانه کنار مردم ایران و خواسته‌هایشان می‌ایستد.»

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

دولت آمریکا تحریم‌های جدیدی هم علیه مقامات جمهوری اسلامی اعمال کرده است. راب مالی، فرستاده ویژه امور ایران، ماه پیش گفته بود که احیای برجام «حتی در دستور کار هم نیست.» او به «سی‌ان‌ان» گفت که دیپلماسی همچنان راه توقف ایران در راه رسیدن به سلاح هسته‌ای است اما تمرکز دولت بایدن اکنون بر «دفاع و پشتیبانی از حقوق بنیادین شهروندان ایران است.»

ولی برخی کارشناسان به «اورشلیم پست» گفتند که عملکرد بهتر از انتظار دموکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای شاید باعث تغییر سیاست واشنگتن شود. مارک دوبوویتز، مدیرعامل اتاق فکر «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها»، گفت: «این دقیقا آن لحظه‌ای است که حکومت ایران می‌تواند به توافق با دولت بایدن برسد و به معافیت‌ از تحریم‌هایی دست‌ پیدا کند که به تخمین ما یک تریلیون دلار ارزش دارند.»

دوبوویتز گفت: «البته که شرایط سیاسی ایده‌آل نیست. رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، مشغول قتل زنان و دختران ایران و کمک به ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، برای قتل دختران اوکراین است. اما دولت آمریکا مستاصلانه خواهان توافق است و استدلال‌های زنگ‌زده و از بنیاد معیوب خود را دوباره مطرح می‌کند: این‌که برجام، برنامه هسته‌ای را عقب می‌زند و جلوی رسیدن این حکومت متوحش به سلاح هسته‌ای را می‌گیرد.»

دوبوویتز تاکید کرد: «این برای قانع کردن بیشتر جمهوری‌‌خواهان و حتی برخی دموکرات‌ها کافی نخواهد بود. اما برای جلب حمایت بیش از یک سوم در کنگره کافی خواهد بود و این‌گونه کنگره تحت «قانون بررسی توافق هسته‌ای ایران» قادر به مسدود کردن توافق نخواهد بود. تصمیم با خامنه‌ای است و تنها خودش.»

از سوی دیگر، دانییل شاپیرو، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل و کارشناس ارشد کنونی «شورای آتلانتیک»، می‌گوید حدس و گمان درباره تاثیر انتخابات میان‌‌دوره‌ای آمریکا بر مذاکرات و این‌که جمهوری اسلامی قصد احیای برجام را دارد یا نه به اصل موضوع توجه ندارد. شاپیرو می‌گوید سرکوب گسترده معترضان در ایران و ارسال پهپاد برای روسیه باعث شد احیای برجام عملا غیرممکن باشد. او تاکید کرد: «در این شرایط مهم نیست ایران چه حرفی راجع به توافق بزند.»

دنیس راس، دیپلمات باسابقه آمریکایی و کارشناس ارشد «موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک»، نیز گفت: «رهبر جمهوری اسلامی مادام که تلاطم‌ها ادامه دارد علاقه‌ای به توافق نخواهد داشت. او می‌ترسد که ضعیف به نظر بیاید و محتاج توافق. او می‌خواهد جهان قدرت ایران را ببیند نه ضعف آن‌را. می‌ترسد که تصویر ضعف برای رژیم خطر درونی و خارجی داشته باشد.»

راس افزود: «اگر اعتراضات خاموش شود و مدتی هم بگذرد، خامنه‌ای علاقمند به توافق خواهد بود چون متوجه این نیاز می‌شود که باید مردم را از نظر اقتصادی راضی کند. اما او حاضر به اصلاحات نخواهد شد چون چنین چیزی جمهوری اسلامی را به خطر می‌اندازد.»

این دیپلمات تاکید کرد: «در نتیجه معافیت از تحریم‌ها امر جذابی خواهد بود. اما ایران فعلا به برنامه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد و باعث می‌شود هر روز بیشتر به دولت آستانه هسته‌ای شدن نزدیک شود. ما باید راهبردی برای برخورد با این اوضاع داشته باشیم.»