دور بعدی مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی در تاریخ ۱۳ ژانویه ۲۰۲۵ برابر با ۲۲ دی‌ماه ۱۴۰۳ در ژنو سوییس برگزار خواهد شد.

این خبر را روز چهارشنبه ۱۲ دی‌ماه، کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد. ایران در ماه نوامبر سال گذشته میلادی مذاکراتی مقدماتی را با بریتانیا، فرانسه و آلمان درباره برنامه هسته‌ای مورد مناقشه خود آغاز کرده بود.

این گفت‌وگوها پس از خشم تهران بابت قطعنامه‌ای با امضای اروپایی‌ها که ایران را به دست‌اندازی در مسیر همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم می‌کرد، آغاز شد. تهران در واکنش به این قطعنامه به آژانس اعلام کرد که قصد دارد تعداد بیشتری از سانتریفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم را در تاسیسات هسته‌ای خود نصب کند.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ماه دسامبر به رویترز گفته بود ایران «به‌طور چشمگیر» در حال تسریع غنی‌سازی اورانیوم با خلوصی تا حد ۶۰ درصدی است که نزدیک به سطح تقریبا ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای است. تهران هرگونه تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را رد کرده و می‌گوید برنامه هسته‌ای آن صلح‌آمیز است.

در سال ۲۰۱۸ دولت وقت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای ایران با شش قدرت بزرگ که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسیده بود خارج شد و تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد. اتفاقی که باعث شد تهران محدودیت‌های هسته‌ای توافق را نقض کند. ازجمله این اقدامات می‌توان به بازسازی ذخایر اورانیوم غنی‌شده، پالایش آن به خلوص بالاتر و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته برای افزایش سرعت تولید اشاره کرد.

مذاکرات غیرمستقیم بین دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و جمهوری اسلامی ایران برای احیای این توافق نیز در ۴ سال گذشته با شکست مواجه شد تا ایران و دونالد ترامپ دوباره به هم برسند.

با وجود آن‌که ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی خود در ماه سپتامبر بر لزوم رسیدن به یک توافق با ایران برای مهار کردن «پیامدهای غیرقابل تحمل فعالیت‌های هسته‌ای» تاکید کرده بود، اما اکنون شرایط منطقه‌ای جمهوری اسلامی و از دست رفتن پیاپی منافع تهران در خاورمیانه، احتمال مهیا شدن شرایطی جهت انعقاد قراردادی مشابه برجام را را کمرنگ‌تر از گذشته کرده است.

خامنه‌ای و فرماندهان سپاه پاسداران در هفته‌های گذشته بارها از عزم خود برای حمله انتقام‌جویانه به اسرائیل، بابت حمله ماه اکتبر ارتش اسرائیل به تعدادی از پایگاه‌های دفاعی و تاسیسات هسته‌ای ایران سخن گفته‌اند و از سوی دیگر شماری از چهره‌های دولت بنیامین نتانیاهو نیز در کنار تعدادی از اعضای جمهوری‌خواه کنگره آمریکا، بر لزوم حمله نظامی گسترده به ایران و نابودی کامل صنعت هسته‌ای این کشور تاکید کرده‌اند.

جدل‌های کلامی که همزمان با حملات گاه و بی‌گاه شبه‌نظامیان وابسته به تهران به خاک اسرائیل، روند دست‌یابی طرفین به توافق جدید هسته‌ای، در شرایطی که ترامپ یک‌بار پیش از این از آن خارج شده بود را سخت‌تر کرده است.

۲۰ روز قبل، امیرسعید ایروانی، نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در نامه‌ای به شورای امنیت مدعی شده بود که « هرگونه تهدید به اجرای مکانیسم ماشه نه تنها سازنده نیست، بلکه با واکنش قاطع ایران مواجه خواهد شد.» در این نامه همچنین ادعا شد که جمهوری اسلامی به تعهدات خود ذیل پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای و متعهد به تعامل با حسن نیت و بررسی همه مسیرهای دیپلماتیک است.

باقی‌ماندن برجام و فعال نشدن مکانیسم ماشه تا آبان سال آینده برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارد. زیرا در این زمان بند مهمی از غروب برجام و کاهش چشمگیر محدودیت‌ها برای تهران از راه می‌رسد.

در همین حال ۵ دسامبر ۲۰۲۴ مسعد بولس، مشاور ارشد دونالد ترامپ در خاورمیانه در مصاحبه با مجله فرانسوی لو‌پوئن با اشاره به اینکه اولویت دولت ترامپ در خاورمیانه ازسرگیری مذاکرات پیمان ابراهیم، آزادی گروگان‌ها و مساله ایران است، گفت: «جمهوری اسلامی بلافاصله پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری رفتار خود را تغییر داد.»

مسعد بولس که پدر همسر تیفانی، دختر کوچک ترامپ است، همچنین تاکید کرد دولت ترامپ جمهوری اسلامی را تحت فشار حداکثری قرار می‌دهد.

وضعیتی که اکنون دو سوال مهم درباره آن مطرح است؛ اول اینکه ترامپ پس از در اختیار گرفتن سکان هدایت کاخ سفید دقیقا چه سیاستی را در قبال جمهوری اسلامی اتخاذ خواهد کرد و دوم اینکه خامنه‌ای نیز برای دور کردن نظام خود از آغاز جنگی گسترده و خطر فروپاشی، تا چه حد حاضر به عقب‌نشینی و کوتاه آمدن از مواضع قبلی خود خواهد شد.