دیده‌بان حقوق بشر مستقر در آمریکا در گزارشی که روز جمعه ۲۷ آبان (۱۸ نوامبر) منتشر کرد، نوشت: ترکیه ده‌ها هزار مهاجر افغان را در مرز زمینی‌اش با ایران، با اعمال خشونت عقب رانده و از حق دسترسی آن‌ها به حمایت‌های بین‌المللی جلوگیری کرده است.
دیده‌بان حقوق بشر در یک گزارش ۷۳ صفحه‌ای با عنوان «هیچ‌کس از من نپرسید چرا افغانستان را ترک کردم»، می‌گوید که دولت ترکیه پس از بازگشت طالبان به قدرت، روند عقب راندن مهاجران افغان را در مرزهای زمینی‌اش و همچنین بازداشت و اخراج اجباری افغان‌ها را در شهرهای مختلف ترکیه تشدید کرده است.
در این گزارش آمده است: «از ثبت نام مهاجران افغان برای حمایت بین‌المللی جلوگیری می‌شود و به افغان‌هایی که در معرض اخراج قریب‌الوقوع قرار دارند، اغلب فرصتی برای درخواست پناهندگی داده نمی‌شود.»
دیده‌بان حقوق بشر به نقل از وزارت کشور ترکیه گفت: این کشور از اوایل ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۲ از ورود ۲۳۸ هزار و ۴۴۸ «مهاجر غیر قانونی» به خاک این کشور جلوگیری کرده است. دیده‌بان حقوق بشر گفت: بیشتر این مهاجران شهروندان افغانستان‌اند که پس از سلطه طالبان بر این کشور، از خانه و سرزمینشان فرار کرده‌اند.
این سازمان افزود که دولت ترکیه در هشت ماه نخست سال جاری میلادی، ۴۴ هزار و ۷۶۸ افغان را از طریق مسیر هوایی به افغانستان اخراج کرده است. این آمار ۱۵۰ درصد بیشتر از شمار افراد اخراج شده در سال ۲۰۲۱ است.
وزارت کشور ترکیه در ۲۳ آبان طی گزارشی اعلام کرد که در یک‌سال گذشته ۱۰۱ هزار مهاجر غیرقانونی را که در ترکیه زندگی می‌کردند، به کشورهایشان بازگردانده است. بر اساس این گزارش، ۵۷ هزار نفر از افراد اخراج شده در یک‌سال گذشته، شهروندان افغانستان‌اند که از طریق پروازهای چارتر به کابل منتقل شده‌اند. با این حال، در گزارش دیده‌بان حقوق بشر شمار افغان‌های اخراج شده در سال ۲۰۲۲، کمتر از ارقامی است که در گزارش وزارت کشور ترکیه آمده است.
بیل فرلیک، مدیر حقوق پناهندگان در دیده‌بان حقوق بشر، در مورد نحوه عملکرد ترکیه در مواجهه با مهاجران و پناهجویان گفت: «گرچه ترکیه به درستی برای میزبانی از بیشترین تعداد پناهجو، از هر کشوری در جهان تحسین و حمایت بین‌المللی به دست آورده است، اما هم‌زمان بسیاری از افغان‌ها را در مرزهایش عقب می‌راند، یا آن‌ها را با بررسی اندک و گاه بدون بررسی، به افغانستان می‌فرستد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مدیر حقوق پناهندگان در دیده‌بان حقوق بشر از دولت ترکیه خواست اقدام به عقب راندن مهاجران افغان را در مرزهایش با ایران متوقف کند و به مهاجران افغان این فرصت را بدهد تا پرونده‌هایشان را برای برخوردار شدن از حمایت بین‌المللی، به نهادهای مسئول بسپارند.
ترکیه میزبان ۳.۹ میلیون مهاجر از کشورهای مختلف است که از این میان حدود ۳۲۰ هزار نفر از مهاجران ساکن این کشور را شهروندان افغانستان تشکیل می‌دهند. دیده‌بان حقوق بشر برای تهیه گزارش از اوضاع مهاجران افغان و همچنین بررسی ادعاهای خشونت و عقب راندن مهاجران در مرز ایران، با ۶۸ مهاجر افغان مقیم ترکیه و اخراج شده از این کشور مصاحبه کرده است.
۳۸ تن از این افراد گفتند: در مرز ترکیه و ایران، شاهد رفتارهای خشونت‌بار مرزبانان ترکیه بوده‌اند و حتی در مواردی نیروهای ترکیه به سمت آنان شلیک کرده‌اند.
یک خبرنگار ۲۵ ساله اهل استان پکتیا در شرق افغانستان که قصد ورود به ترکیه را داشت، گفت: «من به آن‌ها گفتم که یک روزنامه‌نگار هستم، زندگی من در خطر است و می‌خواهم به اروپا بروم و قصد ماندن در ترکیه را ندارم؛ اما آن‌ها به حرف من گوش ندادند.»
این خبرنگار گفت: مرزبانان ترکیه، او و گروهی از مهاجران را با باتوم و چوب کتک زدند و دوباره به مرز ایران عقب راندند.
پس از سلطه طالبان بر افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، بسیاری از نظامیان و کارمندان دولت پیشین، فعالان حقوق بشر، خبرنگاران و اقلیت‌های قومی و مذهبی در معرض انتقام‌جویی طالبان قرار گرفتند. در ۱۴ ماه سلطه طالبان بر افغانستان، ده‌ها تن از کارمندان دولت پیشین، به‌ویژه نظامیان بازداشت و ناپدید شدند. شماری از این افراد در ترورهای هدفمند جانشان را از دست دادند و بسیاری از آنان به کشورهای ترکیه، ایران و پاکستان گریختند.
در چنین وضعیتی ترکیه و ایران، دو کشور با جمعیت بزرگی از مهاجران افغان، روند اخراج مهاجران را در یک‌سال گذشته تشدید کرده‌اند. اسماعیل چاتاکلی، معاون وزیر کشور ترکیه در فوریه ۲۰۲۲ گفت: ثبت نام برای برخوردار شدن از حمایت بین‌المللی در آنکارا، استانبول و ۱۴ استان دیگر پذیرفته نمی‌شود.
او همچنین افزود که در هیچ محله‌ای که ۲۵ درصد جمعیت آن شهروندان خارجی باشند، اجازه اقامت به افراد جدید داده نمی‌شود.
بر اساس بیانیه سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه که در ماه ژوئن منتشر شد، ۱۲۰۰ محله در سراسر ترکیه به روی ثبت نام شهروندان خارجی با هدف اقامت، مسدود شده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید پلیس ترکیه بسیاری از مهاجران افغان که مدارک هویتی ندارند را بازداشت می‌کند و آنان را وادار می‌کند تا برگه بازگشت به افغانستان پر کنند. دولت ترکیه با این کار وانمود می‌کند که مهاجران افغان به‌طور داوطلب به کشورشان بازمی‌گردند، در حالی که این کار با اجبار صورت می‌گیرد.
