آنچه در سخنان روز چهارشنبه (۹ آذر ۱۴۰۱) رابرت مالی، نماینده کاخ سفید در امور ایران، با مجله فارین پالیسی، جلب توجه می‌کرد، این بود که او گفت: «اگر هیچ‌یک از تلاش‌ها به نتیجه نرسد و شرایط ایجاب کند که برای جلوگیری از دستیابی رژیم ایران به سلاح هسته‌ای اقدام دیگری اتخاذ شود، رئیس‌جمهوری آمریکا به‌عنوان آخرین راه‌حل با گزینه نظامی موافقت خواهد کرد، اما وضعیت تاکنون این مرحله نرسیده است».

از اظهارات رابرت مالی می‌توان چنین استنباط کرد که اگر تلاش‌های دیپلماتیک، فشارها و تحریم‌ها نتوانند مانع دستیابی رژیم ایران به سلاح هسته‌ای شود، واشنگتن در آخرین گام، به گزینه نظامی متوسل خواهد شد.

موضع اخیر آمریکا تحول جدیدی در قبال برنامه هسته‌ای ایران تلقی می‌شود؛ زیرا واشنگتن این اواخر تعداد رزمایش‌های نظامی مشترک خود با متحدانش در خاورمیانه، به‌ویژه با اسرائیل را افزایش داده است. تصاویری که ارتش‌های آمریکا و اسرائیل هفته گذشته از یک اسکادران هواپیماهای جنگی دو کشور پخش کردند که هواپیماها را حال اجرای رزمایش مشترک بر فراز منطقه را نشان می‌داد، بیانگر میزان قاطعیت آمریکا در زمینه بازدارندگی جمهوری اسلامی در دستیابی به سلاح هسته‌ای است. در این تصاویر، هواپیماهای اف۳۵ و اف۱۵ نیروی هوایی اسرائيل به همراه یک هواپیمای بویینگ سوخت‌رسان در هوا دیده می‌شوند. این بدان معنا است که رزمایش‌های کنونی به منظور اجرای ماموریت‌های دوردست انجام می‌شوند.

از سوی دیگر، باید یادآور شویم که ارتش‌های آمریکا و اسرائیل حدود یک ماه پیش کلیپ‌هایی منتشر کردند که دو بمب‌افکن بی۵۲ آمریکایی را با اسکورت هواپیماهای اسرائیلی نشان می‌داد که از یکی از پایگاه‌های آمریکایی در نزدیکی دریای مدیترانه برخاستند، به سمت منطقه خلیج فارس پرواز کردند و سپس به پایگاه خود بازگشتند. هم‌زمان با انتشار کلیپ‌های یادشده، رسانه‌های خبری اطلاعاتی مبنی بر اینکه رژیم ایران برای حمله به عربستان سعودی آماده می‌شود، فاش کردند.

همچنین باید خاطرنشان کرد که از زمان ورود جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به کاخ سفید، بخشی از اختلاف‌نظر اسرائيل و آمریکا سر موضوع کنار گذاشتن «گزینه نظامی معتبر» در مواجهه با تداوم نقض تعهدات مندرج در توافق‌ هسته‌ای سال ۲۰۱۵ از سوی تهران بود. مطرح نشدن گزینه نظامی از سوی واشنگتن باعث شد تهران در چند ماه گذشته، سطح غنی‌سازی اورانیوم را به بیش از ۶۰ درصد افزایش دهد. افزون بر آن، اطلاعات تازه به دست‌آمده نشان می‌دهد که تهران قصد دارد سطح غنی‌سازی را به‌زودی به بیش از ۹۰ درصد، که کاربرد نظامی دارد، افزایش دهد.

عمده‌ترین اختلاف و ناسازگاری بین تل‌آویو و واشنگتن سر خودداری واشنگتن از مطرح کردن گزینه نظامی بود و اسرائیلی‌ها تصور می‌کردند که این اقدام ایرانی‌ها را به ادامه نقض محدودیت‌های اعمال‌شده بر برنامه هسته‌ای تشویق کرده است؛ بدون اینکه از واکنش‌هایی فراتر از چارچوب‌های دیپلماسی نگرانی داشته باشند.

علاوه بر این، تهران در این مدت به گسترش نقش سیاسی و نظامی‌ خود علیه غرب و ایالات متحده مصمم‌تر شد. ارسال پهپادهای انتحاری شاهد۱۳۶ به روسیه به منظور استفاده در جنگ اوکراین، نشان می‌دهد که تهران قصد دارد با بهره‌گیری از جنگ اوکراین، گستره نقش بی‌ثبات‌کننده خود را توسعه دهد تا مسکو با توجه به اینکه در جنگ دشوارش علیه اوکراین و غرب به ایران نیاز دارد، از پرونده هسته‌ای رژیم جمهوری اسلامی به طور همه‌جانبه حمایت کند. در واقع، همین امر اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، را بر آن داشت تا موضوع برنامه‌های پهپادی و موشکی ایران را که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در جریان مذاکرات احیای برجام در وین، برای مدت‌ها نادیده گرفته بودند، دوباره مطرح کند.

با بازگشت به صحبت‌های رابرت مالی درباره گزینه نظامی علیه ایران، باید خاطرنشان کرد که رابرت مالی به دلیل عضویت در گروه مشاوران باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، و مشارکت در تکمیل توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ به وابستگی به تیمی متهم است که از «گزینه رژیم ایران» که اوباما در آن زمان آن را پذیرفته بود، حمایت می‌کنند. بنابراین، نقش تاریخی رابرت مالی در انعقاد برجام و تلاش او برای گشودن صفحه‌ای جدیدی با ایران با آنچه در دهه ۷۰ قرن گذشته و در دوران ریاست‌جمهوری ریچارد نیکسون و هنری کسینجر، وزیر خارجه او، رخ داد، شباهت بسیاری دارد. در آن زمان، واشنگتن روابط خود با پکن را با شعار آنچه به طور اتفاقی «دیپلماسی پینگ‌پنگ» بین دو کشور نامیده می‌شد، عادی کرد.

به هر حال در شرایط حاضر، هیچ نشانه‌ای مبنی بر تمایل بایدن به استفاده از زور علیه رژیم ایران وجود ندارد؛ زیرا موضوع پیچیده‌تر از تصور است؛ با این حال، نزدیک شدن جمهوری اسلامی به مرحله ساخت بمب هسته‌ای به یک نگرانی جدی برای غرب، اسرائیل و متحدان عرب آن در خاورمیانه تبدیل شده است. از این رو، دولت آمریکا می‌کوشد در اتخاذ تصمیمی قاطع مبنی بر جلوگیری از دستیابی ایران به نخستین بمب هسته‌ای عجله کند. به همین دلیل واشنگتن اکنون نمی‌خواهد موضوع پهپادهای نظامی و برنامه موشک‌های بالیستیک را که دولت ایران توسعه آن‌ها را هرگز متوقف نکرد،‌ رها کند.

برگرفته از روزنامه النهار العربی