چند نفر از مقام‌های کنونی و سابق روسیه و افراد نزدیک به کرملین به روزنامه وال‌استریت ژورنال آمریکا گفتند که ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری این کشور، به چهره‌ای منزوی بدل شده است که «توان یا خواست باورکردن واقعیت درمورد مقاومت موفقیت‌آمیز اوکراین را ندارد». 

منابع مذکور به این روزنامه آمریکایی گفتند که پوتین هر روز ۷ صبح روزش را با خواندن گزارشی کتبی در مورد جنگ آغاز می‌کند که محتاطانه به نحوی تنظیم شده است که در آن بر موفقیت‌ها تاکید شود و شکست‌ها کم‌اهمیت جلوه داده شوند. این اوضاع به‌خصوص در زمان همه‌گیری کرونا بدتر از پیش شده بود: زمانی‌که پوتین از اقامتگاه معمولش در حومه مسکو به اقامتگاه دوردستی در نزدیکی دریاچه والدای (۴۰۰ کیلومتری پایتخت) و اقامتگاه تابستانی ریاست‌جمهوری در سوچی، واقع در کرانه دریای سیاه، نقل‌مکان کرد و حلقه اطرافیانش کوچک‌تر از پیش شدند.

مقام‌های روسیه و آمریکا که با این روزنامه گفت‌وگو کرده‌اند، می‌گویند پوتین از مدت‌ها قبل می‌ترسید که مورد تعقیب دیجیتال قرار گیرد و به همین دلیل، از اینترنت استفاده نمی‌کند. این باعث شده است که او بیشتر به گزارش‌هایی متکی باشد که مشاوران با سویه ایدئولوژیک تهیه می‌کنند. منابع مطلع گفته‌اند که اخبار جنگ تا چند روز بعد به پوتین نمی‌رسد.

این روزنامه آمریکایی علاوه‌بر مقام‌های روسیه، با مقام‌های کنونی و سابق آمریکایی و اروپایی نیز صحبت کرده و یکی از مهم‌ترین منابعش، یک افسر ارشد اطلاعاتی سابق روسیه است. این گفت‌وگوها طی چندین ماه انجام شدند و گزارش مفصل این روزنامه روز جمعه به قلم اوان گرشکوویچ، توماس گروو، درو هنشاو و جو پارکینسون منتشر شد.

در گزارش وال‌استریت ژورنال آمده است:‌ «فرماندهان خط مقدم به اداره امنیت فدرال، جایگزین کا‌گ‌ب، گزارش می‌دهند و این اداره گزارش‌ها را ویراستاری می‌کند و به‌دست کارشناسان شورای امنیت می‌دهند و سپس به دست نیکولای پاتروشف، دبیر شورا، می‌رسند، همان جنگ‌طلب ارشد که در اقناع آقای پوتین برای اشغال اوکراین نقش مهمی داشت.»

گزارش این روزنامه از شرح نبرد نیروهای روسیه برای لیمان، شهر کوچکی در شرق اوکراین، آغاز می‌شود. بنابر این گزارش، پوتین اواخر سپتامبر درحالی در تماس تلفنی با فرماندهان خط مقدم، فرمان عقب‌نشینی نکردن را داده بود که مشخص بود اطلاعات دقیقی از وضعیت واقعی جنگی ندارد. به گفته افسر اطلاعاتی روسیه که با وال‌استریت ژورنال صحبت کرده است، نیروهای خط مقدم ارتش روسیه تجهیزات کافی نداشتند و تحت محاصره نیروهای اوکراینی قرار داشتند که با اسلحه‌هایی که از غرب گرفتند به برتری در زمین نبرد رسیده بودند. اما پوتین مصرانه فرمان به ادامه مقاومت داد؛ تا زمانی‌که چند روز بعد (در روز اول اکتبر) روس‌ها پس از کشته‌شدن ده‌ها نفر از نیروهایشان و جاگذاشتن مقادیر بسیاری مهمات مجبور به عقب‌نشینی از لیمان شدند.

از دیگر نمونه‌ها، زمانی بود که پوتین ماه سپتامبر طی نشستی در ازبکستان با همتای چینی خود، شی جین‌پینگ، دیدار کرد. به گفته منابع آگاه، پوتین با خیال راحت به شی گفت مسکو جنگ را در اختیار دارد، اما ظرف چند روز پس از این دیدار، روسیه صدها کیلومتر مربع از بخش‌هایی‌را که در آن‌ها پیشروی کرده بود، از دست داد.

این روزنامه در جمع‌بندی از یافته‌های خود، نوشت: «پوتین انتظار داشت جنگ در اوکراین سریع، مورد علاقه مردم و موفقیت‌آمیز باشد. او ماه‌ها حاضر به پذیرش واقعیت نبود:‌ این جنگ به باتلاقی هزینه‌بار بدل شده است و او منزوی و بی‌اعتماد بر صدر ساختار قدرتی قرار دارد که برای تایید جهان‌بینی خصومت‌آمیزش و دور نگاه داشتن او از اخبار مایوس‌کننده طراحی شده است.»

اکاترینا وینوکورووا ازجمله مقام‌های سابق کرملین است که با اسم خود با وال‌استریت ژورنال صحبت کرده است. او از اعضای شورای حقوق بشر بود که شخص پوتین انتخابش کرده بود، اما ماه گذشته از جایگاهش برکنار شد. خانم وینوکورووا گفت: «افرادی که در اطراف پوتین‌اند، از خود حفاظت می‌کنند. آن‌ها عمیقا باور دارند نباید کاری کنند که رئیس‌ جمهوری ناراحت شود.»

مقام‌های آمریکا گفتند تلاششان برای پیدا کردن فردی درون کرملین که هم بتواند بر پوتین تاثیر بگذارد و هم با روایت توهم‌زده او در مورد روسیه موافق نباشد، به نتیجه نرسیده است. پوتین حدود ۲۲ سال بر سر کار بوده است و سابقه رویکردهای عملگرا دارد؛ اما در سال‌های اخیر، گفتمان او به‌شدت ضدغربی و تقریبا مذهبی شده است: او خود را نماینده تمدنی هزارساله می‌داند که درگیر جنگی مقدس برای تصحیح امور غلط تاریخ است. پوتین امروز می‌خواهد چهره‌ای مثل تزارهای بزرگ روسیه همچون پطر کبیر داشته باشد.

دولت‌های روسیه و آمریکا تقریبا هر روز با یکدیگر در تماس‌اند: از طریق سفارت‌خانه‌ها، پنتاگون و سازمان سیا. اما به گفته مقام‌های آمریکایی، این گفت‌وگوها محدودتر از پیش شده‌اند. این مقام‌ها گفتند که برخی از نزدیک‌ترین متحدان پوتین، حتی از خود او نیز دوآتشه‌ترند. این مسئله، کار آمریکایی‌ها را برای تغییر جهت روسیه و آوردنش سر میز مذاکره دشوار کرده است.

مقام اطلاعاتی سابق و یک فرد نزدیک به وزارت دفاع روسیه به وال‌استریت ژورنال گفتند که کار برنامه‌ریزی جنگ روسیه را امروز نه ارتش این کشور، بلکه «اداره امنیت فدرال» انجام می‌دهد. منابع مطلع گفتند بسیاری از چهره‌های کلیدی کرملین همچون سرگئی لاوروف، وزیر خارجه، دمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین، آنتون واینو، رئیس دفتر پوتین، و سرگئی کرینکو، رئیس سیاست داخلی کرملین، اصلا از برنامه‌های تدارک جنگ خبری نداشتند.

با این حساب، به نظر می‌رسد پوتین به همان تصویر کلاسیک دیکتاتوری که اطرافیانش تملق او را می‌گویند و از واقعیت دور نگهش می‌دارند، بدل شده است، موقعیتی خطرناک نه‌تنها برای خود پوتین، که برای روسیه و جهان.