با گذشت نزدیک به یک سال و نیم از سلطه طالبان بر افغانستان و همزمان با آن، شکل‌گیری گروه‌های اعتراضی زنان، از یک سو فشارها و محدودیت‌‌ها علیه زنان به حذف کامل آنان از اجتماع منجر شد و از سوی دیگر، رنگ و شیوه اعتراضات زنان تغییر کرد. اکنون شمار زنان معترض در داخل و بیرون از افغانستان هر روز در حال افزایش است و همزمان معترضان در داخل کشور از بازداشت‌های پنهانی خبر می‌دهند.
هرچند با کاهش شدید اعتراضات خیابانی زنان در ماه‌های اخیر، به نظر می‌رسد که گروه‌های اعتراضی زنان از هم پاشیده‌اند و دیگر صدای دادخواهی آنان به گوش نمی‌رسد، اما نگاهی گذرا به رسانههای اجتماعی افغانستان نشان می‌دهد که هر روز به شمار زنان معترض، از هر طیف و طبقه‌ای در افغانستان و خارج از کشور، افزوده می‌شود. فعالان زن افغان که در ماه‌های نخست حاکمیت طالبان گروه‌هایی با عناوین مختلف تشکیل دادند و اعتراضات خانگی و خیابانی برگزار کردند، اکنون از به وجود آمدن یک هماهنگی و انسجام کلی در میان گروه‌های اعتراضی خبر می‌دهند.
مهرو مهرین، یکی از زنان معترض در داخل افغانستان، به ایندیپندنت فارسی گفت که پس از ممنوعیت تحصیل زنان در دانشگاه‌ها، شاهد پیوستن شمار زیادی از زنان دانشجو و استادان دانشگاه‌ها به گروه‌های معترض بوده‌اند. او گفت: «گروه و جریان‌های کوچک دیگر در حال شکل‌گیری‌اند، اما یک انسجام کلی وجود دارد و هدف همه یکی است.»
با این حال، او خاطرنشان کرد که ترس از بازداشت، شکنجه، تجاوز و قتل به‌دست طالبان، مانع بزرگ تشکیل اعتراضات در خیابان‌ها است، به همین دلیل «ما شیوه اعتراض را تغییر داده‌ایم، همه مجبورند به‌طور انفرادی در فضای مجازی اعتراض کنند، یا فعالیت‌های مانند دیوارنویسی و شب‌نامه نویسی انجام دهند».
این فعال زن در مورد چرایی شکل نگرفتن جنبش‌ها و حرکت‌های بزرگ جمعی زنان مانند ایران، گفت که زنان افغانستان تنها با طالبانی که در راس حاکمیت قرار دارند مبارزه نمی‌کنند، بلکه آنان از ده‌ها مانع دیگر در خانه‌ها عبور می‌کنند تا به اعتراض علیه طالبان بپیوندند. مهرو اظهار داشت زنان زیادی وجود دارند که کاملا پنهان از چشم پدر، برادر و دیگر مردان خانواده‌شان، در گروه‌های اعتراضی فعالیت می‌کنند و «اگر خانواده از فعالیت آن‌ها آگاه شوند، عواقب وحشتناکی در انتظارشان خواهد بود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طالبان با زنان معترض چه برخوردی می‌کنند؟
این پرسشی است که در پس ذهن هر زنی که صدایی علیه طالبان بلند می‌کند، وجود دارد. طالبان در یک سال و نیم گذشته ثابت کرده‌اند که هیچ نوع مدارا و حتی رفتار انسانی با زنان معترض ندارند. در این مدت، ده‌ها زن معترض در اعتراضات خیابانی، یا حتی در خانه‌هایشان بازداشت شده‌اند و برخی از آنان پس از آزادی، روایت‌های تکان‌دهنده‌ای از شکنجه جسمی و روانی، تهدید و اخطار داشته‌اند.
اما این زنان که عکس‌هایشان در رسانههای اجتماعی منتشر و برای آزادی‌شان دادخواهی می‌شود، همه ماجرا نیستند، بلکه ده‌ها زن دیگر، خاموش و بی‌صدا به‌دست افراد طالبان بازداشت می‌شوند و چه‌بسا شماری هم ناپدید می‌شوند و مدتی بعد جسدشان در کوچه و خیابان پیدا می‌شود.
یکی از فعالان زن در کابل که خواست نامش فاش نشود، به ایندیپندنت فارسی گفت: «من دست‌کم از بازداشت ۱۸ زن معترض در کابل، بلخ، هرات و بدخشان اطلاع دارم، اما خانواده‌های آنان به‌هیچ‌وجه اجازه نمی‌دهند که نام و هویت آن‌ها در رسانه‌ها منتشر شود، زیرا طالبان به آن‌ها هشدار داده‌اند.» این فعال زن که رهبر یکی از گروه‌های اعتراضی زنان است، گفت که این دختران به‌دلیل کم‌تجربگی در برخورد با طالبان، یا با صورت‌های پوشانده نشده در اعتراضات خیابانی شرکت کرده‌اند، یا تصاویرشان بدون نقاب یا روبند، همراه با شعارنوشته‌های اعتراضی در رسانههای اجتماعی منتشر شده است.
او تصریح کرد که طالبان این زنان را پس از تعقیب از طریق گوشی‌های همراه یا رسانههای اجتماعی، در خیابان و بازار بازداشت کرده‌اند و برخی از آن‌ها بیش از شش ماه است که ناپدید شده‌اند.
علاوه بر این، فعالان زن می‌گویند که طالبان هر ترفندی را به کار می‌بندند تا مانع اعتراضات زنان شوند. یکی از این زنان گفت طالبان حتی به امام‌های مساجد دستور داده‌اند که علیه زنان معترض در خطبه‌های نماز جمعه تبلیغ کنند. او تصریح کرد: «تاکنون دست‌کم در بدخشان و کابل چندین امام جماعت در خطبه نماز جمعه اعلام کرده‌اند که اگر زنان برای اعتراض به خیابان بیایند، قتل آنان جواز دارد.»
مهرو مهرین با تایید این موضوع گفت با وجود همه این تهدیدها، «ما به شیوه‌های مختلف ادامه می‌دهیم، زیرا نمی‌خواهیم به بیست‌و‌چند سال پیش بازگردیم.» او تصریح کرد: «اگر در دور نخست طالبان، مادران ما می‌توانستند علیه طالبان اعتراض کنند و در این اعتراض استوار بمانند، وضعیت امروز ما این‌گونه نبود.»
کارزارهای جدید و تلاش زنان برای بقا
در ماه‌های اخیر، با تعطیلی دانشگاه‌ها و حتی مدارس ابتدایی دخترانه و نیز ممنوعیت کار زنان، فعالان زن کارزارهای متفاوتی برای مقابله با حذف زنان آغاز کردند. برخی از زنان به‌طور پنهانی و رایگان در خانه‌هایشان، کلاس‌های آموزشی برای دختران برگزار کرده‌اند و با شعار «هر خانه، یک مکتب» برای آموزش دختران دانش‌آموز در سنین مختلف تلاش می‌کنند. حماسه، یکی از این زنان است که در تنورخانه منزلش، کلاس آموزش برای کودکان برگزار کرده است. او به ایندیپندنت فارسی گفت که این کارزار را شمار زیادی از زنان در نقاط مختلف افغانستان انجام می‌دهند و «ما تلاش می‌کنیم در برابر حذف شدن زنان و بی‌سواد ماندن دخترانمان بایستیم.»
فعالان زن در افغانستان در کارزارهای اخیرشان، از طالبان خواستار بازگشایی مدارس، دانشگاه‌ها و محیط‌های کاری به روی زنان نیستند، بلکه آنان خواستار سرنگونی طالبان‌اند. مهرو مهرین با اشاره به این نکته گفت: «ما به این نتیجه رسیدیم که طالبان به‌هیچ‌وجه سر پذیرش زنان و حقوق اولیه انسانی آنان را ندارند، پس از چه کسانی حق خود را بخواهیم؟» او تاکید کرد که جامعه جهانی نیز باید به این نتیجه رسیده باشد که طالبان نه تغییر کرده‌اند و نه اهل مذاکره و کنار آمدن‌اند.
فعالان زن افغانستان واکنش‌های مقام‌های بین‌المللی در برابر عملکردهای زن‌ستیزانه و غیرانسانی طالبان را «غیرعملی و کند» توصیف می‌کنند و معتقدند که با این وضعیت، امیدی به تغییر نیست.
مهرو مهرین به بورسیه جدیدی که کشور آلمان برای دختران افغان اعلام کرده است، اشاره کرد و گفت: «به‌عنوان حمایت از زنان افغان، بورسیه تحصیلی در کشورهای خارجی به آنان اعطا می‌کنند که چه شود؟ آیا با وضعیتی که در این کشور جریان دارد، زنانی که در بیرون تحصیل کنند این امکان را خواهند داشت که به کشورشان بازگردند و از دانششان را در این کشور استفاده کنند؟»
فعالان زن افغانستان اکنون با راه‌اندازی کارزار «نه به طالبان، از خانه تا خیابان»، ویدیوها و عکس‌هایشان را در فضای مجازی پخش می‌کنند و نفرت و انزجارشان از طالبان را ابراز می‌کنند. قرار است، روز شنبه ۱۴ ژانویه، نیز اعتراض سراسری زنان افغان در کشورهای مختلف جهان و نیز در داخل افغانستان برگزار شود. موضوع این اعتراض نیز ایستادگی در برابر طالبان و دادخواهی برای همه زنان افغانستان است.
