جشن سال نو یکی از مهم‌ترین تعطیلات مردم چین است و از آنجا که چینی‌ها آن را بسیار مفصل و باشکوه برگزار می‌کنند، آغاز سال نو چینی یکی از بهترین زمان‌های سفر به این کشور است.

گاهشماری چینی ترکیبی از گاهشماری شمسی و قمری است و روزها و ماه‌ها بر اساس حرکت خورشید، ماه و ستارگان تعیین می‌شوند. سال نو چینی هم بر اساس چرخه خورشید و ماه و بازگشت بهار پس از زمستان تحویل می‌شود. این امر مخصوصا برای کشاورزان در چین باستان که به منظور حداکثر برداشت محصول و تامین معشیت خود در ماه‌های آینده به پیش‌بینی‌های آب‌وهوا وابسته بودند، بسیار مهم بود.

هم‌زمان با آغاز سال جدید چینی که در سال ۲۰۲۳، روز یکشنبه ۲ بهمن‌ (۲۲ ژانویه) است، به برخی از سنت‌های قدیمی‌ سال نو چینی‌‌ها که این روزها به خاطر مدرن شدن زندگی‌ها، ‌کمتر رعایت می‌شوند، می‌پردازیم.

۱ــ خدای آشپزخانه را شاد کنیم

به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست، یک افسانه چینی می‌گوید خدای آشپزخانه یا خدای اجاق گاز در دوازدهمین ماه سال به خانه‌ها سر می‌زند (مثل بابانوئل) و به امپراتور یشم در آسمان گزارش می‌دهد که هر کس در سال گذشته چه کرده است. بسیاری از خانواده‌ها قبل از تحویل سال، شیرینی‌هایی مثل کیک شکری، پن‌کیک و غذاهایی مثل سوپ کشک لوبیا را به عنوان پیشکش برای خدای آشپزخانه می‌گذاشتند؛ به این امید که او در مورد آن‌ها گزارش خوبی ارسال کند. سپس در آشپزخانه عود و پول کاغذی می‌سوزانند تا خدای آشپزخانه باز هم به آن‌ها سر بزند.

در عصر مدرن، چون خانواده‌ها دیگر از اجاق‌های سنتی استفاده نمی‌کنند و این اجاق‌ها کمتر در دسترس‌اند، این آیین کمتر اجرا می‌شود.

۲ــ آغاز سال نو با خطر آتش‌سوزی

یکی از داستان‌های عامیانه چینی ماجرای جانوری افسانه‌ای به نام نیان (به معنی سال در زبان ماندارین) را روایت می‌کند که هر سال در روستاها خانه‌ها را ویران می‌کرد و روستاییان را می‌بلعید. روستاییان متوجه شدند که نیان از صداهای بلند وحشت دارد؛ به همین دلیل با ریختن باروت در چوب‌های بامبو خشک، بمب‌‌های دستی و کوچکی درست می‌کردند که هنگام انداختن در آتش صدای انفجار می‌داد و به این ترتیب او را می‌ترساند.

از این ترقه‌ها بعدها برای دفع ارواح شیطانی هم استفاده شد. در جشن‌های سال نو نیز استفاده از ترقه جایگاه ویژه‌ای داشت و در نیمه‌شب منتهی به سال نو، چند ترقه کوچک به نشانه زنگ سال قدیم و سپس سه ترقه بزرگ برای استقبال سال جدید روشن می‌شدند. هرچه صدای ترقه‌ها بلندتر بود، نشان می‌داد که سال بهتری در راه است.

استفاده خصوصی از وسایل آتش‌بازی از جمله ترقه از سال ۱۹۶۰ به دلایل ایمنی در هنگ‌کنگ ممنوع شد. این ممنوعیت در بسیاری از شهرهای بزرگ چین نیز اعمال می‌شود.

۳ــ بهداشت فردی تعطیل

طبق افسانه‌ها، دو روز اول سال نو چینی روز تولد خدای آب است که وقتی مردم موها و لباس‌های خود را می‌شویند، آزرده می‌شود.

علاوه بر این، در باور‌های ماندارین و کانتونی، مو استعاره‌ای از رونق و کامیابی است و این اعتقاد وجود داشته است که با شستن موها در دو روز اول سال نو، رفاه و موفقیت از بین می‌رود. در نتیجه بسیاری از مردم در آن دو روز لباس‌ها و موهای خود را نمی‌شستند.

این آیین هم امروز چندان رعایت نمی‌شود؛ مخصوصا در مناطق نیمه‌گرمسیری مثل هنگ‌کنگ که هوا اغلب مرطوب است.

۴ــ در خانه ماندن در روز سوم

سومین روز سال نو چینی به عنوان روز «سگ سرخ‌پوش» شناخته می‌شود. طبق افسانه‌های محلی چین، سگ سرخ‌پوش خدای خشم بود که در روز سوم سال جدید در اطراف پرسه می‌زد و اگر کسی با او مواجه می‌شد، قطعا بدشانسی می‌آورد.

از طرف دیگر، در زبان چینی سگ سرخ‌پوش با دهان سرخ هم‌قافیه می‌شوند که به معنی دعوا با خانواده و همسایگان است. به این ترتیب بسیاری برای جلوگیری از برخورد تصادفی با سگ قرمز و جلوگیری از هر دعوایی با دیگران، از خانه بیرون نمی‌رفتند و کسی را نمی‌دیدند.

۵ــ تمیز کردن و آشفته نگه داشتن

در افسانه‌های چینی، جارو کردن زمین، مصرف آب و خارج کردن زباله از خانه به معنای از بین بردن خوش‌شانسی و ثروت در سال جدید است. به این ترتیب هیچ‌کدام از این کارها در یک دوره دو تا پنج روزه اول سال انجام نمی‌شوند. شاید به همین دلیل است که بسیاری از خانواده‌ها در آستانه سال نو چینی نظافت بهاری خود را انجام می‌دهند.

این رسم امروزه در شهرها به‌ندرت اجرا می‌شود اما برخی روستاییان چینی هنوز آن را به جا می‌آورند.