آیا سلطه طالبان بر افغانستان، آمریکا و پاکستان را به هم نزدیک‌تر کرده است؟

صادق نبودن پاکستان در مبارزه با تروریسم باعث نارضایتی آمریکا شده است

با پیروزی طالبان در افغانستان، پاکستان درپی ۲۰ سال حمایت از طالبان، عملا خود را پیروز رقابت‌های منطقه‌ای دید- EDUARDO MUNOZ/ AFP

 

زمانی که اشرف غنی در سال‌های آخر حکومتش بر‌اساس یک سیاست ناپخته و عوام‌فریبانه تصمیم گرفت تا پاکستان را به‌دلیل حمایت آشکار از طالبان، و به‌تبع آن تروریسم بین‌المللی، به انزوا بکشد، شماری از سیاست‌مداران افغان ضمن هشدار به اشرف غنی گفتند که آمریکا هرگز افغانستان را جانشین پاکستان نمی‌کند. رابطه آمریکا و پاکستان از زمان شکل‌گیری این کشور در ۱۹۴۷ همیشه مستحکم و با ثبات بوده است، هرچند این رابطه گاهی دچار افت‌وخیزهایی شده است، اما درنهایت آمریکایی‌ها دوباره به پاکستان مراجعه کرده‌اند.

در ۲۰ سالی که آمریکا به‌دلیل نبرد با تروریسم، به‌صورت نظامی و سیاسی در افغانستان حضور داشت، پاکستان به‌عنوان متحد استراتژیک آمریکا، ظاهرا همراهی‌اش را در مبارزه با تروریسم نشان داد، اما در واقع از تروریست‌ها حمایت کرد و گروه طالبان، القاعده و دیگر سازمان‌های افراط‌گرای اسلامی توانستند دوباره خودشان را بسیج کنند. جنگ فرسایشی طالبان علیه دولت افغانستان و نیروهای ناتو، بالاخره این سازمان نظامی جهانی را خسته کرد و آنان تایید کردند که سرکوب و شکست طالبان تقریبا ناممکن است.

یکی از دلایل ناامیدی آمریکا برای شکست طالبان این بود که بخشی از طالبان در داخل پاکستان فعالیت می‌کرد و آمریکایی‌ها و ناتو نمی‌توانستند به‌صورت کامل به این گروه دسترسی داشته باشند. سال‌های زیاد طول کشید تا آمریکا به اینکه پاکستان در مبارزه با تروریسم صداقت ندارد، آگاه شود. پاکستان درحالی‌که برای ناتو زمینه استفاده از فرودگاه‌های نظامی و مراکز تجمع نیرو را فراهم می‌کرد، آن‌سوتر پایگاه آموزش تروریست‌ها را نیز دایر کرده بود.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

انتقاد سیاست‌مداران آمریکایی از عملکرد پاکستان در امر مبارزه با تروریسم در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ افزایش یافت و درنتیجه، آمریکا کمک‌هایش به پاکستان را کاهش داد. دونالد ترامپ در استراتژی آسیای جنوبی خود در سال ۲۰۱۷ از پاکستان فاصله گرفت. بنیاد تحقیقاتی آبزرور (ORF) در مطلبی تحلیلی به قلم اس. پاول کاپور، استاد دانشگاه استنفورد، می‌نویسد که ترامپ تلاش کرد تا پاکستان را به همراهی صادقانه در امر مبارزه با تروریسم مجبور کند، به همین دلیل ۱.۳ میلیارد دلار کمک امنیتی به پاکستان را قطع و از حضور این کشور در فهرست خاکستری کشورهای حامی تروریسم حمایت کرد.

ترامپ به‌صراحت اعلام کرد تا زمانی که پاکستان به بازی دوجانبه خود در مبارزه با تروریسم خاتمه ندهد، این کشور همچنان در فهرست خاکستری باقی خواهد ماند. با روی کار آمدن دموکرات‌ها و رفتن جو بایدن به کاخ سفید، رابطه پاکستان و آمریکا همچنان تیره باقی ماند. با اینکه پاکستان تلاش کرد تا سیاستش را در مقابل سازمان‌های تروریستی تا حدی تغییر دهد و به همین دلیل حافظ سعید، رهبر سازمان تروریستی لشکر طیبه، و تعدادی دیگر از رهبران این گروه را بازداشت کرد و در مناطق وزیرستان و خیبرپختون‌خواه عملیات نظامی انجام داد، اما در واقعیت‌ تغییر چندانی در رویکرد پاکستان در قبال طالبان به وجود نیامد.

پاکستان بعدا به آمریکا در مذاکره با طالبان برای خروج این کشور از افغانستان کمک کرد، اما روابط میان دو کشور همچنان تیره باقی ماند، زیرا بیشتر سیاست‌مداران آمریکایی پیروزی طالبان در افغانستان را به‌دلیل سال‌ها حمایت این کشور از طالبان می‌دانند. با این حال، آمریکا از سیاست سخت‌گیرانه قطع کمک به پاکستان فاصله گرفت و یک بسته ۴۵۰میلیون دلاری برای خرید جت‌های اف۱۶ به این کشور ارائه داد.

با پیروزی طالبان در افغانستان، پاکستان عملا نتیجه ۲۰ سال حمایتش از طالبان را به‌دست آورد و خود را پیروز رقابت‌های منطقه‌ای دانست. پاکستان حتی ظاهرا به درخواست آمریکا برای دادن مجوز به پرواز هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی به‌منظور کنترل وضعیت در افغانستان نیز جواب رد داد و به آن‌ها هشدار داد که پرواز این هواپیماها بر فراز پاکستان، عملا تجاوز به حریم این کشور است.

عمران‌ خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان، برای نزدیک‌شدن به چین، از انتقاد صریح از دولت آمریکا هم دریغ نکرد و این رابطه را به بدترین وضعیت خود رساند. اما شهباز شریف پس از رسیدن به قدرت، تلاش کرد یخ مناسبات دو کشور را بشکند. سفرهای پیاپی وزیر خارجه پاکستان و همچنین رئیس ستاد ارتش این کشور به آمریکا، نشانگر تلاش برای بهبود رابطه میان دو کشور است، اما به نظر می‌رسد آمریکا به داشتن رابطه قوی با پاکستان احساس نیاز نمی‌کند.

سیاست نزدیک‌شدن به هند برای تقویت این کشور به‌عنوان قدرت منطقه‌ای مهارکننده چین، آمریکا را از پاکستان دور کرده است، هرچند ایالات متحده هرگز این مسئله را ازنظر دور نمی‌کند که پاکستان یک کشور اتمی است و به‌طور مداوم در خطر افتادن به دام افراط‌گرایان مذهبی قرار دارد. با این حال، آمریکا در طول نزدیک به دو سالی که از عمر رژیم طالبان می‌گذرد، نشانه‌های بارزی از نزدیک‌شدن به پاکستان را به نمایش نگذاشته است.

به نظر می‌رسد آمریکا پاکستان را رها کرده است تا در آتشی که خود در افغانستان افروخته‌، بسوزد. سلطه طالبان در افغانستان، سازمان‌های افراط‌گرای مذهبی را تحریک کرده است، ازجمله تحریک طالبان پاکستانی که حالا دنباله قدرتمندی در افغانستان دارند و به‌دنبال تشکیل یک امارت دیگر در پاکستان‌اند. در چهار ماه گذشته که طالبان پاکستان آتش‌بس با دولت این کشور را لغو کرده‌اند، بیشترین حملات تروریستی را به مراکز دولتی و نیروهای امنیتی این کشور انجام داده‌اند که بی‌سابقه بوده است.

پاکستان با وجود نفوذ کافی بر طالبان افغان، نتوانسته‌اند این گروه را متقاعد کنند که از حمایت از تحریک طالبان پاکستانی (TTP) دست بردارند. این وضعیت باعث شده است دولت پاکستان در بحران بی‌سابقه‌ای گرفتار شود. در تنش‌های داخلی میان رهبری طالبان، پاکستان از رهبران افراطی طالبان حمایت می‌کند، بخشی که می‌خواهد بدون حمایت آمریکا و جهان، مانند دوره اول حکومت خود بر افغانستان حکمرانی کند. آمریکا مخالف چنین رویکردی در میان طالبان است و از حمایت دولت پاکستان، به‌ویژه ارتش و سازمان استخباراتی آن کشور (ISI)، ناراضی است.

بنابراین به نظر می‌رسد تا زمانی که پاکستان در سیاست‌هایش در افغانستان تجدیدنظر نکند، نزدیکی پاکستان و آمریکا امکان‌پذیر نیست، به‌ویژه این‌که اکنون هم جمهوری‌خواهان و هم دموکرات‌ها به رویکرد غیر‌صادقانه این کشور در ۲۰ سال گذشته در مبارزه با تروریسم انتقاد دارند.