همزمان با هشدار یک پژوهشگر در مورد ورود ایران از «کم‌آبی» به بحران «کمیابی آب» و پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی و سیاسی آن، نماینده اصفهان در شورای عالی استان‌ها گفت «فرونشست زمین در ایران ۹۰ برابر میانگین کشورهای توسعه‌یافته» است و این پدیده ناشی از بحران آب، اینک بر بسیاری از مناطق مرکزی شهر اصفهان و حتی آثار تاریخی این شهر اثر گذاشته است.

داریوش مختاری، پژوهشگر در زمینه حکمرانی آب، روز چهارشنبه، ۳۰ فروردین (۱۹ آوریل)، گفت: «اکنون در میانه سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ قرار داریم و بر اساس اطلاعات پهنه‌ای بارش سازمان هواشناسی، از ابتدای سال آبی تا ۲۳ فروردین ماه بارش‌ها در کشور در مقایسه با دوره بلندمدت، ۷.۱۷ درصد کاهش یافته است.»

او با تاکید بر این نکته که «همچنان بارش‌های سالیانه از میانگین بارش‌های بلندمدت پی‌درپی کمتر و کمتر می‌شود»، افزود: «با اندکی چشم‌پوشی می‌توان گفت اقلیم و جغرافیای ایران کم‌کم وارد یک مرحله کم‌آبی پایدار می‌شود و یا به تعبیری، می‌توان گفت کشور وارد دوره‌های کمیابی منابع آب در بلندمدت شده است.»

این کارشناس حوزه آب با تاکید بر لزوم استفاده از دو مفهوم «کم‌آبی» و «کمیابی منابع آب» برای تحلیل منابع آب کشور، گفت «کم‌آبی» به معنای کمبود کوتاه‌مدت آب و در یک دوره کوتاه‌مدت یا میان‌مدت است. مثلا کشور می‌تواند دوره‌های کم‌آبی را از سر بگذراند که با از بین بردن دلایل کم‌آبی، می‌توان به دوره‌های پرآبی رسید، در حالیکه «کمیابی آب» به منزله کمبود بلندمدت و مزمن منابع آب در کشور است و جزو ویژگی‌های پایدار یک اقلیم یا گستره جغرافیایی می‌شود.

ایران در حال حاضر دارای ۶۰۰ سد است که بخش عمده آن‌ها در دوره استقرار نظام جمهوری اسلامی، طی چهار دهه گذشته و به شکل کارشناسی‌نشده و حتی به‌رغم مخالفت فعالان محیط زیست، احداث شده است. اما ساخت این سدها نه‌تنها کمکی به حل بحران آب در ایران نکرده، بلکه در موارد متعددی به بر هم زدن چرخه آبی و خشک شدن دریاچه‌ها، تالاب‌ها و رودها منجر شده است.

داریوش مختاری نیز تاکید دارد «ساخت سدها به دنبال پاسخ به کمبود منابع آب و عرضه آب بوده است»، ولی در عمل، کشور «پس از ساخت حدود ۶۰۰ سد، همچنان با افت بارش‌ها در حدود یک دهه اخیر و کم‌آبی‌های نگران‌کننده روبرو است».

او می‌افزاید خشک شدن آب رودخانه‌ها در پی ساخت سدها، بر تغییرات اقلیمی جغرافیای ایران نیز اثر گذاشته و از طرفی، «بر خلاف انتظاری که از ساخت سدها وجود داشت، اکنون نه‌تنها کم‌آبی‌های کشور با ساخت سدها برطرف نشده است، بلکه ایران وارد مرحله کمیابی منابع آب شده که وضعیت به مراتب خطرناک‌تری است».

این کارشناس مدیریت آب، به‌ویژه «خشکی بلندمدت استان‌های شمالی کشور» را نگران‌کننده‌تر از وضعیت مناطق کم‌آب کشور می‌داند و درباره «تاثیر برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی» هشدار می‌دهد.

داریوش مختاری همچنین با تاکید بر لزوم «بازنگری بنیادین مدیریت عرضه و تقاضای منابع آب» ایران در ابعاد اجتماعی و اقتصادی و زیست‌محیطی، یکی از دلایل ورود به دوره «کمیابی آب» و پیامدهای آن در ایران را بی‌توجهی به پیامدهای خشک‌شدن رودخانه‌ها در محاسبات ساخت سدها دانست و اینکه در جریان ساخت سدهای بزرگ، به توسعه بی‌رویه شهرنشینی و تقاضاهای جدید برای مصارف کشاورزی و صنعتی و نیز  به «حذف حقابه پایین‌دستی»،  توجه نشده است.

در همین حال، اصفهان، علاوه بر بحران آب و خشک شدن زاینده‌رود و تالاب گاوخونی و پیامدهای آن در چندین سال گذشته به علت سوء‌مدیریت منابع آب، به ویژه پس از ساخت سدها و اجرای طرح‌های انتقال بین‌حوزه‌ای آب، اینک با بحران شدید «فرونشست» مواجه شده است.

محمدرضا فلاح، نماینده اصفهان در شورای عالی استان‌ها، چهارشنبه، ۳۰ فروردین، هشدار داد «هم‌اکنون مرکز شهر اصفهان نیز با پدیده فرونشست» روبرو شده است.

فلاح افزود در مرکز شهر اصفهان در اثر «فرونشست»، علاوه بر آسیب به زندگی مردم و زیرساخت‌های شهری، «صدمات بسیاری به آثار تاریخی و ثروت‌های ملی کشور، از جمله سی‌وسه پل و میدان نقش‌جهان» وارد شده است و در این اماکن تاریخی فرونشست‌هایی رخ داده و آسیب‌هایی وارد شده که جبران‌پذیر نیست.

نماینده اصفهان در شورای عالی استان‌ها «عامل اصلی پدیده فرونشست زمین» را «کاهش آب‌های زیرزمینی» دانست و گفت: «پدیده فرونشست زمین در ایران تقریبا به میزان ۹۰ برابر میانگین کشورهای توسعه‌یافته است که متاسفانه شامل بسیاری از شهرها و به ویژه کلانشهر اصفهان، تهران، گیلان، مازندران و ... شده که عامل اصلی این فرونشست، افت آب‌های زیرزمینی و کسری مخازن آبخوان‌ها است.»

 به گفته محمدرضا فلاح، هم اکنون «محدوده منطقه ۱۱ و ۱۵ شهر اصفهان و مناطق مرکزی شهر اصفهان با پدیده فرونشست زمین مواجه‌ است و در اطراف اصفهان از جمله شاهین شهر، فلاورجان و نجف آباد و اطراف فرودگاه بهشتی اصفهان نیز فرونشست زمین را به وفور مشاهده می‌‌شود.» همچنین در اطراف شهر خورزوق در نزدیکی اصفهان نیز فرونشست مشاهده می‌شود.

نماینده اصفهان در شورای عالی استان‌ها  تاکید کرد دلیل «فرونشست زمین» در اصفهان کاهش آب‌های زیرزمینی است و در صورت وجود اراده‌ای برای جلوگیری از گسترش فرونشست زمین در اصفهان، باید «مدیران کشوری و متولیان امر و به‌ویژه وزارت نیرو تلاش کنند جریان مداوم زاینده‌رود را برقرار کنند تا شاید بخشی از آبخوان‌ها تغذیه، و از پدیده فرونشست جلوگیری شود».

فلاح افزود که «قطع شدن جریان آب زاینده‌رود» باعث تخریب محیط زیست و آسیب به کشاورزان منطقه شده و به تامین آب شرب در اصفهان لطمه زده است، و از سوی دیگر، سبب خشک شدن تالاب گاوخونی شده است.

نماینده اصفهان در شورای عالی استان‌ها تاکید کرد که خشک شدن تالاب گاوخونی، علاوه بر ایجاد مشکلات محیط زیستی برای کل کشور، از جمله استان اصفهان، افزایش «امراض و بیماری‌ها» را در این منطقه درپی داشته و «تاثیر قابلتوجهی نیز در فرونشست زمین در اصفهان داشته است».

مناطق مختلف ایران دست‌کم از دو دهه پیش، دستخوش آثار زیست‌محیطی سیاست‌ها و سوء‌مدیریت مقام‌های جمهوری اسلامی بوده‌اند. بحران فزاینده ریزگردها، بحران آب و بحران تامین آب آشامیدنی، خشک شدن پی‌در‌پی تالاب‌ها و رودخانه‌ها، آلودگی گسترده خاک و منابع آب و آتش‌سوزی‌های گسترده مراتع و جنگل‌ها، صرفا بخشی از فهرست بلند بحران زیست‌محیطی است که ایران در اثر استقرار ۴۴ ساله جمهوری اسلامی، با آن مواجه شده است.