سودان، کشوری که مدت‌ها مزدوران نظامی خود را به آن‌سوی مرزها می‌فرستاد، حالا خود به میدانی برای جنگجویان خارجی و حامیان نظامی پشت‌پرده تبدیل شده است که شیفته طلا و ثروت‌اندوزی‌اند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، فولکر پرتس، نماینده ویژه سازمان ملل، می‌گوید «جویندگان ثروت» که اغلب مسلح‌اند، از  سراسر منطقه ساحل آفریقا، از جمله مالی، چاد و نیجر، مشتاقانه به این صحنه نبرد گام می‌نهند. او هشدار می‌دهد که برخلاف تصور عمومی، «تعداد آن‌ها ناچیز نیست».

پیش‌تر، عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان، نیروهای «پشتیبانی سریع» را متهم کرد که جنگجویان کشورهای مسئله‌دار پیرامون، از جمله چاد، جمهوری آفریقای مرکزی و نیجر را به خدمت گرفته است.

بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه و به نقل از سخنگوی ارتش سودان، «یک تک‌تیرانداز خارجی» در صفوف نیروهای «پشتیبانی سریع» کشته شده است. از سوی دیگر، برخی شاهدان عینی در خارطوم هم شنیده‌اند که برخی از شبه‌نظامیان این گروه به زبان فرانسه، زبان کشور همسایه (چاد)، صحبت می‌کنند.

سودان در هفته‌های گذشته ‌شاهد رویارویی ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان، و ژنرال محمد حمدان، معروف به حمدتی، فرمانده گروه شبه‌نظامی موسوم به «نیروهای پشتیبانی سریع»، بوده است. این دو ژنرال روزگاری در کنار یکدیگر در جریان کودتای اکتبر ۲۰۲۱، دولت غیرنظامی کشور را سرنگون کردند. اما نیروهای آن‌ها از میانه آوریل درگیر جنگی شده‌اند که انتقال دموکراتیک قدرت را از مسیر خود خارج کرده است. از عمده اختلافات این دو، روند و نحوه ادغام این گروه شبه‌نظامی در ارتش سودان است.

ارتش، به فرماندهی‌ ژنرال عبدالفتاح البرهان، نزدیک به ‌صد هزار سرباز در اختیار دارد. نیروهای پشتیبانی سریع به رهبری حمدتی، تاجر سابق شتر، از میان شبه‌نظامیان «جنجوید» و متهم به جنایات جنگی گسترده در دارفور، سربرآورده است. این نیروها که در سال ۲۰۰۳ روستاهای منطقه دارفور را غارت کردند، از ترفندهای چریکی بهره می‌برند. به گزارش موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی، «نیروهای پشتیبانی سریع» حدود ۴۰ هزار جنگجو دارد. با این حال، ناظران این تعداد را حدود ‌صد هزار نفر تخمین زده‌اند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، نیروهای پشتیبانی سریع در سال‌های اخیر برای حمایت از اردوگاه‌های مختلف، از جمله ژنرال خلیفه حفتر، و نیز برای پشتیبانی از عربستان سعودی و امارات، سلاح‌هایی را برای جنگ یمن فرستادند تا از آن‌ها علیه حوثی‌های برخوردار از حمایت جمهوری اسلامی ایران استفاده شود.

از سوی دیگر، واشنگتن و بروکسل ادعا می‌کنند که نیروهای پشتیبانی سریع با شرکت خصوصی واگنر، که نیروی مزدور به جنگ‌های مختلف می‌فرستد، روابطی دارد. مزدوران جنگی این گروه در کنار ارتش سوریه و نیز در اوکراین می‌جنگند. واگنر همچنین مدت‌ها در چند کشور آفریقایی، از جمله لیبی، حضور داشت و از ژنرال حفتر حمایت می‌کرد.

این در حالی است که یوگنی پریگوژین، رهبر مزدوران جنگی واگنر، اخیرا تاکید کرد که «در دو سال گذشته حتی یک جنگجوی واگنر در سودان حضور نداشته و امروز هم وجود ندارد». کامرون هادسون، از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، می‌گوید «گروه واگنر در سودان نمی‌جنگد»، بلکه حضورش در سطح مستشاران فنی است.

با آغاز درگیری‌های خشونت‌بار در سودان در میانه آوریل، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، نگرانی عمیق خود را در مورد تعاملات گروه واگنر در این میدان ابراز، و تاکید کرد که این گروه هر جا که پا می‌گذارد، «مرگ و ویرانی بیشتری به ارمغان می‌آورد».

همزمان، اتحادیه اروپا در فوریه تحریم‌های تازه‌ای علیه واگنر به اتهام نقض حقوق بشر در اوکراین و نیز سودان، مالی وجمهوری آفریقای مرکزی وضع کرد.

گفته می‌شود از زمانی که دولت جمهوری آفریقای مرکزی در سال ۲۰۱۸ از گروه واگنر برای کمک به سرکوب شورش‌ها کمک خواست، فرودگاه و هتل‌های خارطوم به محل تردد گروه‌هایی از این مزدوران جنگی تبدیل شده است.

از سوی دیگرِ، مدت‌ها است که خانواده حمدتی کنترل معادن طلا را در دارفور و سایر نقاط سودان در اختیار دارند. سودان سومین تولیدکننده بزرگ این فلز گرانبها در آفریقا است و توجه گروه واگنر را نیز به خود جلب کرده است.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، رهبر واگنر را متهم کرده است که با راه انداختن شرکت‌های سایه‌ در سودان، توانسته است امتیازات معادن طلا را به چنگ آورد. از همین‌رو، آخرین تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز شرکت‌های طلای مرتبط با واگنر را در سودان هدف قرار داده است.

در همین حال، به باور کارشناسان، طلا برای حمدتی امکان دستیابی به درآمد مناسبی برای پرداخت به مزدوران جنگی فراهم کرده است، زیرا بخشی از این مزدوران جویای ثروت‌اند و به‌منظور کسب درآمد دل به میدان نبرد سپرده‌اند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، تحقیقات سازمان‌های مرتبط نشان داده است که شبه‌نظامیان سودانی از مدت‌ها پیش راه را برای دستیابی اعراب اهل چاد به جایگاه شهروندی سودان و تصاحب زمین‌های رهاشده هموارتر کرده‌اند.

به باور تحلیلگران، نیروهای پشتیبانی سریع می‌توانند جنگجویان چاد و کشورهای دیگر را به خدمت گیرند، اما گمان می‌رود که این گروه تسلیحات ضروری خود را از لیبی دریافت می‌کند. مناطق تحت کنترل حفتر در لیبی، به احتمال زیاد به کانون تامین تسلیحات و تدارکات برای نیروهای پشتیبانی سریع تبدیل شده است. به بیان دقیق‌تر، سلاح‌هایی که در گذشته به آنجا فرستاده شده بود، حالا می‌تواند به‌‌راحتی در اختیار نیروهای پشتیبانی سریع قرار گیرد.

خبرگزاری فرانسه به نقل از الکس دی وال، کارشناس سودان، نوشت که پول و مزدوران جنگی «ارزهای قابل تعویض در بازار سیاسی سودان به‌ شمار می‌روند» و حمدتی مي‌تواند به‌خوبی از هر دو بهره ببرد. به گفته او، «نیروهای پشتیبانی سریع» یک شرکت مزدور خصوصی فراملی است که عملیات استخراج و تجارت طلا انجام می‌دهد و در واقع، بازوی اجرایی امپراتوری تجاری در حال گسترش حمدتی است.

بنا به پیش‌بینی این کارشناس، در صورت پیروزی نیروهای پشتیبانی سریع در این جنگ داخلی، دولت سودان به یکی از شرکت‌های تابعه این سرمایه‌گذاری فراملی تبدیل خواهد شد. 

در همین حال، درگیری‌های خونین در سودان، یک خط تجاری دیگر نیز برای سربازان حرفه‌ای و مزدور حمدتی تضمین کرده است. آن‌ها در ازای فراهم کردن امکان فرار خارجی‌های ناامید و درمانده از این کشور بحران‌زده، مبالغ کلانی به جیب می‌زنند.

به این ترتیب، درگیری‌های خشونت‌بار سودان که صدها کشته، هزاران مجروح و صدها هزار آواره بر جا گذاشته، برای مزدوران جنگی نعمتی است که به‌خوبی قدر آن را می‌دانند‌.