دونالد ترامپ از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش دست به اقدام‌هایی در سطح جهانی زده است که راه‌اندازی جنگ تعرفه‌ای گسترده، کاهش کمک‌های خارجی آمریکا، و ابراز دیدگاه‌های جدیدی درباره ناتو و برخی مسائل بین‌المللی را شامل می‌شود. او در این مدت به مسائل مختلفی از جمله احتمال الحاق گرینلند، بازپس‌گیری کانال پاناما و تبدیل کانادا به پنجاه‌ویکمین ایالت آمریکا اشاره کرده است.

به گزارش رویترز، الیوت آبرامز، مقام پیشین دولت‌های ریگان و بوش که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و ونزوئلا بود، با مقایسه دو دوره ریاست‌جمهوری ترامپ گفت او اکنون رویکرد جسورانه‌تری اتخاذ کرده است.

دستور کار «اول آمریکا» که ترامپ دنبال می‌‌کند تغییراتی در روابط سنتی آمریکا با برخی کشورها ایجاد کرده و پرسش‌هایی درباره آینده تعامل‌های جهانی برانگیخته است. برخی کشورها در پاسخ اقدام به بازنگری در سیاست‌های دفاعی و اقتصادی‌شان کرده‌اند و تغییراتی را در پی خواهد داشت که حتی در صورت انتخاب یک رئیس‌جمهوری سنتی‌تر در آمریکا در سال ۲۰۲۸، بازگشت به وضعیت قبل دشوار خواهد بود.

در داخل آمریکا، ترامپ تمرکزش را بر اصلاح ساختارهای داخلی و اجرای برنامه‌های مهاجرتی و آموزشی جدید گذاشته است.

دنیس راس، مذاکره‌کننده پیشین در امور خاورمیانه، گفت تحولات بزرگی در سیاست جهانی در حال وقوع است و در حال حاضر هیچ‌کس اطمینان ندارد که چه اتفاقی خواهد افتاد یا چه آینده‌ای در پیش است.

برخی تحلیلگران معتقدند بخشی از این تغییرات می‌تواند بلندمدت باشد، اما همچنان فرصت‌هایی برای ترمیم روابط وجود دارد.

ترامپ در برخی موارد مواضعش را تعدیل کرده و در موضوع تعرفه‌ها درباره زمان‌بندی و شدت اقدام بازنگری کرده است. با این حال، انتظار می‌رود بسیاری از کشورها در بلندمدت تغییراتی در روابطشان با آمریکا اعمال کنند تا سیاست‌های آتی را بهتر مدیریت کنند.

کاخ سفید تاکید کرده است که سیاست‌های ترامپ در راستای ترمیم روابط بین‌المللی و حفاظت از منافع ملی آمریکا صورت می‌گیرد. برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت ترامپ در تلاش است تا روسیه و اوکراین را سر میز مذاکره بیاورد و به جنگ پایان دهد، مانع قاچاق مواد مخدر شود، از کارگران آمریکایی محافظت کند، و با اعمال مجدد سیاست فشار حداکثری، جمهوری اسلامی ایران را به میز مذاکره بازگرداند.

چشم‌انداز آینده

کارشناسان می‌گویند سیاست‌های ترامپ می‌تواند به شکل‌گیری ساختار جدیدی در نظم جهانی منجر شود.

ترامپ تحولات جهانی را از زاویه‌ای متفاوت نگاه می‌کند و به سازمان‌های چندجانبه بی‌اعتماد است. او شرکای تجاری را به «چپاول» آمریکا طی دهه‌ها متهم کرده است و با اعمال تعرفه‌های گسترده، بازارهای مالی را متلاطم کرده است. اما او این تعرفه‌ها را «دارویی ضروری» خوانده است.

ترامپ و مشاورانش ناتو را به سوءاستفاده از آمریکا متهم کرده‌اند، که نگرانی‌های جدی در اروپا ایجاد کرده است.

فریدریش مرتز، صدراعظم منتخب آلمان، پس از پیروزی در انتخابات فوریه، درباره روابط اروپا و آمریکا ابراز نگرانی کرد و گفت: «واقعا پنج دقیقه به نیمه‌شب برای اروپا فرا رسیده است.»

در همین حال، ترامپ با گفتمانی توسعه‌طلبانه‌ ابراز تمایل کرد که آمریکا «گرینلند را بگیرد»، جزیره‌ای نیمه‌خودمختار که متعلق به دانمارک است. او همچنین با این ادعا که کانادا می‌تواند ایالت پنجاه‌و‌یکم آمریکا باشد، این کشور را خشمگین کرد. او همچنین تهدید کرده است کانال پاناما را که در سال ۱۹۹۹ به پاناما واگذار شده بود، بازپس می‌گیرد. ترامپ برای حل مشکل غزه حتی پیشنهاد داد واشینگتن کنترل غزه را به دست گیرد و آن را به منطقه‌ای تفریحی مشابه ریویرا تبدیل کند.

برخی تحلیلگران می‌گویند ترامپ ممکن است در پی احیای ساختار جهانی شبیه به جنگ سرد باشد که در آن قدرت‌های بزرگ مناطق جغرافیایی را بین خود تقسیم می‌کردند.

با این حال، ترامپ هیچ جزئیاتی درباره چگونگی تصرف قلمروهای جدید ارائه نکرده است و برخی کارشناسان معتقدند او چنین مواضع تندی اتخاذ کرده است تا در مذاکرات امتیاز بگیرد.

اما برخی کشورها تهدیدهای او را جدی گرفته‌اند.

واکنش جهانی

دولت‌های دیگر نیز بازنگری در سیاست‌هایشان را در دستور کار قرار داده‌اند. اتحادیه اروپا مجموعه‌ای از تعرفه‌های تلافی‌جویانه را آماده کرده است تا در صورت شکست مذاکرات به کار گیرد.

کشورهایی مانند آلمان و فرانسه به افزایش هزینه‌های نظامی‌شان فکر می‌کنند، موضوعی که خواسته ترامپ نیز بود: اما ممکن است این به‌معنای سرمایه‌گذاری بیشتر در صنایع دفاعی داخلی و خرید کمتر سلاح از آمریکا باشد.

کانادا با وجود دوستی تاریخی با آمریکا، به‌دنبال تقویت پیوندهای اقتصادی و امنیتی با اروپا است. انتخابات کانادا تحت تاثیر خشم رای‌دهندگان از اقدام‌های ترامپ قرار گرفته است که موجی از ملی‌گرایی به راه انداخته و این تصور را ایجاد کرده است که آمریکا دیگر شریکی قابل اعتماد نیست.

کره جنوبی با وجود نگرانی از سیاست‌های ترامپ، از جمله تهدید به خروج نیروهای آمریکایی، همچنان حفظ اتحاد با آمریکا را برای مقابله با تهدید هسته‌ای کره شمالی حیاتی می‌داند. ژاپن نیز که تعرفه‌ها غافلگیر شده در حال بررسی واکنش‌ مناسب به تغییرات سیاستی جدید است.

سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا برخی دولت‌ها بی‌سروصدا به سمت گسترش روابط تجاری با چین خواهند رفت یا نه. پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، اوایل آوریل با شی جین‌پینگ، رئيس‌جمهوری چین، در پکن دیدار کرد. چین اخیرا اعلام کرده که درباره تقویت همکاری‌های اقتصادی با اتحادیه اروپا گفت‌وگو کرده است.

چین که سابقه‌ای از رفتارهای غارتگرانه در سطح بین‌المللی دارد، در تلاش است از خلاء ایجاد‌شده در اثر کاهش کمک‌های بشردوستانه آمریکا بهره ببرد.

آرون دیوید میلر، دیپلمات باسابقه، معتقد است که همچنان فرصت‌هایی برای تعدیل سیاست خارجی و تقویت مجدد روابط سنتی آمریکا وجود دارد و تحولات کنونی هنوز به نقطه برگشت‌ناپذیر نرسیده است.