ماجرای سرکشی واگنر تحت هیچ شرایطی قابل پیش‌بینی نبود. هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که فرمانده این گروه با جنگ مخالفت کند و آن را اقدامی غیرضروری بخواند. هرگز انتظار نمی‌رفت که پریگوژین چنین بی‌باک و جسور دست به شورش بزند، اما او این کار را کرد. به ذهن هیچ‌کس خطور نمی‌کرد که گروه واگنر با عبور از مرز، به کشور بازگردد، شهری را اشغال کند سپس به سمت مسکو برود، اما آن‌ها این اقدام را انجام دادند. البته این مسئله زمانی پیچیده‌تر و مرموزتر شد که یوگنی پریگوژین خود را به رئیس‌جمهوری بلاروس، دوست پوتین، تسلیم کرد تا تحت حمایت لوکاشنکو قرار گیرد. بنابراین، واگنر که اسب برنده روسیه و جهان به شمار می‌رفت، به اسب وحشی و منبع تهدید تبدیل شد.

هرچند این شورش به‌سرعت متوقف شد، اما آینده این «گروه» و برجسته‌ترین فعالیت‌هایش در خارج از اوکراین و در کشورهایی مانند سوریه و سودان نیز زیر سوال رفت. این در حالی است که رهبر گروه واگنر گفت یکی از دلایل عصبانیتش، تصمیم مسکو برای رهایی از شر واگنر است و این امر شاید به‌دلیل انتقادها و تهدیدهای مکرر او در دو ماه گذشته باشد.

پریگوژین قبل از آنکه دست به شورش بزند، به دلیل تبلیغاتی که رهبر روسیه کرده بود، «قهرمان» مردم آن کشور خوانده می‌شد. اکنون اگر جنگ ادامه یابد، مخالفت‌ها و تردیدهایی که پریگوژين در قبال حمله به اوکراین داشت، در غیاب او نیز بر سر زبان‌ها باقی خواهد ماند. همچنین نمی‌توان فراموش کرد که روسیه تقریبا به‌تنهایی در برابر کشورهای عضو ناتو قرار دارد و دستاوردهایش درزمینه تصرف اراضی اوکراین از آغاز حمله تاکنون، به حدود ۱۸ درصد محدود می‌شود. به همین دلیل، پیشنهادهای پریگوژین همچنان حائز اهمیت باقی می‌ماند، مگر اینکه مسکو به پیروزی بزرگ و چشمگیری دست یابد یا به رسیدن به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز تمایل پیدا کند.

درواقع، زمان پریگوژین احتمالا به پایان رسیده است، اما بحث بر سر خواسته‌هایش ادامه خواهد داشت، زیرا او موفق شد پیشنهادهایش را به یک موضوع عمومی تبدیل کند. آسیبی که شورش واگنر به مسئله اوکراین وارد کرد، بیشتر از اقدامی است که نیروهای ناتو از آغاز بحران انجام داده‌اند. رهبری روسیه برای حمایت از تصمیم‌هایش در اوکراین بر احساسات میهن‌پرستانه تکیه کرد، سپس شخصی که کرملین او را قهرمان ملی قلمداد می‌کرد، اهداف جنگ را زیر سوال برد و همکارانش را که با داخل کردن رئیس‌جمهوری [در جنگ]، از پشت به نیروهایش حمله کردند، به خیانت متهم کرد. این در حالی است که روحیه بالای میهن‌پرستانه در روسیه و شعارهای سیاسی تبلیغاتی در سطح بین‌المللی در حمایت از جنگ در اوکراین، دو رکن اصلی ادامه جنگ را تشکیل می‌دهد.

اکنون پس از پایان این مرحله شگفت‌انگیز، مذاکره با غرب آسان نخواهد بود، به‌ویژه اینکه برآورد بسیاری از علاقه‌مندان به مسائل روسیه این بود که مسکو به پیروزی نیاز دارد تا راه را برای مذاکره و پایان صلح‌آمیز جنگ هموار کند. اما در حال حاضر، هیچ نشانه‌ای از پیروزی‌ در افق پدیدار نیست تا در ماه‌های آینده توجیهی برای عقب‌نشینی نیروهای روسیه از اوکراین باشد.

ادامه جنگ در اوکراین، کنار گذاشتن گروه واگنر، برکناری رهبران اصلی واگنر و احتمال محاکمه آن‌ها در آینده - با توجه به صحبت‌های اخیر درمورد تغییراتی ازجمله برکناری شماری از رهبران کلیدی که به گفته لوکاشنکو در شورش پریگوژین نقش داشتند - و انتقادهای پریگوژین از فرماندهان ارتش روسیه، عواملی است که می‌تواند بر تصمیم‌‌گیری‌ها و فعالیت‌های نظامی روسیه در خارج از گستره جغرافیایی آن تاثیر بگذارد.

همچنین عوامل یادشده بر نفوذ روسیه در کشورهای مختلف جهان که نیروهای ویژه‌اش حضور دارند، ازجمله سوریه و سودان تاثیر می‌گذارد. خروج روسیه از سوریه بر اهمیت نقش ایران در سوریه می‌افزاید، این در حالی است که پیش‌ازاین تصور می‌شد که کاهش حضور شبه‌نظامیان در سوریه و تضعیف نفوذ ایران در آن کشور یک خواسته منطقه‌ای است.

با این حال، مسکو به دنبال فروکش‌کردن آشفتگی‌ها و مقصر جلوه دادن رهبران نظامی که گویا احتمال دستیابی به پیروزی را به حداقل رساندند، ممکن است برای پایان دادن به جنگ مجبور به مذاکره شود؛ اما بعید به نظر می‌رسد که بتواند در چارچوب ائتلاف‌های منطقه‌ای و رقابت‌های بین‌المللی همچنان به ماجراجویی‌هایش در آفریقا و آسیا ادامه دهد.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط