روزهای نخست سقوط جمهوریت در افغانستان بود. هنوز پنجشیر مقابل طالبان مقاومت می‌کرد و این گروه نتوانسته بود به این منطقه وارد شود و فرماندهان طالبان از گوشه و کنار افغانستان جوخه‌جوخه نیرو به سمت پنجشیر گسیل می‌کردند. در این اوضاع، یک فعال یوتیوب برای تهیه کلیپ تصویری در اطراف خط مقدم جبهه قدم می‌زد و با تعدادی از جنگجویان عازم جنگ در پنجشیر گفت‌وگو می‌کرد. یکی از این مصاحبه‌شونده‌ها جوانی حدود ۲۰ ساله بود که از او پرسید پس از آنکه جنگ در افغانستان تمام شد چه می‌کنی؟ و او بلافاصله جواب داد: به پاکستان می‌روم و «جهاد» را ادامه می‌دهم.

این ویدیو منتشر شد و واکنشی خاصی هم در پی نداشت؛ اما حالا حدود دو سال پس از پخش آن، رهبران طالبان نگران رفتن طالبان افغان به پاکستان برای همکاری با همتایان پاکستانی خود و جنگ با دولت پاکستان‌اند. تلویزیون دولتی افغانستان روز شنبه پیامی صوتی از ملامحمد یعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان، پخش کرد که در آن می‌گفت مجاهدان بدون توافق امیر، اجازه ندارند در هیچ مکان و جغرافیایی جهاد کنند. او تصریح کرد: «وقتی امیر مجاهدان را از رفتن به جنگ منع کند و کسی جنگ کند، این جنگ جهاد نامیده نمی‌شود» او به طالبان توصیه کرد کاری نکنند که «دستاوردهای» ۲۰ ساله این گروه زیر سوال برود.

این پیام آشکارا دغدغه رهبران طالبان از پیوستن افراد این گروه به تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) و جنگ با دولت پاکستان را نشان می‌دهد. مقام‌های پاکستانی نیز پیش از این از حضور افغان‌ها در جنگ با دولت پاکستان به نفع تی‌تی‌پی خبر داده بودند. چند روز پس از حمله به یک پاسگاه پلیس در ایالت بلوچستان پاکستان در ماه ژوئن که به کشته شدن ۱۲ پلیس منجر شد، ارتش پاکستان اعلام کرد که دخالت افغان‌ها در این حمله ثابت شده است. به گفته ارتش پاکستان، چنین حملاتی که از داخل خاک افغانستان سازمان‌دهی می‌شوند، برای این کشور قابل‌قبول نیستند و با پاسخی کوبنده روبرو خواهند شد.

در آخرین مورد هم هفته گذشته حنا ربانی کهر، وزیر دولت در امور خارجه پاکستان، در یک نشست خبری گفت که برای اثبات حضور افغان‌ها در جنگ با دولت پاکستان شواهد و مدارک کافی جمع‌آوری و به طالبان تحویل داده شده است. او همچنین گفت هیچ شهروند افغانستان نباید بدون ویزا به خاک پاکستان وارد شود، زیرا آنان در حملات تروریستی دست دارند. کهر افزود حتی یک افغان که با ویزای درمانی به پاکستان آمده بود، بعدا مشخص شد که اهداف تروریستی داشته است.

مقام‌های طالبان پیوسته دخالت افغان‌ها در جنگ پاکستان را رد می‌کنند و می‌گویند به هیچ‌کس اجازه نمی‌دهند از خاک افغانستان علیه کشور دیگری استفاده کند. اما واقعیت این است که طالبان از حضور جنگجویان این گروه در پاکستان و همکاری با تی‌تی‌پی خیلی خوب خبر دارند. چند روز پس از حادثه تروریستی مرکز پلیس در بلوچستان، مردم در استان وردک برای جنگجویان کشته‌شده در این حمله نماز میت غیابی خواندند. تعدادی از منابع طالبان هم به رسانه‌ها گفتند که حداقل دو تن از افرادی که در حمله به مرکز پلیس بلوچستان دست داشتند، ساکن استان کنر در شرق افغانستان بودند.

اما دلیل شرکت کردن طالبان افغان در جنگ با پاکستان، کشوری که سال‌ها برای طالبان پناهگاهی امن برای سربازگیری و آمادگی برای جنگ با دولت افغانستان و نیروهای خارجی مستقر در افغانستان بود، چیست؟

واقعیت این است که با وجود رابطه نزدیک ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان با طالبان، این گروه هیچ وقت دولت پاکستان را یک دولت اسلامی ندانسته است. برای طالبان، همکاری با پاکستان ابزاری برای پیروزی در افغانستان بود. حتی رهبر طالبان نیز دولت و نظام این کشور را اسلامی نمی‌داند. ملا هبت‌الله اواخر ژانویه ۲۰۲۳ در یک پیام صوتی گفت که قوانین در پاکستان غیراسلامی‌اند. همین اظهارنظر کافی بود تا صدها جنگجوی طالبان که تمام فکروذکرشان برپایی نظام اسلامی است، برای ادامه جنگ در پاکستان آماده شوند.

از سوی دیگر، طالبان پاکستانی سال‌ها کنار طالبان افغان با دولت افغانستان جنگیده‌اند و حالا که نوبت جنگ در پاکستان رسیده است می‌خواهند کمک‌های طالبان پاکستانی را جبران کنند.

دلیل دیگر سردرگمی تعدادی از فرماندهان طالبان پس از پیروزی این گروه در افغانستان است. این فرماندهان و جنگجویان که تمام عمرشان را در جنگ و خونریزی گذرانده‌اند، جز جنگ کار دیگری بلد نیستند. آن‌ها از جنگ درآمد مالی هم دارند و به همین دلیل به‌سرعت جذب طالبان پاکستانی می‌شوند.

به هرحال چه پیام ملا هبت‌الله طالبان افغانستان را از رفتن به پاکستان و جنگ با دولت این کشور منع کند و چه پاکستان دیوارهای مرزی مستحکم میان دو کشور را بالا ببرد، طالبان افغان همچنان به همکاری با طالبان پاکستانی ادامه خواهند داد.

برای پاکستان کنترل مرز دو هزار و ۲۴۰ کیلومتری با افغانستان ناممکن است. در ۴۰ سال گذشته، نوار مرزی دو کشور به حال خود رها شده است و قبایل دو طرف مرز کاملا به هم پیوسته‌اند و حتی عملیات برون‌مرزی ارتش پاکستان علیه پادگان‌های آموزشی تی‌تی‌پی در افغانستان نیز کاری از پیش نخواهد برد و حتی برعکس، می‌تواند در افزایش جذب نیرو به تی‌تی‌پی کمک کند. بنابراین به نظر می‌رسد شمشیر دولبه‌ای که پاکستان در ۴۰ سال گذشته و به‌خصوص در ۲۰ سال دولت جمهوری تیز می‌کرده، حالا قرار است دست خودش را ببرد.