در نزدیک به دو سالی که از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، صدها نهاد کوچک و بزرگ امدادی فعالیت‌هایشان را به دلایل مختلف، از جمله محدودیت‌های وضع‌شده، متوقف کرده‌اند. تنها در یک سال گذشته، طالبان با لغو مجوز ۲۱۶ نهاد، مانع ادامه فعالیت آن‌ها شده است، که چهار سازمان خارجی نیز در این فهرست قرار دارند.

عبداللطیف نظری، معاون وزارت اقتصاد طالبان، در گفت‌وگو با شبکه خبری طلوع نیوز، گفت به‌دلیل رعایت‌ نشدن دستورهای طالبان، مجوز فعالیت ۲۱۶ نهاد کمک‌رسانی لغو شده است. او تصریح کرد: «اگر [سازمان‌های کمک‌رسان] قوانین و مقررات ما را رعایت نکنند، مجوز آن‌ها لغو می شود. بنابراین، ظرف یک سال مجوز ۲۱۶ سازمان به‌شمول چهار سازمان خارجی لغو شده است.»

با این حال، او گفت این لغو مجوز دائمی نیست و در صورتی‌ که سازمان‌های یادشده بتوانند شرایط موردنظر گروه طالبان را رعایت کنند، می‌توانند مجوزشان را دوباره به دست بیاورند.

اما شرایط موردنظر گروه طالبان چیست؟ به نظر می‌رسد آنچه طالبان در زمینه فعالیت نهادهای امدادرسان بر آن تاکید می‌کنند رعایت تفکیک جنسیتی کامل در محل کار، حجاب کامل کارکنان زن، آن هم فقط در صورتی که حوزه کار سازمان در بخش بهداشت یا آموزش باشد که از دستور ممنوعیت کار زنان مستثنی است، و پیروی از اصول و قواعد دینی مدنظر طالبان باشد.

اما در واقعیت امر، این شرایط می‌تواند موارد دیگری را هم شامل شود. بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سی‌گار) در اواخر ماه ژوئن گزارشی در مورد دخالت طالبان در فعالیت‌ سازمان‌های امدادی منتشر کرد و مدعی شد که طالبان با تحت فشار قرار دادن این سازمان‌ها از طریق ارعاب و حمله به کارکنان یا لغو مجوز فعالیت، در امور داخلی آنان مداخله می‌کنند.

سی‌گار اعلام کرد که طالبان به‌طور گسترده تلاش می‌کنند تا در استخدام کارکنان این سازمان‌ها و چگونگی توزیع کمک‌ها سهم داشته باشند. بر اساس گزارش سی‌گار، «طالبان با بازدیدهای بدون هماهنگی از دفتر نهادهای امدادرسان، درخواست اطلاعات در مورد فعالیت‌های این نهادها، درخواست اسناد و مدارک قراردادهای منعقدشده بین سازمان‌های بین‌المللی و پیمانکاران، تقاضای مشارکت برای تصمیم‌گیری در مورد اجرای پروژه‌ها و نوع استخدام افراد در این سازمان‌ها، به‌طور گسترده‌ در روند فعالیت بشردوستانه در افغانستان دخالت می‌کنند.»

جان سوپکو، رئیس سی‌گار، دو هفته پیش در یک سخنرانی در کینگز کالج لندن، گفت گزارش مفصلی در مورد دخالت‌های طالبان در امور بشردوستانه به کنگره آمریکا ارائه کرده است. او جزئیات این گزارش را «وحشتناک» توصیف کرد.

علاوه بر این، گزارش‌های متعدد برخی رسانه‌های بین‌المللی نیز حاکی از دخالت و باج‌گیری طالبان از سازمان‌های امدادرسانی کوچک و بزرگ است. به نظر می‌رسد آنچه بیشتر زمینه لغو مجوز فعالیت نهادهای امدادرسان را فراهم می‌کند سرپیچی آنان از دستور طالبان برای استخدام افراد موردنظر و توزیع کمک‌ها در مناطق مشخص، عقد قرارداد با پیمانکاران موردنظر طالبان، و باج‌دهی به اشکال مختلف به اعضای این گروه است.

البته، دلایل دیگری هم وجود دارند که بیشتر برای سرپوش گذاشتن و پنهان کردن علت واقعی مطرح می‌شوند، از جمله مسائل دینی و شرعی که طالبان بر آن تاکید فراوان دارند. در آخرین مورد، طالبان در واکنش به آتش زدن قرآن در سوئد، فعالیت نهادهای مرتبط با سوئد را در افغانستان ممنوع کردند و به این ترتیب، بخش بزرگی از فعالیت‌های کمیته سوئد، که نهادی امدادرسان با قدمتی ۴۰ ساله در افغانستان است، متوقف شد.

این در حالی است که بر اساس گزارش‌های دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا)، شمار افراد نیازمند در افغانستان رو به افزایش است و دخالت‌ها و دستورهای طالبان عرصه را برای فعالیت بشردوستانه نهادهای امدادرسان در این کشور تنگ‌تر کرده است. به گزارش اوچا، در حال حاضر ۲۹.۲ میلیون نفر در افغانستان به کمک بشردوستانه نیازمندند، اما بودجه و امکانات کافی برای رسیدگی به آنان وجود ندارد.