رسانه بریتانیایی گاردین روز چهارشنبه ۲۷ سپتامبر (پنجم مهر) با انتشار گزارشی نوشت که اوکراین مدعی شده است پهپادهای ایرانی مورداستفاده روسیه در جنگ اوکراین قطعات اروپایی دارند.
به گزارش گاردین، بر اساس سند محرمانه‌ای که کی‌یف برای متحدان غربی‌اش ارسال کرده و در آن خواستار موشک‌های دوربرد برای حمله به کارگاه‌های نظامی روسیه، ایران و سوریه شده است، آمده که کامیکازه‌‌های ایرانی که در حملات اخیر به شهرهای اوکراین استفاده می‌شوند، دارای قطعات اروپایی‌اند.
در سند ۴۷ صفحه‌ای که دولت اوکراین در ماه اوت به دولت‌های گروه ۷ ارسال کرد، ادعا شده که در سه ماه گذشته با استفاده از هواپیماهای بدون‌سرنشین (پهپاد) دارای فناوری غربی بیش از ۶۰۰ حمله به شهرهای اوکراین صورت گرفته است.
بر اساس این گزارش که گاردین آن را بررسی کرده، ۵۲ قطعه الکتریکی تولید شرکت‌های غربی در پهپاد شاهدــ۱۳۱ و ۵۷ قطعه در مدل شاهدــ۱۳۶ با برد پروازی دو هزار کیلومتر و سرعت ۱۸۰ کیلومتر بر ساعت کشف شده است.
در این گزارش، پنج شرکت اروپایی از جمله یک شرکت تابعه لهستانی و یک شرکت چندملیتی بریتانیایی به عنوان تولیدکنندگان اصلی قطعات شناسایی‌شده نام برده شده‌اند. همچنین تاکید شده است: «در میان تولیدکنندگان، شرکت‌هایی وجود دارند که مقر آن‌ها در کشورهای تحریم‌‌کننده است؛ از جمله ایالات متحده، سوییس، هلند، آلمان، کانادا، ژاپن و لهستان.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بر اساس این سند، ایران موفق شده تولید قطعات پهپادهایش را در یک کارخانه در سوریه انجام دهد، سپس این قطعات را به روسیه منتقل کند.
با وجود شواهد متعدد، جمهوری اسلامی بارها ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را تکذیب کرده است. با این حال سند ارسالی دولت اوکراین می‌گوید که ایران اگرچه تلاش می‌کند «خود را از ارائه تسلیحات به روسیه مبرا نشان دهد، نمی‌تواند با تقاضای روسیه برای استفاده گسترده از پهپادها در اوکراین مقابله کند.»
در این گزارش هیچ پیشنهادی مبنی بر چگونگی مواجهه با تخلف شرکت‌های غربی که قطعات آن‌ها در پهپادهای ایرانی شناسایی شده‌اند وجود ندارد، اما تاکید می‌شود: «اگر متحدان غربی کی‌یف ابزار لازم برای تخریب سایت‌های تولیدکننده قطعات پهپادها را فراهم کنند، نیروهای دفاعی اوکراین این کار را انجام می‌دهند.»
بر اساس گزارش اوکراین، اطلاعات گمرکی نشان می‌دهد که تقریبا تمام واردات قطعات لازم پهپادها به ایران از کشورهای ترکیه، هند، قزاقستان، ازبکستان، ویتنام و کاستاریکا صورت گرفته است.
بارت گروتویس، نماینده پارلمان اروپا، در واکنش به این گزارش گفت که میان سرویس‌های اطلاعاتی اتحادیه اروپا برای مقابله با سوءاستفاده از تجهیزات غربی هماهنگی کافی وجود ندارد. او تاکید کرد: «من فکر می‌کنم بسیاری از آژانس‌های اطلاعاتی اروپایی حتی به تحریم‌ها نگاه هم نمی‌کنند.»
سند دولت اوکراین که با نام «رگبار مرگ: گزارش پهپادهای شاهد-۱۳۶/۱۳۱» منتشر شده است، از تغییر تاکتیک‌ها و برنامه‌های تولید پهپاد روسیه از زمان اولین استفاده از پهپادهای شاهد در منطقه خارکف در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ و در شهر کوپیانسک به‌روزترین تحلیل را ارائه می‌کند.
بر اساس این تحلیل، توقف حملاتی که از ۱۷ نوامبر تا هفتم دسامبر به طول انجامید، «احتمالا به دلیل انطباق هواپیماهای بدون‌سرنشین طراحی‌شده برای آب‌وهوای گرم به منظور استفاده از آن‌ها در زمستان اوکراین بود و این ممکن است نشان‌دهنده همکاری بیشتر روسیه و ایران در تولید و نوسازی این هواپیما باشد.»
در بخش دیگری از این سند گفته می‌شود که تحویل پهپادهای شاهد جمهوری اسلامی به روسیه از طریق دریای خزر انجام می‌شود؛ به طوری که این پهپادها از تهران به بندر امیرآباد ایران تحویل و از آنجا به شهر بندری ماخاچ‌کالا روسیه ارسال می‌شوند.
این گزارش همچنین ادعا می‌کند که مارک قطعات الکترونیکی پهپادهای مورداستفاده در اوکراین در ماه‌های اخیر «احتمالا با استفاده از لیزر» از بین رفته‌اند و نیروهای روسی برای این پهپادها از نام‌هایی چون «گرانیوم ۱» و «گرانیوم ۲» استفاده کرده‌اند؛ موضوعی که احتمالا بخشی از توافق بین ایران و روسیه برای پنهان کردن نقش جمهوری اسلامی است.
بر اساس سندی که کی‌یف منتشر کرده، اوایل ژوییه، یک مدل جدید شاهدــ۱۳۶ با علامت وای۰۰۲ (Y002) در اوکراین سرنگون شد که «ممکن است در یک مرکز تولید جدید در روسیه مونتاژ شده باشد». گفته می‌شود این نمونه دارای قالب‌گیری بال متفاوتی بود که «ممکن است تولید در مکان جدید را نیز نشان دهد».
همچنین تاکید شد که روسیه و ایران در حال کار روی یک موتور جدید برای شاهدــ۱۳۶اند که انتظار می‌رود سرعت و برد این پهپادها را ارتقا دهد.
