در حالی که برای دومین روز متوالی، معترضان خشمگین به خیابان‌ها ریخته‌اند و نشریات هم در تقاضای عدالت برای سقوط غیرعمدی هواپیمای مسافربری اوکراین توسط سپاه پاسداران، به مردم می‌پیوندند، فشار بر دستگاه رهبری ایران افزایش می‌یابد.

نیورهای پلیس ضد شورش، پس از شلیک گاز اشک‌آور به هزاران تظاهرات کننده در شنبه شب که خواهان کناره‌گیری حسن روحانی شدند و از آیت‌الله خامنه‌ای انتقاد کردند، در مناطق مهم تهران مستقر شده‌اند. یکی از شعارهای معترضان «مرگ بر خامنه‌ای» بود که مجازات آن اعدام است.

صدای خشم مردم روز یکشنبه در سرخط روزنامه میانه‌رو «اعتماد» منعکس شد که نوشت، کسانی که مسئول سقوط هواپیمای اوکراین و درگذشت ۱۷۶ مسافر و خدمه آن بوده‌‌اند و پس از آن روی حقیقت سرپوش گذاشته‌اند، باید «عذر خواسته و استعفا بدهند.» روزنامه «اعتماد» نوشته است که این درخواست، «خواست مردم» است.

به نظر می‌رسد که این واقعه فاجعه‌بار و نحوه برخورد مقامات به آن، اتحاد ملی ناشی از ترور قاسم سلیمانی به دستور دونالد ترامپ را خنثی کرده است.

در تناقض با احساسات ضد آمریکایی در جریان تشییع جنازه سلیمانی، ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، نشان می‌دهد که معترضان با دقت هرچه تمامتر از قدم گذاشتن روی پرچم‌های آمریکا و اسرائیل که روی پیاده‌رو ترسیم شده است، خودداری می‌کنند، درحالی که گروهی دیگر شعار می‌دهند:«دشمن ما همین جاست، دروع میگن آمریکاست». 

مقامات ایران از سر برکشیدن مجدد اعتراض‌های گسترده ماه‌های پیش از ترور سلیمانی که گفته می‌شود بزرگترین تظاهرات از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ به این سو بوده است، نگرانند.

تظاهرات چند ماه گذشته، با اعتراض به افزایش بهای بنزین در گرماگرم تحریم‌های فلج کننده ترامپ آغاز شد و به یک قیام گسترده علیه فساد، فقر و ماهیت اصلاح ناپذیر حکومت تبدیل شد.

گفته می‌شود که اقدامات بی‌رحمانه  دولت در سرکوبی اعتراض‌ها میان ۳۰۰ تا ۱۵۰۰ کشته برجای گذاشته است، اما با مسدود بودن اینترنت، بسیاری از جنبه‌های اعتراض‌ها، از جمله تعداد تلفات آن، در ابهام باقی مانده است. 

به رغم آن که تعداد تظاهرات کنندگان در اعتراض‌های جاری از چندصد نفر برنمی‌گذرد، روز یکشنبه معترضان در محوطه دانشگاه‌ها  در چند شهر ایران گرد آمدند. در ساعات بعد از ظهر، تقاضا برای اعتراض‌های گسترده افزایش یافت..

در این میان، علاوه بر بسیج، اعضای سپاه پاسداران نیز سوار بر موتورسیکلت و  نیروهای «لباس شخصی» در خیابان‌ها مستقر شده‌اند.

تلاش‌های معترضان و شجاعت آن‌ها مورد تحسین دونالد تامپ قرار گرفته است که سخت در تلاش نشان دادن خود به عنوان متحد مردم (ایران)  و تضعیف هرچه بیشتر رهبری ایران است. همین چند روز پیش بود که آقای ترامپ ایران را به مرز درگیری نزدیک کرد، و تهدید کرد که مراکز فرهنگی ایران را نابود می کند؛ اقدامی که در قوانین بین‌المللی جنایت جنگی شناخته می‌شود.

آقای ترامپ همچنین در توییت‌هایی به زبان فارسی گفت: «من از ابتدای دوره ریاست جمهوری‌ام کنار شما ایستاده‌ام، و دولت من همچنان در کنار شما خواهد ایستاد. ما اعتراض‌های شما را از نزدیک دنبال می‌کنیم. شجاعت شما الهام‌بخش است.»

«دولت ایران باید به گروه‌های حقوق بشری اجازه بدهد تا بر واقعیات اعتراض‌های مسالمت‌آمیزمردم نظارت کنند و گزارش دهند. نباید بار دیگر تظاهرات کنندگان را قتل‌عام کنید و نباید اینترنت را قطع کنید. جهان نظاره‌گر است.»   

هرچند تقاضای آقای ترامپ در مورد حقوق بشر مورد استقبال قرار گرفته است، اما رئیس جمهوری آمریکا همچنین متهم به ریاکاری شده است.

روحان الوندی، استادیار تاریخ بین‌الملل در دانشکده علوم اقتصاد لندن و کارشناس امور ایران، می‌گوید:«تنها در جهان ترامپ است که ایرانی‌ها از دیدار با خانواده‌هاشان در آمریکا محروم می‌شوند، به داروهای حیاتی دسترسی ندارند، مراکز فرهنگی‌شان تهدید به نابودی می‌شود، و بعد ادعا می‌شود که با همبستگی در کنار آن‌ها ایستاده‌اند.»

در این میان، اعتراض‌ها، سهوا، رویدادی منفی در روابط میان ایران و بریتانیا به وجود آورد. راب مک ایر، سفیر بریتانیا در ایران، در تظاهرات روز شنبه که با مراسم دعا آغاز شده بود، به مدت سه ساعت بازداشت شد.

جالب است! معترضان در دانشگاه شریف تهران شعار می‌دهند:«(قاسم) سلیمانی قاتله، رهبرش (خامنه‌ای) جاهله.»

دولت بریتانیا گفت، سفیرش «بدون هیچ گونه  دلیل و توضیح، در نقض آشکار قوانین بین‌المللی» بازداشت شده بوده است.

دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا، ضمن تقبیح بازداشت سفیر آن کشور در تهران، گفت که ایران «می‌تواند یا همچنان به سوی انزوای کامل پیش برود، یا گام‌هایی برای کاهش تشنج‌ها بردارد و مسیر دیپلماتیک رو به پیش را انتخاب کند.»  

ساعتی بعد، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، در توییتی نوشت که آقای مک ایر به عنوان «یک خارجی ناشناس در یک اجتماع غیرقانونی» بازداشت شده بوده است، اما مقامات با آگاهی از هویت او، آزادش کرده‌اند. 

علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، سفیر بریتانیا را متهم به سازماندهی اعتراض‌ها کرده است و خواستار اخراج او از ایران شده است.

کمی بعد، گروه کوچکی از مردم، در خارج از محوطه سفارت بریتانیا در تهران اجتماع کردند و ضمن دادن شعار «مرگ بر انگلیس»، خواهان اخراج آقای مک ایر و تعطیل سفارت بریتانیا در ایران شدند. در طول اعتراض‌ها، محوطه سفارتخانه تحت حفاظت نیروی پلیس قرار داشت.

در همین حال، رسانه‌های ایران، عمدتا به موضوع تقبل مسئولیت سقوط هواپیمای اوکراین از جانب حکومت پرداخته‌اند. چند نشریه خواهان آن شده‌اند که مسئولان این فاجعه پوزش بطلبند و از سمت‌های خود استعفا بدهند.  

تیتر صفحه اول روزنامه محافظه‌کار وطن امروز، «یک آسمان غم»، تیتر همشهری  «شرمساری»، و تیتر ایران «نابخشودنی» بود.

گزارش بیشتر از خبرگزاری‌ها