گفتوگوهای صلح افغانستان وارد فاز تازهای شده است که علیرغم نزدیکیهای زیاد به مرحله نتیجهدهی، تفاوتهای دیدگاهی عمیقی نیز به وجود آورده است.
مهمترین تفاوت میان دیدگاههای دولت افغانستان و طالبان، بحث آتشبس، یا چنانچه طالبان عنوان میکنند، کاهش خشونتها است. هرچند مقامهای امریکایی حاضر در مذاکرات صلح نیز در ظاهر به طور مداوم روی آتشبس تاکید کردهاند، اما در این پیوند میان دولت افغانستان و آنان نیز تا حدی اختلاف وجود دارد.
دولت افغانستان از همان آغاز جدی شدن گفتوگوها، روی یک آتشبس گسترده و همه جانبه تاکید داشت. یکی از دلایل دولت برای آتشبس قبل از آغاز گفتوگوها، این بود که امید به رسیدن به یک نتیجه دلخواه را در میان شهروندان افغانستان زنده میساخت و همراهی مردم را با خود میداشت. مردم هنوز هم به طور قاطع به مذاکرات صلح و برایند آن اعتمادی ندارند و فکر میکنند که جنگ جزئی از زندگی آنان شده است. آتشبس میتواند این ذهنیت را تغییر دهد و شهروندان افغانستان را با مذاکرات همسو بسازد. در گام بعدی، آتشبس میتواند به دولت افغانستان اطمینان بخشد که طرف مذاکرهاش یک گروه یکدست و منسجم است و تحت یک فرمان. بحثهای زیادی در این روزها در رابطه با اختلافهای شدید میان بخش نظامی و بخش سیاسی طالبان مطرح شده است. بهخصوص پس از آن که عبدالقیوم ذاکر و صدر ابراهیم، دو عضو برجسته کمیسیون نظامی طالبان خلع قدرت شدند، این اختلافها بیشتر از همیشه مشهود شده است. به همین دلیل، دولت افغانستان تردید دارد که آیا مذاکرات و نتایج آن برای تمامی فرماندهان طالبان قابل قبول خواهد بود یا فقط بخشی از طالبان آن را قابل اجرا خواهند دانست. پذیرش آتشبس، یک محک دقیق برای تثبیت این امر است و به همین دلیل، دولت افغانستان نسبت به آن تاکید بیش از حد دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما «کاهش خشونتها» که به جای آتشبس از جانب طالبان مطرح میشود، یک بحث کاملا انحرافی و غیرقابل توجیه است. با وجود طرح این پیشنهاد، طالبان هیچ توضیح مشخصی در مورد فرایند کاهش خشونتها ندادهاند، و برای نهادهای امنیتی افغانستان نیز این مقوله تعریف شده نیست و نمیدانند که طالبان زیر چتر کاهش خشونت، چه رویکردی دارند. آیا از تعدد حملات خود به مواضع دولت افغانستان خواهند کاست؟ آیا دیگر در شهرها حملات انتحاری راه نخواهند انداخت؟ آیا بخشی از مناطق افغانستان به عنوان مناطق امن اعلان خواهد شد؟ این ابهامها باعث شده است تا دولت افغانستان با آن بحث مخالف بورزد. امرالله صالح، معاون اشرف غنی در کارزار انتخاباتی وی موسوم به «دولتساز»، در صفحه فیسبوک خود نوشته است: «کاهش در کشتار اصطلاحی نو است که در قاموس جنگ و صلح تعریف مشخصی ندارد. وزیرخارجه پاکستان به نمایندگی از رهبری طالبان گفته است که آنها حاضرند
که کشتار را کاهش بدهند، اما حاضر نیستند زیر نام آتشبس، دست از کشتار افغانها و بهخصوص افراد دولتی بردارند. مثلا فکر کنید تعبیر و تفسیر طالب از ین اصطلاح این خواهد بود که ما به جای کشتن تعداد زیادی از مردم، تعداد کمی از آنها را میکشیم. به جای دهها بمبگذاری فقط چند بمبگذاری انجام میدهیم. از نظر فنی و عملی، دینی، حقوقی و سیاسی، اصطلاح کاهش در کشتار و خشونت، معنا ندارد و قابل تفسیر نیست.»
البته کارشناسان نظامی هم در پیوند با بحث «کاهش خشونت» سردرگم شدهاند. آنان میگویند، برای نیروهایی که در سنگرها در حال جنگ هستند، کاهش خشونت مفهومی ندارد. زیرا نمیتواند جنبههای مختلف جنگ را توضیح دهد. آنان نخواهند توانست رویکرد مشخصی در قبال جنگجویانی که میخواهند درگیری را کاهش دهند، اتخاذ کنند.
اما به نظر میرسد که مقوله کاهش خشونت برای گروه مذاکره کننده امریکایی حل شده باشد. اظهار نظرهایی که در این زمینه شده است، نشان میدهد که در نزد تیم مذاکره کننده امریکایی، «کاهش خشونت» به معنای آن است که طالبان در روند مذاکرات دیگر به نیروهای امریکایی حمله نمیکنند، ولی با نیروهای امنیتی دولت افغانستان جنگ را همچنان ادامه خواهند داد. چنین رویکردی نیز چالشها و مشکلاتی با خود خواهد داشت. برای مثال، در بخشی از مناطق نیروهای امریکا و نیروهای ارتش ملی پایگاه مشترک دارند. حال مشخص نیست که طالبان در مورد آن پایگاههای مشترک چه برخوردی داشته باشند. در گام دوم، نیروهای امریکایی همواره در حال آموزش نیروهای افغان و اغلب همراه نزدیک به آنان هستند. باز هم مشخص نیست که طالبان در این زمینه چه رویکردی خواهند داشت.
بعید به نظر میرسد که دولت افغانستان بخواهد طرح کاهش خشونت را با این روش بپذیرد. این مسئله باعث میشود که همزمان با نزدیک شدن به گفتوگوهای میانافغانی، تفاوت دیدگاهها بین طالبان و دولت افغانستان در پیوند با ضرورت آتشبس، باعث بینتیجه ماندن مذاکرات شود.