علیرضا عبدی، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی ایران، یکشنبه، سوم دی‌ (۲۴ دسامبر)، در گفت‌وگو با ایلنا اعلام کرد که همچنان حدود ۷.۵ شهروند بالای شش سال سن در ایران، بی‌سواد مطلق‌اند و توانایی خواندن و نوشتن ندارند. این آمار نشان می‌دهد که ایران جزو معدود کشورهای دنیا است که دست‌کم ۱۱ درصد از جمعیت بالای شش سال آن کاملا بی‌سوادند.

معاون وزیر آموزش‌وپرورش ایران همچنین خبر داد که در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ ساله در ایران، یک میلیون و ۷۰۷ هزار نفر بی‌سواد مطلق و حدود ۲.۵ میلیون نفر هم «نوسواد» وجود دارد. نوسواد، به افرادی گفته می‌شود که تا کلاس دوم یا سوم ابتدایی درس خوانده‌اند و نتوانسته‌اند تا کلاس ششم دبستان تحصیل کنند.

به نظر می‌رسد که آمار تازه‌ای که معاون وزیر آموزش‌وپرورش درباره تعداد ایرانیان بی‌سواد اعلام کرده است، «حداقلی» باشد، زیرا یوسف نوری، وزیر اسبق آموزش‌وپرورش ایران، چهارم شهریور امسال تعداد شهروندان بی‌بهره از توانایی خواندن و نوشتن را نزدیک به ۹ میلیون نفر اعلام کرده بود.

همچنین، روزنامه شرق در شماره ۱۹ شهریور سال جاری از «افزایش ترک‌تحصیل کودکان» در ایران به دلیل مشکلات اقتصادی خانوارها و حمایت نکردن دولت در یک سال گذشته خبر داد و نوشت که این وضعیت «نتیجه سیاست‌های اشتباه اقتصادی و آموزشی دولت‌ها» در ایران است که به نادیده گرفتن «اصل سی‌ام قانون اساسی و حقوق اولیه کودکان» منجر شده است.

رئیس کنونی سازمان نهضت سوادآموزی ایران در ادامه گفت‌وگوی تازه خود با ایلنا گفت: «حدود چهار میلیون بی‌سواد و کم‌سواد هم در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال در کشور داریم. از طرفی، هم‌اکنون یک میلیون تبعه خارجی بی‌سواد و کم‌سواد در کشور داریم که این افراد نیز از کلاس‌های نهضت سوادآموزی استفاده می‌کنند.»

این مقام ارشد وزارت آموزش و پرورش آمار دقیقی از دانش‌آموزانی که در سال تحصیلی جدید مجبور به ترک‌تحصیل شده‌اند ارائه نکرد، اما مرداد سال جاری اصغر باقرزاده، معاون وزارت آموزش‌وپرورش دولت رئیسی، از وجود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در کشور خبر داده بود.

«پولی ‌شدن تحصیل کودکان» در ایران که حتی در مدارس دولتی نیز به دریافت پول زیر عنوان کمک به مدرسه یا هزینه ثبت‌نام منجر شده است، در کنار فقر افسارگسیخته، از عوامل اصلی ترک‌تحصیل برخی از کودکان محسوب می‌شود که خانواده‌های آن‌ها در دهک‌های کم‌درآمد و پرجمعیت جامعه قرار دارند.

همه‌گیری ویروس کرونا در ایران نیز که از اواخر زمستان ۱۳۹۸ آغاز شد، بر شتاب روند افزایش تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در ایران افزود، زیرا بسیاری از کودکان، به‌ویژه در استان‌های محروم و کم‌برخوردار، از دسترسی به موبایل و اینترنت برای آموزش از راه دور بی‌بهره بودند و بنا به اعتراف وزیر وقت آموزش‌وپرورش، این شرایط صرفا در یک سال، منجر به ترک تحصیل دست‌کم سه میلیون کودک ایرانی شد.

از سوی دیگر، بودجه وزارت آموزش‌وپرورش ایران در یک دهه اخیر فقط تا سقف ۵۰ درصد از نرخ تورم افزایش یافته است و این امر به کاهش هرساله بودجه مدارس دولتی و تخصیص نیافتن امکانات آموزش استاندارد برای دانش‌آموزان منجر می‌شود. این درحالی است که به گفته قاسم احمدی لاشکی، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش‌وپرورش، بیش از ۹۷ درصد بودجه سالانه آموزش‌وپرورش برای پرداخت حقوق کارکنان و آموزگاران صرف می‌شود.

سازمان نهضت سوادآموزی ایران در سال ۱۳۵۸ به دستور روح‌الله خمینی، بنیانگذار حکومت جمهوری اسلامی، با هدف آموزش خواندن و نوشتن به بزرگسالان، و نیز کودکان ساکن مناطق محروم کشور تاسیس شد، اما سیاست‌های کلی نظام حاکم بر ایران در حوزه آموزش، نشان می‌دهد که عزمی جدی برای ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در جامعه وجود ندارد، و در دو دهه اخیر نیز اولویت‌های بودجه به سمت حمایت هرچه بیشتر از نهادهای مذهبی و نظامی معطوف شده است.

در همین راستا، احمد نادری، عضو کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه در مجلس شورای اسلامی، مرداد امسال از مصوبه این کمیسیون برای انحلال سازمان نهضت سوادآموزی خبر داد و گفت که با تصویب این کمیسیون، قرار است این سازمان دیگر به شکل سابق فعالیت نداشته باشد.