شهرهای بزرگ در سراسر دنیا با موضوع آلودگی هوا، مه‌دود و هزینه‌های متعاقب سیاسی و اجتماعی آن طرفند. دلیل عمده هوای ناسالم در سراسر جهان، به‌خصوص در مناطق مشخص شهری، افزایش ماشین‌های مسافربری است که از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند. طبق آمار «اداره اطلاعات انرژی» آمریکا، مصرف بنزین و سوخت دیزل در بخش حمل و نقل آمریکا در سال ۲۰۱۸ باعث نشر ۱۵۵۹ میلیون تُن دی اکسید کربن شد که معادل ۳۰ درصد کل نشر دی اکسید کربن آمریکا بود. در اروپا، بخش حمل و نقل باعث نزدیک به ۳۰ درصد کل نشر دی اکسید کربن در اتحادیه اروپا است و از آن میان، ۷۲ درصد، از حمل و نقل جاده‌ای حاصل می‌شود (بیشتر، اتوبوس‌های مسافربری و کامیون‌ها.)

یکی از راه‌حل‌های عمده‌ای که سیاست‌گذاران برای رسیدگی به مشکل آلودگی خودروها و اتکا به سوخت‌های فسیلی در نظر گرفته‌اند، گسترش خودروهای الکتریکی از طریق طرح‌های یارانه‌ای مختلف برای خودروسازان و خریداران است، و همچنین سرمایه‌گذاری‌های دولتی روی زیرساخت‌های شارژ این ماشین‌ها. این اقدام، هم‌گام با ابتکارهایی برای اعمال موازین بهبود بهینگی سوخت برای ماشین‌های مصرفی و کامیون‌ها انجام شده است. در ده سال گذشته، فروش خودروهای الکتریکی با اتکا به پشتیبانی حمایت‌های دولتی، افزایشی چشمگیر در سراسر دنیا داشته است. 

در سطح دنیا، در سال ۲۰۱۸ پنج میلیون و سیصدهزار خودروی الکتریکی داشتیم که حدود نیم درصد کل خودروهای موجود در دنیا (۱.۱ میلیارد) است. بزرگ‌ترین بازار خودروهای الکتریکی در دنیا، چین با حدود ۲.۳ میلیون خودروی الکتریکی است (در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۱.۱ میلیون خودروی الکتریکی در چین فروخته شد.) اروپا با ۱.۲ میلیون، و آمریکا با ۱.۱ میلیون (آمار ۲۰۱۸.) پس از چین قرار می‌گیرند. با احتساب درصد فروش‌های جدید خودرو، نروژ با ۴۶ درصد در صدر قرار دارد (رقم جهانی ۲ درصد است.)

سال ۲۰۱۹ برای خودروهای الکتریکی چگونه بود؟

فروش جهانی خودروهای الکتریکی در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ با توجه به کندی رشد اقتصادی در چین و اروپا و تضعیف پشتیبانی دولتی، پایین آمد. در آمریکا، دولت ترامپ مخالف سیاست‌های زیست‌محیطی زمان اوباما است و علاقه‌ای به خودروهای الکتریکی ندارد. این دولت، موازین بهینهگی سوخت را معلق کرده است. اعتبار مالیات فدرال کنونی ۷۵۰۰ دلاری که باعث کاهش قیمت خودروهای الکتریکی می‌شود نیز پس از آن که هر شرکت خودروساز ۲۰۰ هزار خودرو الکتریکی بفروشد، از میان خواهد رفت (تسلا و جنرال موتورز هم‌اکنون به این حد رسیده‌اند.) در چین نیز در ژوئیه ۲۰۱۹ شاهد کاهش یارانه خودروهای الکتریکی بودیم که احتمالا باعث کاهش فروش این خودروها خواهد شد؛ هرچند دولت آن کشور گفته است که در سال ۲۰۲۰ در این زمینه کاهش چشمگیری انجام نخواهد داد.

چنین رخدادهایی، پرسش‌هایی نیز در مورد نرخ رشد فروش خودروهای الکتریکی مطرح کرده‌اند. پرسش خیلی‌ها این است که این خودروها پس کی وارد بستر اصلی می‌شوند؟ سوال واقعی این است که خودروهای الکتریکی کی می‌توانند با قیمت ارزان خودروهای سوخت‌ فسیلی رقابت کنند و بدون یارانه دولتی، به وسیله مورد انتخاب مصرف‌کنندگان بدل شوند. سرعت وقوع این امر از متغیرهای مهمی است که بر آینده تقاضای نفت و انتشار کربن تاثیر می‌گذارد. اما، گذشته از هر سوالی که بتوان با توجه به هزینه‌های بالا و محدودیت‌های زیرساختی خودروهای الکتریکی، راجع به رشد آن‌ها مطرح کرد، گرایش عمومی شکی باقی نمی‌گذارد که این خودروها در سراسر جهان پخش خواهند شد. آینده حمل و نقل جاده‌ای، با خودروهای الکتریکی است. 

خودروهای الکتریکی حتما ارزان می‌شوند

یک بخش کلیدی از قیمت خودرهای الکتریکی، قیمت بالای باتری‌ها به نسبت موتورهای سوخت فسیلی است. در نتیجه، پاسخ به این سوال که خودروهای الکتریکی چه زمانی مورد استفاده وسیع قرار می‌گیرند، بسته به این است که قیمت باتری چطور خواهد توانست (بدون یارانه دولتی) به اندازه قیمت خودروهای دارای موتورِ سوختی کاهش یابد. پیشرفت‌های عرصه فن‌آوری در زمینه بهبود باتری، کند بوده است. همین است که قیمت‌ها هنوز پایین نیامده‌اند. اما همین حالا هم قیمت باتری خودروهای الکتریکی حدود سالی چهار درصد کاهش دارد و بعضی‌ها تخمین می‌زنند که قیمت این باتری‌ها ظرف پنج سال، رقابتی می‌شود.

دانشگاه کلمبیا نظرسنجی‌ای در مورد چشم‌اندازهای مختلف برای خودروهای الکتریکی انجام داده است و طبق آن پژوهش، میانگین زمانی برای رسیدن هزینه باتری به کیلووات ساعتی ۱۰۰ دلار (سطحی که آن‌را در مقابل موتور خودروهای سوخت فسیلی رقابتی می‌کند) سال ۲۰۲۵ است. در حال حاضر، قیمت باتری حدود کیلووات ساعتی ۱۷۵ تا ۲۰۰ دلار است. گزارش «اس اند پی گلوبال پلتز» نیز تخمین می‌زند که این برابری هزینه تا سال ۲۰۲۳-۲۰۲۲ حاصل شود، و انتظار می‌رود ۲۰۲۵ سالی باشد که در آن شاهد افزایش جدی فروش خودروهای الکتریکی در سراسر جهان باشیم.

از بحث فن‌آوری که بگذاریم، هزینه فلزهای باتری (مثل لیتیوم، کوبالت و نیکل) از عواملی است که بر زمان‌بندی رقابتی شدن قیمت باتری تاثیر می‌گذارد. افزایش قیمت فلزهای باتری، وقتی که تولید باتری افزایش یابد، خود به دشوار شدن کاهش قیمت باتری خواهد انجامید. اهمیت پیشرفت در عرصه فن‌آوری، دقیقا از همین‌جا می‌آید.

با وجود محدود بودن سودآوری، خودروسازان مدل‌های جدید خودرو الکتریکی رو می‌کنند

شمار مدل‌های در دسترس خودروهای الکتریکی در آمریکا و در سطح دنیا، در حال افزایش است. انتظار می‌رود که از حالا تا سال ۲۰۲۳، خودروسازان در سطح دنیا حدود ۲۲۵ میلیارد دلار برای توسعه خودروهای الکتریکی هزینه کنند. این تا حدودی به علت خواست آن‌ها برای حفظ فاصله رقابتی و استفاده از بازار آینده برای خودروهایی با بهینگی سوخت و تولید کربن صفر، بدون اتکا به پشتیبانی دولتی است. 

در آمریکای شمالی، در فصل چهارم سال ۲۰۲۰، در قیاس با ۷۹ مدل در سال ۲۰۱۹ (طبق آمار «بلومبرگ نیو انرژی فایننس»)  ۱۰۴ مدل خودرو الکتریکی در بازار ارائه خواهد شد؛ از جمله مدل‌های جدید وای تسلا، ماچ ئیِ فورد ماستنگ، ریویان آر ۱ تی، و وی دبیلو آی دی کراز. در اتحادیه اروپا، شمار الگوهای خودرو الکتریکی تا پایان سال ۲۰۲۰ در قیاس با ۹۹ مدل در پایان سال ۲۰۱۹ (طبق آمار آکسیوس نیوز) به ۱۶۵ مدل خواهد رسید. بعضی از این خودروها بر مبنای به مقررات دولتی ساخته شده‌اند. اما شرکت‌های خودروسازی همچنین دارند با ساختن نسخه‌های الکتریکی از خودروهای پرفروشی همچون خودروهای شاسی بلند، وانت پیک‌آپ و خودروهای عضلانی (با توان موتور بالا) آن‌ها را جذاب‌تر می‌سازند.

این روند، با وجود این واقعیت است که فروش خودروهای الکتریکی، به‌خصوص در آمریکا، درجا می‌زند. تقاضای پایین مصرف‌کنندگان چند دلیل دارد؛ از جمله گرانی (مثلا نسخه الکتریکی هیوندا کونا ۳۶۹۰۰ دلار است در حالی که نسخه بنزینی‌اش ۲۰۱۰۰ دلار است.) از دلایل دیگر، نگرانی در مورد کم بودن زیرساخت‌های شارژ خودرو، و قیمت پایین بنزین است. اما خودروسازان مدام الگوهای جدیدتری با ویژگی‌های بهبودیافته می‌سازند تا مصرف‌کنندگان را جذب کنند. با وجود فروش کند و سود محدود، به نظر می‌رسد که بی‌تردید، خودروهای الکتریکی پیش خواهند رفت و آینده حمل و نقل جاده‌ای متعلق به آن‌ها است.