زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین آمریکا در افغانستان، پنجشنبه ۲۶ بهمن (۱۵ فوریه) در مقابل اعضای کنگره آمریکا درمورد توافق دوحه با طالبان شهادت داد، و هم‌زمان برخی از نمایندگان کمیته روابط خارجی کنگره از عملکرد بایدن در خروج از افغانستان انتقاد کردند.

زلمی خلیلزاد در این نشست گفت که جنگ، افزون بر هزینه‌های زیاد، طولانی شده بود و خروج واشینگتن از افغانستان در واقع رقابتی بود با چین، روسیه و دفع تهدید جمهوری اسلامی ایران.

او افزود: «تصمیم تبدیل افغانستان به کشوری مدرن و دموکراتیک نشدنی و ناواقعی بود.»

نمایندگان کمیته روابط خارجی کنگره آمریکا از خروج کامل از افغانستان و روی کار آمدن مجدد طالبان نگران بودند.

زلمی خلیلزاد گفت که در اوت ۲۰۲۱ با طالبان توافق شده بود که وارد کابل نشوند و قرار بود که با موافقت اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، هیئتی از کابل برای تقسیم قدرت به دوحه برود، اما این کار صورت نگرفت.

او گفت که در آن زمان نخستین هدف آمریکا ممانعت از حمله طالبان به کابل بود و به این گروه هشدار داده شده بود که تا شعاع پنجاه کیلومتری این شهر نزدیک‌تر نیایند.

او گفت: «خروج غنی باعث نگرانی شهروندان افغانستان و فروپاشی نیروهای امنیتی شد و طالبان به‌بهانه تامین امنیت به کابل وارد شدند.»

و افزود: «پس از انتخابات نوامبر ۲۰۲۰، تیم بایدن از من خواست تا بر مسند خود بمانم. دولت وقت سه گزینه داشت: انصراف از توافق دوحه؛ اجرای توافق با تغییراتی نظیر تمدید جدول زمانی و مشروط‌کردن خروج نیروها پس از توافق سیاسی میان طالبان و حکومت افغانستان؛ خروج نیروهای باقی‌مانده از افغانستان.»

نماینده پیشین آمریکا در افغانستان گفت که بیشتر متحدان آمریکا از توافق سیاسی طالبان و افغانستان و خروج کامل نظامیان آمریکایی از این کشور حمایت می‌کردند.

او گفت: «اگر خروج از افغانستان را به توافق سیاسی مشروط می‌کردیم خارج از توافق‌نامه دوحه بود و روند خروج از افغانستان را طولانی می‌کرد، اما این خطر هم وجود داشت که دوباره به افغانستان نیرو بفرستیم، که طرفدار چندانی نداشت.»

خلیلزاد گفت که مسئولیت فروپاشی افغانستان بیشتر روی شانه‌های محمد اشرف غنی است که از نظام و ارزش‌های آن دفاع نکرد.

همزمان، مایکل مک‌کال، رئیس کمیته روابط خارجی کنگره آمریکا، خروج اشرف غنی از کابل را «بزدلانه» توصیف کرد و از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان ابراز تاسف کرد.

او از اینکه ژنرال فرانک مک‌کنزی، رئیس سابق فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) مسئولیت امنیت کابل را برعهده نگرفت انتقاد کرد و گفت که این اقدام «چراغ سبزی» شد تا طالبان کابل را اشغال کنند.

مک‌کال افزود اگر نیروهای آمریکایی امنیت کابل را برعهده می‌گرفتند، برای خروج از افغانستان در فرودگاه کابل هرج‌ومرج ایجاد نمی‌شد و شاخه خراسان دولت اسلامی هم قادر به حمله انتحاری نبود.

ژنرال مک‌کنزی هنگام پیشروی طالبان به‌سوی کابل اذعان کرده بود که تنها بر برنامه خروج آمریکا از افغانستان نظارت دارد و مسئول امنیت کابل نیست.

جو ویلسون، نماینده دیگر کنگره، حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان و دو دهه جنگ با تروریسم را ستود، اما از  تصمیم بایدن برای خروج آمریکا از این کشور انتقاد کرد.

او گفت: «تصمیم خروج از افغانستان فاجعه‌بار‌ترین تصمیم در سیاست خارجی است و هیچ بهانه‌ای برای این خروج وجود ندارد. اسامه بن لادن از غاری در افغانستان توانست حملاتش به آمریکا را هدایت کند.»

ویلسون گفت که خروج آمریکا از افغانستان به معنای پایان جنگ با تروریسم نیست و اف‌بی‌آی هنوز هم درمورد تروریسم هشدار می‌دهد. او تاکید کرد که خروج از افغانستان و قدرت گرفتن طالبان توجیه‌پذیر نیست.

او افزود: «بایدن در سخنرانی ۲۶ اوت ۲۰۲۱ خروج آمریکا از افغانستان را اعلام و این تصمیم شرم‌آور را توجیه کرد و گفت که با توصیه مشاوران نظامی این تصمیم را گرفته است. من همان زمان گفتم که نامه‌های مشاورانش را فاش کند، اما کاخ سفید هنوز این کار را نکرده است. باید مشخص شود که مشاوران بایدن چه کسانی بودند.»

زلمی خلیلزاد گفت که از نامه مشاوران نظامی جو بایدن اطلاع ندارد و از محتوای نامه‌ها چیزی نمی‌‌داند.

برد شرمن، نماینده دیگر کنگره آمریکا، معتقد است که می‌بایست نیروی هوایی آمریکا در افغانستان باقی می‌ماند تا تهدید از این کشور بر طرف شود.

او گفت: «دیپلما‌ت‌‎ها و کارشناسان امور خارجه ما می‌گفتند که باید در افغانستان باقی بمانیم، اما سیاست‌مداران تصمیم گرفتند خارج شوند. آن‌ها به ما گفتند که این جنگ ۲۰ سال طول کشیده، اما در زمینه نظامی از طالبان شکست نخوردیم. طالبان ما را شکست ندادند. تکرار عبارت «جنگ بی‌پایان» بود که باعث شد افکار عمومی آمریکا به سوی خروج نیروها از افغانستان تغییر کند.»

بردی شرمن توافق دوحه را «نامطلوب» توصیف کرد و خروج نظامیان آمریکایی را براساس این توافق‌نامه «نابجا» دانست.

این عضو کنگره از زلمی خلیلزاد پرسید که آیا در توافق‌نامه دوحه از طالبان خواستید که مانع تحصیل دختران نشوند؟ او همچنین گفت حالا که طالبان دختران را از آموزش منع کردند، چه دلیلی دارد که واشینگتن توافق با طالبان را رها نمی‌کند؟ خلیلزاد گفت که در توافق دوحه در این مورد چیزی ذکر نشده است.

بردی شرمن حکومت پیشین افغانستان به رهبری محمد اشرف غنی را «بی‌خاصیت» توصیف کرد و گفت آمریکا نمی‌بایست ساخت تسلیحات در افغانستان را رها می‌کرد.

توافق‌نامه دوحه در فوریه ۲۰۲۰ بین آمریکا و طالبان امضا شد و، براساس آن،  آمریکا در اوت ۲۰۲۱ به حضور نظامی خود در افغانستان پایان داد و طالبان پس از دو دهه جنگ و شورشگری دوباره بر افغانستان حاکم شدند.