عرضه و تقاضا دو عنصر مهم و فاکتور عمده ثبات قیمت در بازار جهانی انرژی است. همچنین، کاهش یا افزایش رشد اقتصادی کشورهای عمده مصرف کننده انرژی، از قبیل چین و هند، نیز از مولفه‌های مهم برای ثبات قیمت، و ثبات بازار انرژی در مجموع است. در کنار این دو مولفه اصلی، حوادث ژئوپلتیک در مناطق عمده تولید کننده انرژی و همچنین در مسیر ترانزیت انرژی، نیز از فاکتورهای مهم در ثبات قیمت نفت به‌شمار می‌رود.

 چین علاوه بر آن که مصرف کننده عمده انرژی است، یکی از بزرگترین صادر کنندگان تولیدات صنعتی نیز هست. هر گونه عاملی که باعث وقفه در تولید کارخانجات صنعتی این کشور شود، صادرات آن را با چالش عمده‌ای مواجه خواهد ساخت. هر گونه بحرانی در این کشور اگر نتواند از سوی دولت مدیریت و کنترل شود، تاثیر  منفی خود را بر رشد  اقتصادی این کشور در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، خواهد گذاشت.‌

گسترش ویروس کرونا از دو هفته قبل چین را با یکی از بزرگترین چالش‌های اجتماعی – اقتصادی و امنیتی خود روبه‌رو کرده است. اکثر کشورهای جهان برای مقابله با گسترش این ویروس تمهدیدات ویژه ای اندیشده‌اند و اقدام به تخلیه شهروندان خود از چین کرده‌اند. برخی شرکتهای بزرگ جهان، از جمله اپل، اقدام به تعطیلی کارخانه‌های خود در چین کرده‌اند. در این بین، ارزش سهام در بورس‌های چین نیز کاهش یافته است.

شیوع ویروس کرونا در شهر توریستی ووهان شوک عمده‌ای به صنعت گردشگری چین وارد کرد، و با لغو پروازهای مسافرتی از اکثر کشورها به مقصد چین، آن بخش از اقتصاد این کشور دچار خسارت فراوانی شده است. تداوم لغو پروازها به چین، به معنای تعطیلی تدریچی هتل‌ها و مراکز تفریحی در استان‌های توریستی چین است، و این خود به معنای افزایش بیکاری در صنعت گردشگری چین خواهد بود. ووهان به عنوان ششمین شهر بزرگ چین ، در سال گذشته پذیرای حدود ۳۱۹ میلیون گردشگر (داخلی و خارجی) بود. درآمد این شهر از این میزان گردشگر معادل ۳۵۷ میلیارد دلار  برآورد شده است. درآمد ووهان از قبل گردشگری در سال ۲۰۱۸ مبلغی در حدود  ۲۲۴ میلیارد دلار بوده است که معادل معادل ۱/۶ درصد کل تولید ناخالص ملی چین است.

کرونا و بازار انرژی

گسترش بیماری‌های ویروسی از قبیل کرونا، در چین سابقه دارد. این کشور در اوایل دهه  ۲۰۰۰ میلادی شاهد شیوع و  گسترش بیماری سارس بود.  بیماری سارس بیشتر در هنگ گنگ شیوع یافته بود و باید در نظر داشت که  میزان تاثیر ویروی سارس بر اقتصاد چین، متفاوت از میزان تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد این کشور خواهد بود. در دو دهه اخیر، اقتصاد چین روند رو به رشدی را تجربه کرده است. سهم این کشور در اقتصاد جهانی  در زمان شیوع بیماری سارس  در حدود پنچ در صد بود، در حالی که در پایان سال ۲۰۱۹ سهم چین در اقتصاد جهانی به حدود ۱۶ درصد رسیده است.

 در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳  به خاطر شیوع بیماری سارس تقریبا همه بخش‌های اقتصاد چین متضرر شدند. بسیاری از سفرهای توریستی به آن کشور کنسل شد و برخی از کارخانه‌های بزرگ آن مجبور به تعطیلی موقت خط تولید، یا کاهش ساعات کار شدند. در سال ۲۰۰۳، تقاضای نفت چین ۸۵۰ هزار بشکه در روز بالا رفت و  سپس در سال  ۲۰۰۴ هم افزایش تقاضا به ۹۵۷ هزار بشکه در روز رسید. علت افزایش تقاضای نفت چین در آن سالها، مهار کامل بیماری سارس توسط دولت چین بود. با رشد مداوم اقتصادی چین در دو دهه اخیر و بهبودی سریع اوضاع اقتصادی آن، تاثیر  بیماری سارس در اقتصاد آن کشور به تدریج از بین رفت و  شاهد رشد اقتصادی ۱۰ درصدی در سال ۲۰۰۳  شد.

واکنش های بازارهای مالی و شرکتهای انرژی

بازارهای مالی با انتشار ویروس کرونا غافلگیر شده‌اند. در پی گسترش ویروس کرونا و افزایش تلفات ناشی از ابتلا به آن، شرکت‌های عمده انرژی نسبت به تاثیر منفی آن بر بازار جهانی  انرژی هشدار می‌دهند. در این میان، فعالان  بورسهای انرژی و شرکت‌های  انرژی می‌کوشند تا میزان تاثیر گسترش ویروس کرونا را در بازار انرژی تخمین بزنند و ارزیابی کنند. اواخر هفته جاری، شرکت شل به عنوان بزرگترین شرکت نفت اروپا، شرایط بازار نفت را با توجه به گسترش ویروس کرونا، مشکل و ناپایدار ارزیابی کرد و نسبت به تاثیر عواقب گسترش این ویروس بر بازار انرژی، هشدار داد. بن وان بیوردن، رئیس شرکت نفتی شل، در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی ان بی سی آمریکا گفت: «گسترش ویروس کرونا تحول بسیار نگران کننده‌ای است. گسترش این ویروس باعث نگرانی و اضطراب در بین مردم جهان شده است و این شرکت با دقت تحولات مرتبط با ویروس کرونا را رصد می‌کند."

قیمت نفت در ماه‌های اخیر و پس از حمله پهپادها به تاسیسات پالایشگاهی آرامکو به ثبات نسبی رسیده بود. پیش‌تر، با توجه به تداوم ناامنی در تنگه هرمز و توقیف نفتکش‌ها، قیمت نفت با نوسان مواجه شده بود. از اواخر اکتبر گذشته تا شروع  سال جدید، قیمت نفت خام برنت و نفت خام  وست تگزاس اینترمدیت  با نوسان زیادی مواجه شد. در این بین، گسترش ویروس کرونا نیز باعث تداوم نوسان در قیمت نفت در بازار جهانی شد. قیمت نفت خام برنت در آخر ماه ژانویه ۱۵ درصد کاهش یافته است. در این بازه زمانی، قیمت نفت خام  وست تگزاس اینترمدیت نیز  ۱۷ درصد کاهش نشان می‌دهد.

اوپک و مقابله با تاثیر ویروس کرونا بر بازار نفت 

عربستان به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان نفت و یکی از صادر کنندگان نفت چین، شیوع ویروس کرونا را به دقت رصد می‌کند. به گفته عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان، این کشور با دقت  تاثیر تحولات گسترش ویروس کرونا را بر بازار نفت  را  زیر نظر دارد، و «انتظارات منفی» ناشی از تاثیر ویروس کرونا بر رشد اقتصادی در اقتصاد چین و مجموعه اقتصاد جهانی و عوامل اساسی بازار نفت را  نیز رصد می‌کند. بنا به گفته‌های وی، چین توانست بر ویروس سارس غلبه کند و در آن سال‌ها تقاضای چین برای واردات نفت کاهش نیافت. او معتقد است که عربستان در کنار سایر اعضای اوپک و اوپک پلاس، با توانایی و انعطاف لازم، آماده است تا به تحولات بازار نفت پاسخ مناسب دهد. 

با توجه به آن‌که چین هنوز نتوانسته است ویروس کرونا را کنترل کند و دامنه این بیماری روزبه‌روز افزایش می‌باید، بدیهی است که اقتصاد این کشور و بازار نفت در کوتاه‌مدت از شیوع این ویروس متضرر خواهد شد. کاهش رشد اقتصادی چین، به معنای کاهش تقاضای این کشور به واردات انرژی است. با توجه به وجود عرضه مازاد نفت در بازار، شیوع ویروس کرونا می تواند باعث کاهش تدریجی قیمت نفت در هفته‌های آتی باشد. به نظر می‌رسد که اعضای اوپک و اوپک پلاس، برای جبران کاهش قیمت نفت اقدام به کاهش تولید کنند تا قیمت نفت بیش از این کاهش نیابد.

چین پس از ژاپن دومین وارد کننده ال ان جی است. با توجه به مدت قراردادهای ال ان جی، در کوتاه مدت بازار ال ان جی این کشور از این ویروس متضرر نخواهد شد. اما اگر چین نتواند در کوتاه‌مدت این بیماری را کنترل کند، می‌توان انتظار داشت که قیمت ال ان جی در میان‌مدت با نوسان روبه‌رو شود. چین به عنوان مشتری عمده نفت ایران در بازار خاکستری نیز  مطرح است. هم‌اکنون ایران نیز پروازهای رفت و برگشت به مقصد چین را به حال تعلیق در آورده است، و احتمال آن که با گسترش ویروس کرونا واردات نفت چین از ایران در بازار خاکستری کاسته شود، نیز وجود دارد.