تصمیم سازمان حفاظت محیط زیست برای زنده‌گیری یک یوزپلنگ نابالغ در استان خراسان شمالی و انتقال آن به مرکز تکثیر این سازمان، نگرانی‌ها از تکرار سرنوشت پیروز را افزایش داد.
محیط‌بانان استان خراسان شمالی روز جمعه ۲۵ خرداد در محدوده پل ابریشم شهرستان جاجرم و خارج از محدوده منطقه حفاظت‌شده توران، یوزپلنگ نابالغی را مشاهده کردند. در پی ثبت تصاویر این یوزپلنگ، سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که تیم واکنش سریع برای یافتن مادر یوزپلنگ نابالغ و حفاظت از آن به منطقه اعزام شده است.
پس از آن، حسن اکبری، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، خبر داد که جست‌وجو برای یافتن مادر این توله‌یوز ادامه دارد و «اگر به این نتیجه برسیم که ماندنش در طبیعت به دلیل ضعف در شکار یا ناآشنایی با قلمرو و زیستگاه، به حذف آن منجر خواهد شد، به ناچار اقدام‌های لازم برای زنده‌گیری و انتقال به مرکز تکثیر را در دستور کار قرار می‌دهیم».
معاون رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به لاغر بودن این یوز با استناد به توضیحات یوزبان‌ها و رفتار حیوان، افزود که این علائم نشان‌دهنده نابالغ بودن حیوان است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این مقام سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه محیط‌‌‌بان‌ها روز شنبه نیز دو بار در صبح و عصر یوزپلنگ نابالغ را در منطقه مشاهده کردند، گفت که مرگ یا ناپدید شدن یوز مادر هنوز محرز نشده و با توجه به اینکه توله‌یوز هنوز به بلوغ کامل نرسیده، اقدام‌های لازم برای پایش از راه دور در حال اجرا است.
به گفته اکبری، در مسیر تردد یوزپلنگ نابالغ تعدادی خرگوش به عنوان طعمه رهاسازی شده‌اند تا در صورت امکان با تغذیه از آن‌ها ضعف جسمانی‌اش که ناشی از گرسنگی است، برطرف شود. او در ادامه افزود که در صورت ادامه شرایط موجود، بابت ضعف بیش از حد این توله و سایر مشکلات احتمالی برای آن نگرانی‌هایی وجود دارد.
خیز احتمالی سازمان حفاظت محیط زیست برای زنده‌گیری یوز نابالغ و انتقال آن به مرکز تکثیر در اسارت واکنش شماری از فعالان حیات وحش را در پی داشت. آن‌ها می‌گویند با توجه به وضعیت نامناسب حیوانات در شرایط تحت اسارت، احتمال دارد سرنوشت پیروز تکرار شود.
سازمان حفاظت محیط زیست مدعی است که در قالب برنامه‌هایی از جمله گسترش زیستگاه‌ها و نیز انتقال شماری از یوزها به این زیستگاه‌ها، افزایش جمعیت طعمه‌ها و برنامه‌های دیگری مانند نگهداری در اسارت قصد دارد یوزپلنگ ایرانی را از خطر انقراض نجات دهد اما در سوی دیگر این ماجرا، کنشگران محیط زیست و حیات وحش قرار دارند که هشدار می‌دهند دخالت‌های انسانی، شرایط غیراصولی نگهداری در اسارت، شکار و ناامن بودن جاده‌ها عواملی‌اند که خطر انقراض یوز ایرانی را سرعت داده‌اند.
آن‌ها نتیجه جفت‌گیری «فیروز» و «ایران» در شرایط اسارت و تولد سه توله یوز نر با عمل سزارین را مثال می‌زنند که دو توله‌یوز اندکی پس از تولد جان باختند و پیروز هم پس از ماه‌ها مقاومت در نهایت جانش را از دست داد. سرنوشت «ایران» هم که در پی جراحی سزارین به‌شدت آسیب دیده بود، در هاله‌ای از ابهام است.
زمستان ۱۴۰۱، پس از اینکه زمزمه‌هایی شنیده شد مبنی بر اینکه «ایران» دیگر نمی‌تواند باردار شود، علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست، ادعا کرد که این یوز ماده دوباره باردار شده، اما اردیبهشت ۱۴۰۲ در حالی که همه منتظر وضع حمل «ایران» بودند، خبر رسید که او اصلا باردار نبوده است.
به گفته کنشگران حیات وحش، نگهداری نامناسب گونه‌های در معرض خطر در شرایط اسارت نه‌‌تنها به تکثیر آن‌ها نمی‌انجامد، بلکه خطر انقراضشان را به دنبال دارد. پیش‌تر مرتضی پورمیرزایی، مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی، با انتقاد از سازمان حفاظت محیطزیست گفته بود که مقام‌های این سازمان باید بگویند چرا تکثیر در شرایط اسارت و نیمه‌اسارت که در دنیا بارها جواب داده، در ایران با چنین شرایطی روبرو است.»
مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی وضعیت یوزپلنگ ایرانی در سال‌های اخیر را یادآور شد و گفت: «در این سال‌ها کوشکی و دلبر از دست رفتند، فیروز از طبیعت زنده‌گیری شد و مدام می‌گویند ایران سالم است، اما هیچ مستنداتی برای صحبت‌هایشان ارائه نمی‌دهند و توله‌های ایران هم آن سرنوشت را پیدا کردند.»
او تاکید کرد که در زیستگاه‌های طبیعی ایران «اتفاق‌های عجیبی» در حال رخ دادن است و «نهادهای بالادستی باید نظر فعالان مستقل را جویا شوند و تا دیر نشده است، از شروع هر کاری که می‌تواند شرایط را برای یوزپلنگ آسیایی وخیم‌تر از الان کند، جلوگیری کنند».
سازمان حفاظت محیط زیست سال ۱۳۹۲ در گزارشی اعلام کرد که دست‌کم ۷۴ گونه حیات‌وحش ایران در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار گرفته‌اند. حالا با گذشت حدود ۱۰ سال از انتشار این فهرست، شمار گونه‌های در معرض خطر از ۱۰۰ عبور کرده است.
به‌تازگی، مریم روحانی، معاون امور بین‌الملل سازمان حفاظت محیط زیست، اذعان کرد که طی سال‌های اخیر نیمی از حیات وحش ایران از بین رفته‌اند و ۱۹۲ گونه جانوری مانند میش مرغ، یوزپلنگ آسیایی و خرس سیاه در معرض تهدید و خطر انقراض‌اند.
