تیک‌تاک با ساده‌سازی امکان نشر و پخش محتوا در قالب ویدیو، عکس و فایل صوتی، در میان جهادگرایان به یکی از محبوب‌ترین رسانه‌های اجتماعی بدل شده است. خبرنگار ایندیپندنت فارسی ده‌ها صفحه‌ای را که از افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و شماری دیگر از کشورها در این شبکه محتوای جهادی پخش می‌کنند، بررسی کرده است. این صفحه‌ها، که هرکدام هزاران دنبال‌کننده و مخاطب دارند، با استفاده از ایموجی، به کار نبردن واژگان ممنوع در تیک‌تاک و همچنین ویرایش ویدیوها و متن‌ها، الگوریتم‌های این شبکه را دور می‌زنند تا از حذف‌شدن صفحه‌هایشان جلوگیری کنند.
دو دسته از افراد محتوای جهادی را در تیک‌تاک پخش می‌کنند: پیروان تفکر داعش و پیروان تفکر طالبان.
هرچند استفاده از رسانه‌های اجتماعی و اینترنت برای ترویج ایدئولوژی جهادی و همچنین سربازگیری و تبلیغ افکار افراطی پدیده جدیدی نیست، اما تیک‌تاک به‌دلیل محبوبیت در میان گروه‌های سنی مختلف، به‌ویژه نوجوانان، به سکوی تبلیغ افکار جهادی تبدیل شده است.
تیک‌تاک در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین رسانه‌های اجتماعی در جهان است و درکنار فیسبوک و اینستاگرام جزو سه بستر ارتباطی مجازی برتر است. براساس آمارهای اخیر، تیک‌تاک بیش از ۱.۲ میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد و این تعداد همچنان در حال افزایش است. این بستر ارتباطی در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در میان نسل جوان و نوجوانان، بسیار محبوب است و در سال‌های اخیر از نظر تعداد بارگیری (download) نیز در صدر رسانه‌های اجتماعی قرار داشته است.
با اینکه رژیم طالبان تیک‌تاک را فیلتر کرده است، اما هزاران شهروند افغانستان از آن استفاده می‌کنند.
به‌رغم قوانین و محدودیت‌های سختگیرانه تیک‌تاک درمورد جلوگیری از تبلیغ افکار افراطی و تندروانه در این رسانه اجتماعی، کاربرانی از افغانستان، تاجیکستان، پاکستان و دیگر کشورها، جهاد و خشونت را در آن تبلیغ می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در قوانین تیک‌تاک آمده است که این رسانه هرگونه محتوای مرتبط با تبلیغ تروریسم، افراط‌گرایی خشونت‌آمیز، و جهادگرایی را کاملا ممنوع کرده است. براساس قوانین تیک‌تاک، محتوایی که افراد را به خشونت تشویق کند یا از سازمان‌های تروریستی و افراطی حمایت کند از این رسانه اجتماعی حذف می‌شود، اما به نظر می‌رسد الگوریتم‌های آن در شناسایی کاربران داعش و طالبان ضعیف عمل کرده است.
یکی از حساب‌های کاربری با نام «xati__notamom»، که ۵۶هزار دنبال‌کننده دارد و تاکنون محتوای آن ۶۴۸هزار بار دیده شده است، پیوسته ویدیوهایی از مبلغان زن طالبان را پخش می‌کند. در بخش معلومات (مشخصات) این صفحه با خط سیریلیک رایج در تاجیکستان آمده است که هدف مدیران این صفحه «هدایت مردم به راه راست» است.
این صفحه روز سه‌شنبه، هشتم آبان، ویدیویی از سخنان زنی به نام «حافظه عایشه امارتی» را منتشر کرد که در حضور ده‌ها زن درمورد تربیت کودکان براساس عقیده جهادی صحبت می‌کرد. عایشه امارتی مدرس محتوای دینی در یکی از مدارس زیر کنترل طالبان در کابل است و پیوسته در یوتیوب، فیسبوک، اینستاگرام و تیک‌تاک ویدیوهایی را منتشر می‌کند. ویدیو این مبلغ جهادی در تیک‌تاک هزاران بار دیده شده است. عایشه امارتی در این ویدیو خطاب به زنان می‌گوید: «جهاد را زنده کنید. کیک پختن بس است، بسیار شیرینی و کیک‌های خوشمزه پختید. پسران و دخترانتان را براساس عقیده جهاد تربیت کنید.»
این صفحه ده‌ها ویدیو با محتوای «شیعیان رافضی» منتشر کرده است که در آن مردان و زنانی با لهجه فارسی تاجیکی احادیث و روایاتی را درمورد باطل بودن عقاید شیعیان بازگو می‌کنند.
بخش دیگری از محتوای این صفحه، مسائل اخلاقی و پاسخ به پرسش‌های مخاطبان است. برای نمونه در یکی از ویدیوها به این پرسش پاسخ داده شده است که آیا در شریعت اسلامی جایز است که شوهری شیر زنش را بخورد یا نه. گرداننده این صفحه برای پاسخ به این پرسش به کتابی با نام «رد المحتار على الدر المختار» از عایشه بن عابدین مراجعه می‌کند و می‌گوید که این کار حرام است.
این صفحه همچنین ویدیوها و نوارهای صوتی متعددی درمورد «حجاب اسلامی» منتشر کرده و نحوه پوشش زنان تاجیکستان را غیراسلامی خوانده است.
این صفحه با عکسی از سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، ویدیوهایی از نظامیان طالبان را منتشر می‌کند- تیک‌تاک
ده‌ها صفحه دیگر با نام‌های مختلف در تیک‌تاک فعالیت می‌کنند که روزانه ضمن پخش و نشر سخنرانی‌ها و عکس‌های مقام‌های طالبان، محتوای جهادی منتشر می‌کنند. بیشتر این صفحه‌ها به زبان‌های پشتو، فارسی و اردو فعالیت می‌کنند و برخی از آنان از تصاویر گرافیکی اطلاع‌رسان (Infographic) نیز استفاده می‌کنند.
داعش در تیک‌تاک
بخشی دیگر از از صفحه‌هایی که در تیک‌تاک محتوای جهادی منتشر می‌کنند از تفکر داعش پیروی می‌کنند و پیوسته سخنرانی‌ها و پیام‌های چهرههای الهام‌بخش در میان اعضای داعش را بازنشر می‌کنند. یکی از این صفحه‌ها با نام کاربری «عثمان» در تازه‌ترین مورد سخنرانی مولوی ابوعبیدالله متوکل را منتشر کرده است. متوکل استاد سابق دانشکده الهیات دانشگاه کابل بود که در سال ۲۰۲۱ به دست طالبان کشته شد. او در این ویدیو می‌گوید که «مسلمانان باید با دوستان خدا دوستی کنند و با دشمنان دشمنی کنند». متوکل در ادامه صحبت‌هایش شیعیان را دشمنان خدا توصیف می‌کند و می‌گوید «مسلمانان واقعی» باید از دوستی با شیعیان پرهیز کنند.
همین صفحه در ویدیویی دیگر، سخنرانی یک مبلغ داعش به نام «ابوحنظله جوانمرد» را منتشر کرده که در آن خطاب به رئیس‌جمهوری تاجیکستان سخنرانی می‌کند و می‌گوید امامعلی رحمان قوانین زیادی را علیه اسلام وضع کرده است. جوانمرد، که به یکی از چهرههای الهام‌بخش در میان اعضای داعش تبدیل شده است، در این سخنرانی به مخاطبانش می‌گوید که اگر امامعلی رحمان و افرادی را که از او حمایت می‌کنند در هرجایی دیدید، گردن بزنید. این ویدیو به زبان فارسی منتشر شده و صدها بار دیده شده است، اما تیک‌تاک نه‌تنها آن را حذف نکرده، که به کاربرانی که کلماتی مانند اسلام و جهاد را جست‌وجو کنند، پیشنهادش می‌کند.
یکی از صفحه‌هایی که محتوای تبلیغی و جهادی داعش را در تیک‌تاک پخش می‌کند- تیک‌تاک
ده‌ها صفحه مشابه، ویدیوهای سخنرانی چهرههای معروف در میان اعضای داعش، ازجمله معروف راسخ، ابومصطفی درویش، ظاهر داعی، ابومحمد مدنی، ظاهر اسلمیار، و دیگر مبلغان داعش را بازنشر می‌کنند.
یکی از این کانال‌ها به نام «کلام حق»، محتوای کتابی با عنوان «تناقضات در حرف مخالفان دولت اسلامی [داعش]» را به زبان فارسی منتشر کرده و در آن به پرسش‌هایی درمورد عقیده و ایدئولوژی داعش پاسخ داده است.
در این صفحه همچنین ترانه‌های داعش و برخی مجله‌های مرکز انتشاراتی العزائم، دفتر رسانه‌‌ای داعش خراسان، به زبان فارسی منتشر شده است.
پس از بازگشت طالبان به قدرت، داعش خراسان یکی از تهدیدهای بالقوه برای برهم‌زدن نظم امنیتی در کشورهای منطقه به شمار می‌آید. این گروه با انجام حمله‌های مرگبار در روسیه، ایران، پاکستان، افغانستان و همچنین تلاش برای راه‌اندازی حمله در کشورهای اروپایی و خاک ایالات متحده، موجب نگرانی عمیق دولت‌های جهان شده است.
نهادهای امنیتی در ایالات متحده بارها با ابراز نگرانی از قدرت‌گیری داعش خراسان، از افغانستان به‌عنوان پناهگاه گروه‌های تروریستی یاد کرده‌اند که داعش خراسان نیز در سایه گسترش افکار جهادی در این کشور، از مدارس دینی و از میان جوانان سرخورده و بیکار سربازگیری می‌کند.
