خبرنگاران و رسانه‌های دولتی ایران در حالی دستور مسعود پزشکیان برای قطع مازوت‌سوزی در اراک، کرج و اصفهان را به‌عنوان یک دستاورد معرفی می‌کنند که معاون اجرایی پزشکیان از آغاز دوباره قطعی پیاپی برق هم‌زمان با سرد شدن هوا خبر داده است.

مقام‌های دولت پزشکیان تصمیم گرفته‌اند تا افزایش شدید آلودگی هوا در فصل زمستان برای شهرهای بزرگ را با توقف مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها کاهش دهند، اما به دلیل کاهش توان تولید، این تصمیم باعث می‌شو، علاوه بر قطعی گاز، قطعی برق نیز مانند فصل تابستان‌، به منازل مردم بازگردد.

محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی پزشکیان، با بیان اینکه «پیشاپیش از مردم برای این خاموشی‌ها عذرخواهی می‌کنیم»، افزود که وزارت نیرو ساعت‌های خاموشی را تنظیم و به مردم اعلام خواهد کرد. او افزود: «بر اساس مصوبه دولت، استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان ممنوع شده است. این اتفاق ممکن است به کاهش برق در شبکه توزیع و خاموشی منجر شود، اما چاره‌ای نداریم، زیرا نمی‌توانیم شاهد مرگ مردم بر اثر آلودگی هوا باشیم.»

محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی، ۲۲ آذر ۱۴۰۲ با تاکید بر افزایش نزدیک به ۹۰ درصدی مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در یک سال، خبر داده بود در بررسی آسیب‌های استمرار هوای ناسالم در کلان‌شهرهای ایران مشخص شده که تعداد ۱۱ هزار کشته بر اثر آلودگی هوا در سال ۱۳۹۹ در سال ۱۴۰۰، به بیش از ۲۰ هزار تن رسیده است.

اما چرا مشکل قطع گاز و برق مردم ایران باوجود اینکه ایران یکی از بزرگترین ذخایر گازی جهان را دارد، هر سال شدید‌تر می‌شود؟

حدود ۸۰ درصد برق ایران در نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود که این نیروگاه‌ها هم عمدتا به گاز متکی‌اند. نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی در ایران، شهریور امسال برای ایسنا توضیح داد که افزایش توان تولید صنعت گاز ایران، با وجود بهره‌مندی از دومین ذخیره گاز طبیعی جهان، «نیازمند توسعه تعامل‌های بین‌المللی» است که به‌دلیل تحریم‌ها، این نوع تعامل‌های بین‌المللی برای واردات فناوری و صنایع روز جهان به ایران یا سرمایه‌گذاری‌های خارجی، حتی از کشورهایی همچون چین و روسیه، نیز صورت نمی‌گیرد. 

این درحالی است که پافشاری جمهوری اسلامی بر سیاست‌های هسته‌ای و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه به ادامه و تشدید تحریم‌ها منجر شده است.

 بنابر گزارش‌های رسمی، ایران تا سال ۱۴۰۲ برای احیای این صنایع و تامین کامل نیازهای داخلی به دست‌کم ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز نیاز داشت. در تابستان ۱۴۰۳، قطعی مداوم برق منازل شخصی و اماکن تولیدی و شهرک‌های صنعتی به حدی رسید که منصور علیمردانی، نماینده ابهر، گفت: «قطع برق بسیاری از صنعتگران را به خاک سیاه نشاند.» زهرا سعیدی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، نیز افزود که قطعی پیاپی برق منازل باعث شد تا یخچال خانه این نماینده هم بسوزد.

اکنون در آستانه سردترین ماه‌های سال، درحالی که نیروگاه‌های ایران برای تولید برق به گاز نیاز دارند، افزایش مصرف گاز بسیاری از صنایع و همچنین روشن شدن میلیون‌ها بخاری گازی در منازل مردم کمبود گاز را مجددا به شرایط بحرانی خواهد رساند.

دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان پیش از دستور اخیر هیئت دولت پزشکیان برای توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه بزرگ ایران، گفته بود: «پس از گذر از محدودیت‌های برق تابستان، در جریان برگشت به ظرفیت تولید قبلی بودیم اما از نیمه مهرماه و بسیار زودتر از روال سال‌های گذشته، محدودیت‌های گاز برای صنعت سیمان اعمال شد و امسال برای اولین‌ بار محدودیت‌های تامین مازوت را هم شاهدیم. در نتیجه در تامین سوخت با چالشی بزرگ روبرو شده‌ایم.»

این درحالی است که مسعود پزشکیان هفته گذشته در یک سخنرانی گفت که «ترکمنستان هم حاضر نیست با ما قرارداد گازی ببندد»، زیرا «می‌گوید ایران پول ما را نمی‌دهد».

در چنین شرایطی، احتمال اینکه با اولین قطعی برق و کم‌فشاری یا قطع گاز، اعتراض‌ها بیشتر شود و دولت دوباره مجبور به مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها شود و به افزایش شدید آلودگی هوای شهرها تن بدهد، وجود دارد؛ وضعیتی بغرنج که هر دو حالت آن به ضرر مردم ایران تمام می‌شود.

زیاد علی فاضل، وزیر برق عراق، اسفند ۱۴۰۲ خبر داد که این کشور بر اساس توافق با جمهوری اسلامی و به دلیل تحریم‌های اقتصادی آمریکا، در ازای دریافت گاز در فصول گرم سال، به ایران نفت سیاه تحویل می‌دهد. نفت سیاه اصطلاحی است که برای مازوت، آلاینده‌ترین سوخت فسیلی، به کار می‌رود.