سرانجام شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله لبنان، در مورد مرحله پس از آتش‌بس و پایان جنگ با اسرائیل صحبت کرد و گفت که گام‌های سیاسی و ایفای نقش حزب‌الله در امور دولتی «در چارچوب توافق طائف» خواهد بود. او همچنین از «مشارکت فعال» در انتخاب رئیس‌جمهوری لبنان سخن گفت و با اشاره واضح به سه‌گانه «ارتش، مردم و مقاومت»، آن را «سرمایه باقی‌مانده‌ای» دانست که از طریق آن می‌توان مسیر بازسازی و پیشرفت لبنان را فراهم کرد. این سه‌گانه عبارتی است که همواره در بیانیه‌های رهبران لبنان ذکر می‌شود، اما به فعالیت نظامی حزب‌الله هم مشروعیت ضمنی می‌دهد.
تفسیر مواضع آینده حزب‌الله در این زمینه متفاوت است. برخی بر این باورند که دبیرکل حزب‌الله با این اظهارات می‌خواهد راه را برای دادن امتیاز به‌منظور حفظ تسلیحات این حزب هموار کند. در حالی که برخی دیگر معتقدند این مواضع صرفا به پروژه سیاسی این حزب محدود می‌شود؛ زیرا تا زمانی که جنگ ادامه داشته باشد، مسئله تسلیحات و سرنوشت حزب‌الله آخرین چیزی است که رهبران این حزب در مورد آن صحبت خواهند کرد.
مفاد توافق طائف چیست؟
توافق طائف (سند توافق ملی لبنان) که سال ۱۹۸۹ به تصویب مجلس نمایندگان لبنان رسید، پست‌ها و مناصب را میان تمام فرقه‌ها و طوایف این کشور تقسیم و اختیارات نهادهای اصلی را مشخص کرد. این توافق بر انحلال همه گروه‌های شبه‌نظامیان لبنانی و غیرلبنانی و تحویل تسلیحات آن‌ها به دولت لبنان تصریح می‌کند و در عین حال، به لزوم اجرای اقدام‌های لازم برای آزادسازی تمامی سرزمین‌های لبنان از اشغال اسرائیل و گسترش حاکمیت دولت بر سراسر اراضی این کشور تاکید دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در طول سال‌های گذشته، حزب‌الله همواره سعی کرده است پایبندی خود را به توافق طائف نشان دهد. در ژوییه ۲۰۲۳، حسن نصرالله، دبیرکل سابق این حزب، گفت: «این ادعا که حزب‌الله به دنبال آن است تا توافق طائف و تقسیم مساوی قدرت میان مسلمانان و مسیحیان را لغو کند، دروغ و گمراه‌سازی عمدی است.»
پروژه سیاسی
قاسم قصیر، نویسنده، پژوهشگر سیاسی و کارشناس مسائل حزب‌الله در صحبت با الشرق‌الاوسط، موضع اخیر شیخ نعیم قاسم را «مهم» توصیف کرد و آن را تاییدی بر پایبندی حزب‌الله به توافق طائف دانست و گفت که این حزب پروژه سیاسی داخلی متفاوتی نخواهد داشت. همچنان او تاکید کرد که این موضع به مسئله سلاح هیچ ربطی ندارد، زیرا توافق طائف بر پروژه سیاسی استوار است.
منافع شیعیان
از سوی دیگر، میشال دویهی، عضو فراکسیون تغییر و اصلاح در مجلس نمایندگان لبنان، به الشرق‌الاوسط گفت: «مفهوم توافق طائف نزد بسیاری از نیروهای سیاسی، از جمله دوقطبی شیعی یعنی حزب‌الله و جنبش امل، از چارچوب توافق طائف و اختیارات قانون اساسی فراتر رفته است. این نیروها تنها بخش‌هایی از این توافق را انتخاب و اجرا می‌کنند اما آیا توافق طائف بر انحلال تمامی گروه‌های شبه‌نظامی و تحویل سلاح‌هایشان به دولت تاکید نکرده بود؟ چرا این امر هرگز محقق نشد؟»
دویهی افزود: «تمامی رفتارهای سیاسی و قانونی دوقطبی شیعی نقض آشکار توافق طائف است. آخرین نمونه این تخلف‌ها، ایفای نقش نبیه بری، رئیس مجلس، به جای رئیس‌جمهوری، در مذاکرات آتش‌بس بود.»
او همچنین اشاره کرد: «پس از جنگ بزرگ و دردناک برای تمامی لبنانی‌ها، اکنون فرصت اجرای توافق طائف، بازسازی دولت و نهادهای آن فراهم شده است. ما معتقدیم که منفعت حیاتی جامعه شیعه هم، از نظر وجودی و هویتی، بازگشت به دولت و مشارکت در ساخت یک دولت قوی است.»
هیچ چیز تضمین‌شده نیست
پل مورکوس، مدیر بنیاد جاستیسیا برای توسعه و حقوق بشر، به الشرق‌الاوسط گفت که سخنان شیخ نعیم قاسم درباره توافق طائف در این برهه زمانی خاص، به نوعی اشاره به این است که حزب‌الله از این پس به‌عنوان یک حزب سیاسی و در چارچوب تعیین‌شده توافق طائف فعالیت خواهد کرد و دیگر یک گروه شبه‌نظامی مسلح نیست.
او افزود که نعیم قاسم به این نکته هم اشاره کرد که حزب‌الله قصد ندارد به دلیل داشتن اکثریت جمعیتی، سهم بیشتری از قدرت سیاسی مطالبه کند. با این حال، مورکوس تاکید کرد که این اظهارات بیشتر در قالب اشاره و کنایه بود که تضمین‌شده یا قطعی محسوب نمی‌شود و هیچ تضمینی وجود ندارد که حزب‌الله به وعده‌اش در این زمینه عمل کند و سلاح‌هایش را زمین گذارد و تصمیم جدی داشته باشد که به روند سیاسی بپیوندد. بنابراین، تا زمانی که حزب‌الله تعهدش را به کنار گذاشتن سلاح آشکارا و صریح اعلام نکند، لبنان و مردم آن همچنان در معرض و تهدید قرار خواهند داشت.
مورکوس گفت: «توافق طائف انحلال تمام گروه‌های شبه‌نظامیان را الزامی کرده، اما در عین حال مفهوم مقاومت برای آزادسازی سرزمین‌های لبنان را حفظ کرده است. حزب‌الله نیز این بند را مطابق میل خود تفسیر می‌کند و با استناد به این بخش، سلاح‌هایش نگه می‌دارد. از این رو، اظهارات نعیم قاسم را مبنی بر اینکه حزب‌الله در چارچوب توافق طائف فعالیت خواهد کرد، نمی‌توان یک ضمانت قاطع دانست، چرا که اشاره‌ای مبهم و چندپهلو است که می‌توان آن را هرگونه که لازم دید، تفسیر کرد.»
برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط
