سامانه پدافند هوایی و موشکی اسرائیل، که از باکیفیت‌ترین پدافندهای دفاعی جهان است، امسال ثابت کرد که می‌تواند موشک‌های بالستیک ایرانی و راکت‌های شلیک‌شده از سوی حماس را سرنگون کند.
گنبد آهنین نماد این توانایی و تنها یکی از سامانه‌های متعدد پدافندی این کشور به شمار می‌رود. اما با اینکه این سامانه‌ها قادرند از شهرهای اسرائیل حفاظت کنند، یک مشکل و ناتوانی آشکار هم دارند: در برابر پهپادهای کم‌ارتفاع بی‌دفاع‌اند و نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند.
ایران اورتال و ران کوچاو، دو سرتیپ بازنشسته اسرائیلی، درمورد این نکته هشدار دادند و در وبلاگ مرکز استراتژیک دانشگاه بارایلان در تل‌آویو نوشتند: «ما باید از سامانه‌های پدافند هوایی خودمان هم دفاع کنیم.»
به گزارش بیزینس‌اینسایدر، اورتال و کوچاو نگران‌اند که پهپادهای دشمنان اسرائیل بتوانند سامانه‌های پدافندی مانند گنبد آهنین را از کار بیندازند و به این ترتیب موشک‌های بالستیک، هواپیماهای سرنشین‌دار و راکت‌های توپخانه‌ای بدون رهگیری به آسمان اسرائیل نفوذ کنند.
این دو کارشناس معتقدند: «نیروی هوایی اسرائیل همچنان بر آسمان تسلط دارد، اما در زیر دماغ پیشرفته‌ترین جنگنده‌ها، حفره جدیدی در آسمان ایجاد شده است.» آن‌‌ها این حفره را «آسمان کم‌ارتفاع» نامیدند: «دشمن در اینجا یک روزنه ضعف یافته است. نیروی هوایی (و در درون آن نیروی پدافند هوایی) مجبور است در برابر تهدیدهای ترکیبی و هماهنگ موشک‌ها، سامانه‌های هوایی بدون سرنشین و راکت‌ها بهتر دفاع کند.»
در یک سال گذشته، سامانه‌های پدافند هوایی و موشکی اسرائیل دربرابر انواع پرتابه‌های شلیک‌شده از سوی جمهوری اسلامی ایران، حماس و سایر نیروهای وابسته به ایران موفقیت‌های چشمگیری به دست آورده‌اند؛ این پرتابه‌ها شامل موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز، راکت‌های توپخانه‌ای و خمپاره بودند.
برای مثال، گزارش شده است که اسرائیل با کمک ایالات متحده، بریتانیا و کشورهای دیگر، ۹۹درصد از حدود ۳۰۰ موشک بالستیک، موشک کروز و پهپادهای تهاجمی و بزرگ شلیک‌شده جمهوری اسلامی در آوریل ۲۰۲۴ را رهگیری کرده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با این حال، اسرائیل در مقابله با پهپادهای کوچک انفجاری که حزب‌الله، گروه شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی در لبنان، پرتاب کرده، به مشکل برخورده است. بیش از ۱۰۰ سرباز و غیرنظامی اسرائیلی به‌وسیله این پهپادها کشته و زخمی شده‌اند، ازجمله ۶۷ نفری که در اکتبر ۲۰۳۰، زمانی که یک پهپاد به ساختمانی در شمال اسرائیل برخورد کرد، زخمی شدند. البته این وضعیت هنوز با جنگ اوکراین که در آن از پهپادهای کوچک بسیاری حرکت سربازها در میدان نبرد را تقریبا ناممکن کرده‌اند، فاصله زیادی دارد.
اورتال و کوچاو به این دلیل که سامانه‌های پدافند هوایی اسرائیل پیش از ابداع پهپادهای جدید طراحی شده‌اند و متعلق به زمانی‌اند که تهدید علیه اسرائیل تنها از طریق هواپیما و موشک بالستیک بود، نگران‌اند. البته این انتقاد به سامانه‌های غربی و ساخت روسیه نیز وارد است: «این سامانه در طول سال‌ها با این فرض ساخته شد که اسرائیل برتری هوایی دارد و قرار نیست خود پدافند هوایی هدف قرار گیرد.»
در ادامه مقاله این دو مقام نظامی بازنشسته هم آمده است: «دشمن می‌تواند به عمق خاک اسرائیل نفوذ کند و سامانه پدافندی را در یک مسیر درگیر کند، در حالی که سایر هواپیماها از انحراف ایجادشده بهره می‌برند و از مسیری دیگر و مخفیانه نفوذ می‌کنند. دشمن می‌تواند اهداف را شناسایی کند و بلافاصله با استفاده از پهپادهای مسلح یا انتحاری به ما ضربه بزند. مهم‌تر از همه، دشمن تلاش می‌کند عناصر کلیدی سامانه پدافند هوایی را شناسایی، تهدید و نابود کند.»
اسرائیل به سامانه دفاعی چندلایه‌ای متکی است؛ سامانه برد بالای «پیکان» موشک‌های بالستیک را در بالای جو زمین هدف قرار می‌دهند، سامانه میان‌برد «فلاخن داوود» موشک‌های بالستیک و کروز را در ارتفاع حدود ۱۰ مایلی کنترل می‌کند و سامانه کوتاه‌برد گنبد آهنین نیز موشک‌های کروز، راکت‌های کوتاه‌برد و گلوله‌های توپخانه‌ای و خمپاره‌ها را در ارتفاع پایین از میان می‌برد و همه این‌ها هم به تولید و بارگذاری مجدد موشک‌های رهگیر وابسته‌اند.
اما مشکل این‌جاست که این سه سامانه نمی‌توانند از یکدیگر محافظت کنند. اورتال و کوچاو می‌نویسند: «میزان کمک و حفاظت متقابل این لایه‌ها از هم تقریبا محدود است، زیرا برای بهینه‌سازی تخصیص محدود موشک‌های رهگیر، هر لایه برای مقابله با یک نوع خاص از موشک یا راکت طراحی شده است. گنبد آهنین نمی‌تواند به‌خوبی به سامانه موشکی پیکان کمک کند یا از ماموریت‌هایشان پشتیبانی کند. این محدودیت برای سایر لایه‌ها هم صادق است.»
پدافندهای هوایی اسرائیل برای بقا، مثلا با قابلیت داشتن سامانه موشکی دکوی (decoy missile batteries) و رادارهای موشکی فریب‌دهنده برای محافظت از سامانه‌های واقعی یا جابه‌جایی مکرر سامانه‌ها طراحی نشده‌اند.
اکنون راه‌حل پیشنهادی کارشناسان نظامی اسرائیل این است: «ایجاد یک لایه چهارم متمرکز بر حفاظت نقطه‌ای از رادار، استقرار پرتابگرهای موشکی و همچنین وجود نیروهای عملیاتی برای مقابله با راکت‌ها و پهپادهایی که از سه لایه اول عبور کرده‌اند. پدافندهای هوایی باید استتار شوند و به اندازه‌ای متحرک باشند که پیش از هدف‌گیری دشمن موقعیتشان را تغییر دهند.»
جالب این است که ارتش اسرائیل یکی از پیشگامان استفاده از پهپاد برای سرکوب پدافند هوایی دیگر کشورها بوده و حالا خود به این مشکل دچار شده است. اسرائیل که در جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ از موشک‌های زمین‌به‌هوای ساخت شوروی متحمل تلفات سنگینی شده بود، در جنگ ۱۹۸۲ در لبنان از پهپادهایی جدید آن زمان استفاده کرد و با استفاده از ابزاری هوایی و بدون سرنشین که شبیه به هواپیماهای سرنشین‌دار بودند، رادارهای پدافند هوایی سوریه را فریب داد تا آنلاین شوند و اسرائیل بتواند با موشک‌های ضدرادار نابودشان کند. نیروی هوایی اسرائیل ۲۹ مورد از ۳۰ سامانه موشکی ضدهوایی در دره بقاع را بدون تلفات نابود کرد و بیش از ۶۰ هواپیمای سوری را سرنگون ساخت.
