هم‌زمان با پیشروی مخالفان رژیم بشار اسد به سمت پایتخت سوریه، مهاجران افغان ساکن این کشور که بیشتر آنان هزاره‌ها و شیعه‌اند، در وحشت از قرار گرفتن در معرض حمله گروه‌های افراطی به سر می‌برند که با شعار «علیه رافضین» می‌جنگند.

محمد رسول (مستعار)، شهروند افغانستان مقیم شهر حمص که از ۱۵ سال پیش با خانواده‌اش در سوریه زندگی می‌کند، به ایندیپندنت فارسی گفت که شمار مهاجران افغان در سوریه به یک‌ هزار نفر می‌رسد که در قالب ۳۳۰ خانواده‌ در این کشور زندگی می‌کند.

 رسول می‌گوید پس از آغاز حمله مخالفان رژیم بشار اسد و سقوط شهر حلب، مهاجران افغان در وحشت عمیق به سر می‌برند. او توضیح داد که بیشتر مهاجران افغان ساکن سوریه از قوم هزاره و شیعه‌مذهب‌اند. آن‌ها در منطقه سیده زینب در حومه دمشق زندگی می‌کنند. برخی خانواده‌ها هم ساکن دیگر شهرها از جمله حمص‌اند. «با سقوط حلب، سفارتخانه‌ دیگر کشورها از جمله ایران و عراق، شهروندانشان را از دمشق و دیگر شهرهای سوریه خارج کردند و سایر کشورها هم در حال خارج کردن شهروندانشان‌اند اما ما جایی برای رفتن و راهی برای خروج از سوریه نداریم.»

به گفته رسول، همه مهاجران افغان ساکن سوریه کارت پناهندگی و در دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان پرونده مهاجرت به کشور سوم دارند. با این حال، در یک هفته گذشته و پس از آغاز حملات گسترده مخالفان رژیم بشار اسد و پیشروی برق‌آسای آنان به سمت شهرهای بزرگ سوریه، مهاجران افغان در ترس و اضطراب به سر می‌برند.

رسول گفت: «مخالفان ویدیوهایی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر و تهدید می‌کنند که شیعه‌ها را می‌کشند. ما مهاجریم و هیچ سهمی در جنگ و سیاست نداریم، اما از اینکه به دلیل شیعه بودن قتل عام شویم، در هراسیم.»

رسول در پاسخ به این پرسش که اگر شهر دمشق، پایتخت سوریه، سقوط کند و به دست مخالفان رژیم بشار اسد بیفتد، برای مهاجران افغان ساکن این شهر چه اتفاقی خواهد افتاد گفت: «محتمل‌ترین اتفاق قتل عام مردان و به اسارت گرفتن زنان و کودکان افغان به دست مخالفان و به ویژه گروه‌هایی است که با انگیزه مذهبی می‌جنگند.»

او در ادامه افزود که دلیل این وحشت عمیق مهاجران افغان از مخالفان بشار اسد، ترس از متهم کردن آن‌ها به همدستی با لشکر فاطمیون است.

نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۹۲ لشکر فاطمیون را از میان مهاجران افغان ساکن ایران و مردان جوان ساکن شهرها و روستاهای شیعه‌نشین افغانستان تشکیل داد و هدف آن را مبارزه با داعش کمک به رژیم بشار اسد اعلام کرد. این لشکر یکی از بازیگران اصلی در جنگ داخلی سوریه بود و شمار اعضای آن تا ۲۰ هزار نفر هم گزارش شده است. 

محمد رسول که اکنون با خانواده‌اش در حمص، در ۱۰ کیلومتری میدان جنگ، حضور دارد، می‌گوید پس از جنگ داخلی سوریه، نگاه مردم این کشور و به‌ویژه اهل سنت به مهاجران افغان تغییر کرد و بسیاری بدون تفکیک، همه مهاجران افغان را به اتهام عضویت در لشکر فاطمیون هدف آزار و اذیت قرار می‌دهند.

رسول می‌گوید که سابقه مهاجرت افغان‌ها به سوریه به سال ۱۹۴۰ برمی‌گردد و طی این سال‌ها، شماری از بازرگانان، کسبه‌، روحانیون و افرادی که به دنبال پناهندگی‌اند، از مسیرهای مختلف از جمله ایران، ترکیه و عراق به سوریه پناه آورده‌اند. به گفته این مهاجر افغان، تا پیش از سال ۲۰۱۱ که جنگ در سوریه آغاز شود، حدود پنج هزار شهروند افغانستان در شهرهای مختلف این کشور زندگی می‌کردند و بسیاری از آنان کسب‌وکارهای پررونقی داشتند و در بخش‌های املاک و مستغلات، رستوران‌داری، هتل‌داری و مغازه‌داری کار می‌کردند.

پس از شروع درگیری در سوریه و در اوایل ۲۰۲۴، حدود چهار هزار مهاجر افغان به کمک سازمان ملل متحد از سوریه به دیگر کشورها از جمله به کشورهای اروپایی پناهنده شدند، اما هنوز یک‌ هزار نفر در این کشور باقی مانده‌اند.

«یک زن افغان از وحشت سکته کرد و درگذشت»

سلطان، یکی دیگر از مهاجران افغان ساکن سوریه که با خانواده‌اش در شهرک سیده زینب در حومه دمشق زندگی می‌کند، گفت هزاران نفر از شیعیان سوری از دیگر شهرها به شهرک شیعه‌نشین سیده زینب پناه آورده‌اند و برخی از آنان مهاجران افغان را از خانه‌هایشان بیرون می‌کنند تا در خانه‌ آن‌ها اقامت کنند.

سلطان افزود که بسیاری از آوارگان افراد مسلحی‌اند که پس از سقوط روستاها و شهرها، به دمشق می‌آیند. «روز پنجشنبه، هنگامی گروهی از افراد مسلح به خانه‌ یک مهاجر افغان در شهرک سیده زینب وارد شدند، یک زن عضو این خانواده از وحشت سکته کرد و لحظاتی بعد جان باخت.»

سلطان گفت پخش گسترده ویدیوهای مخالفان رژیم بشار اسد در شبکه‌های اجتماعی که می‌گویند که برای کشتن شیعیان بسیج شده‌اند، همه را به وحشت انداخته است. 

رژیم طالبان که از اوت ۲۰۲۱ تاکنون بر افغانستان مسلط است، هنوز به درگیری‌ها در سوریه واکنشی نشان نداده است. افغانستان در سوریه سفارت ندارد و نزدیک‌ترین سفارت این کشور به سوریه در  اردن است که دیپلمات‌های دولت پییشن افغانستان آنرا اداره می‌کنند.

مهاجران افغان ساکن سوریه گفتند دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان به درخواست‌های آنان برای ایجاد سازوکار محافظتی توجهی نکرده و هنوز هیچ تماسی با سفارت افغانستان در امان برقرار نشده است.

مهاجران افغان ساکن سوریه در حالی در سراسیمگی عمیق به سر می‌برند که مخالفان رژیم بشار اسد، در یک هفته گذشته، شهرهای حلب و حما را تصرف کردند و شامگاه پنجشنبه، به سمت شهر حمص حرکت کردند. رسانه‌های سوری گزارش دادند که تا ظهر جمعه، شهرهای الرستین و تلیسه در ۱۵ کیلومتری شهر حمص نیز به تصرف هیئت تحریر شام و گروه‌های متحد آن درآمده است و پیشروی این گروه‌ها به سمت شهر حمص ادامه دارد.