تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ژن‌های نئاندرتال در محافظت از انسان خردمند در برابر بیماری‌ها نقش حیاتی داشته‌اند و احتمالا نسل انسان امروزی بدون درآمیختگی با نئاندرتال‌ها نمی‌توانسته است به حیات خود ادامه دهد. 

سرویس جهانی بی‌بی‌سی می‌نویسد که یک مطالعه جدید برای اولین بار دوره‌ای کوتاه در ۴۸ هزار سال پیش را بررسی کرده است؛ زمانی‌که انسان خردمند پس از ترک آفریقا با نئاندرتال‌ها درآمیخت و به جهانی گسترده‌‌تر قدم گذاشت. انسان خردمند پیش از این هم از آفریقا عبور کرده بود، اما تحقیقات جدید می‌گوید که پیش از آمیزش با نئاندرتال‌ها جان سالم به در نبرده بود.  

پروفسور یوهانس کراوس از موسسه زیست‌شناسی تکاملی ماکس پلانک در آلمان می‌گوید: تاریخ انسان مدرن باید بازنویسی شود. او می‌‌گوید اینکه انسان خردمند ۶۰ هزار سال پیش از آفریقا بیرون آمد و در تمام زیست‌بوم‌‌های جهان گسترش یافت و موفق‌ترین پستاندار روی کره زمین شد، دستاورد بسیار مهمی است. اما پیش از این‌ها و قبل از آمیزش با نئاندرتال‌ها بارها منقرض شده بود. 

او برای رمزگشایی از نحوه تکامل تنها گونه انسان بازمانده، بقایای فسیل‌شده اجداد ما را که صدها هزار سال پیش زندگی می‌کردند بررسی کرد و متوجه شد که آناتومی آن‌ها در طول زمان تغییر یافته است. دی‌ان‌ای موجود در فسیل‌ها داستان  افراد، نحوه ارتباط آن‌ها با هم و الگوهای مهاجرتشان را آشکار می‌کند. طبق شواهد به‌دست‌آمده، جمعیت بشر امروزی حتی پس از آمیزش با نئاندرتال‌ها بدون مشکل نبود. 

اولین انسان‌‌های امروزی که با نئاندرتا‌ل‌ها آمیزش داشتند و با آن‌ها زندگی می‌کردند ۴۰ هزار سال پیش در اروپا - قبل از آنکه نسلشان در جهان گسترش یابد - کاملا از میان رفتند. این‌‌ها، اجداد پیشگامان اولیه بودند که پس از پراکنده شدن در جهان، در نهایت به اروپا بازگشتند تا در آنجا ساکن شوند.    

همچنین این دیدگاه مطرح می‌شود که چرا نئاندرتال‌ها خیلی زود، پس از ورود انسان خردمند به آفریقا، نابود شدند. هیچ‌کس دلیل این اتفاق را نمی‌داند، اما پروفسور کرواس احتمال می‌دهد که پای عوامل محیطی در میان باشد. به گفته او، «در آن زمان هم نئاندرتا‌ل‌ها و هم انسان خردمند در اروپا منقرض شدند. ما که گونه موفقی بودیم در آن ناحیه منقرض شدیم، چه برسد به نئاندرتال‌ها که جمعیت کوچک‌تری بودند.»

علاوه بر تغییرات آب و هوایی شدید، که محققان به آن اشاره می‌کنند، بنابر مطالعات، جمعیت نئاندرتال‌ها در پایان دوره حیاتشان بسیار کوچک شده بود و تعداد آن‌ها کمتر از جمعیت انسان خردمند بود و تنوع ژنتیکی کمتری نیز در قیاس با انسان خردمدن داشتند، به همین دلیل چندان طول نکشید که از چرخه تکامل خارج شوند. 

مطالعه دیگری روی دی‌ان‌ای، که جداگانه در مجله «ساینس» (Science) منتشر شد، نشان می‌دهد که انسان خردمند با حفظ برخی ویژگی‌های نئاندرتال‌ها توانست به مزیت تکاملی دست یابند که سیستم ایمنی بدن یکی از آن‌ها است. وقتی که انسان خردمند از آفریقا خارج شد مستعد ابتلا به بیماری‌های جدید بود که پیش‌تر با آن‌ها مواجه نشده بود، اما آمیزش با نئاندرتال‌ها سبب شد تا فرزندان و نسل‌های بعدی حفظ شوند. به این ترتیب نئاندرتا‌ل‌ها با تاثیر بر سیستم ایمنی انسان خردمند در بقای او نقش مهمی داشتند.