پایان دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا؛ عراقچی: رو به جلو بود

دومین دور مذاکرات ایران و آمریکا پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان درباره میزبانی و محل مذاکرات امروز (شنبه) در رم، پایتخت ایتالیا برگزار شد. دور نخست شنبه گذشته در ویلای شخصی وزیر خارجه عمان در مسقط برگزار شد و دو طرف آن را مثبت ارزیابی کردند. در روزهای اخیر، نخست مسقط میزبان دور دوم اعلام شد و چند بار محل مذاکرات بین رم و مسقط تغییر کرد و در نهایت رم تایید شد. این مذاکرات در سفارت عمان در رم برگزار شد و چهار ساعت به‌طول انجامید.  آمریکا قبلا گفته بود که می‌خواهد در پایان این مذاکرات، چارچوبی برای گام‌های بعدی تعیین شده باشد.

مذاکرات رم در حالی برگزار شد که تحرکات دیپلماتیک متعددی پیرامون ایران در جریان است. روز پنجشنبه وزیر دفاع عربستان سعودی به تهران رفت و پیام ملک سلمان را به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی تحویل داد. همزمان، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی به مسکو رفت تا نامه خامنه‌ای را به پوتین بدهد و با نامه رئیس‌جمهوری روسیه به تهران بازگشت. عراقچی با همتای قطری خود هم در مسکو دیدار کرد. دوحه پیش‌تر در زمینه میانجی‌گری بین تهران و واشینگتن نقش‌آفرینی کرده است.

همزمان با این تحولات، اکسیوس گزارش داد که استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه که طرف مذاکرات روز شنبه در رم با عراقچی بود، روز جمعه به‌طور محرمانه با مقامات امنیتی اسرائیل در پاریس دیدار کرده است. ویتکاف پیش‌تر به‌طور تلویحی به انجام غنی‌سازی تا سطح ۳.۶۷ در ایران چراغ سبز نشان داده بود اما روز چهارشنبه در پیامی در اکس به برچیدن برنامه غنی‌سازی جمهوری اسلامی اشاره کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم گفته در صورتی که نتیجه دیپلماسی، توافقی مدل لیبی باشد (برچیدن همه فعالیت‌های تسلیحاتی و تایید آن از سوی آمریکا) پذیرفتنی است.

دونالد ترامپ در آستانه این مذاکرات تاکید کرد که ایران هسته‌ای خطری جدی برای همه خواهد بود. او در عین حال روز پنجشنبه و در واکنش به گزارش نیویورک‌تایمز که گفته بود ترامپ مانع حمله اردیبهشت‌ماه اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران شده است، گفت، «برای حمله عجله ندارد.»

این درحالی است که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران هم روز جمعه گفت، «اگر توافق حاصل نشود، نمی‌میریم.»

این گزارش به‌روز رسانی می‌شود...

 

وزارت امور خارجه عمان:توافق شد ایران عاری از سلاح هسته‌ای باشد و در عین حال توانایی توسعه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیر را حفظ کند

سخنگوی وزارت امور خارجه عمان با صدور بیانیه‌ای تایید کرد که در نشست امروز در رم، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و نماینده ویژه ریاست‌ جمهوری آمریکا، استیو ویتکاف، با میانجی‌گری وزیر امور خارجه عمان، سید بدر البوسعیدی، توافق کردند که «وارد مرحله بعدی گفتگوهای خود شوند؛ گفتگوهایی که با هدف دستیابی به توافقی عادلانه، پایدار و الزام‌آور صورت می‌گیرد، توافقی که اطمینان خواهد داد ایران کاملا عاری از سلاح‌های هسته‌ای و تحریم‌ها باشد و در عین حال توانایی توسعه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز خود را حفظ کند.»

 در این بیانیه آمده است: «تنها از طریق گفتگو و ارتباط روشن است که می‌توانیم به توافقی معتبر و تفاهمی مشترک دست یابیم که به نفع تمامی طرف‌های ذی‌ربط، در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، باشد.»

به گفته وزارت امور خارجه عمان توافق شد که دور بعدی مذاکرات طی چند روز آینده در مسقط برگزار شود.

عراقچی: مذاکرات رو به جلو است، گفتگوی فنی آغاز می‌شود و دور سوم مذاکره شنبه‌ آینده است

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در نخستین اظهارنظر پس از پایان دومین دور مذاکره هسته‌ای با آمریکا گفت که روند مذاکرات رو به جلو است.

او همچنین گفت که دور سوم مذاکرات او و استیو ویتکاف، شنبه هفته آینده برگزار می‌شود. وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین گفت که از روز چهارشنبه مذاکرات فنی در سطح کارشناسی در عمان آغاز خواهد شد.

همزمان اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی هم گفت که در روزهای آینده هیات‌های کارشناسی دو طرف با هم مذاکره می‌کنند و مذاکرات میان ویتکاف و  عراقچی هم شنبه آینده خواهد بود.

پایان دومین دور مذاکرات ایران و آمریکا

خبرگزاری صداوسیمای جمهوری اسلامی از پایان مذاکرات رم و خروج هیات ایرانی خبر داد. تسنیم وابسته به سپاه پاسداران هم نوشت که دور دوم مذاکرات سازنده بود.

منابع ایرانی می‌گویند که بنا است دور سوم مذاکرات در روزهای آینده برگزار شود. 

وال‌استریت‌ژورنال: ایران خواهان گرفتن «تضمین عدم خروج از پیمان هسته‌ای» است

روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال به نقل از منابعش نوشت که در مذاکرات امروز در رم، ایران قصد دارد مجموعه‌ای از پیشنهادها را برای دستیابی به توافقی جدید درباره برنامه هسته‌ای خود ارائه دهد؛ از جمله درخواست برای دریافت تضمین‌هایی از دولت ترامپ مبنی بر عدم خروج دوباره آمریکا از توافق در آینده. این خبر را منابع مطلع همزمان با آغاز دور دوم مذاکرات میان تهران و واشنگتن در رم اعلام کرده‌اند.

منابع دیپلماتیک می‌گویند ایران علاوه بر تضمین عدم خروج آمریکا، خواهان بررسی نحوه مدیریت ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود در قالب توافق جدید، چگونگی رفع تحریم‌ها و امکان‌سنجی دیدار مقامات ارشد ایران و آمریکا است.

مقامات آمریکایی می‌گویند امکان ارائه تضمین قطعی وجود ندارد، چراکه در صورت اقدام خصمانه ایران یا نقض توافق، واشنگتن باید آزادی عمل برای خروج از توافق را داشته باشد. با این حال، بهترین راه ماندگاری توافق، اجرای کامل آن از سوی ایران و پرهیز از تنش‌های منطقه‌ای است.

در مذاکرات روز شنبه در رم، عراقچی چارچوبی را پیشنهاد خواهد داد که هدف آن پیشگیری از خروج مجدد آمریکا از توافق آینده است. به گفته منابع ایرانی و اروپایی، ایران حتی پیشنهاد داده که اگر آمریکا از توافق خارج شود، خسارات ایران جبران شود؛  پیشنهادی که در دوران بایدن نیز مطرح شد ولی پذیرفته نشد.

بقایی: مذاکرات غیرمستقیم و وزیر خارجه عمان به شدت مشغول است

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در مصاحبه با صداوسیمای جمهوری اسلامی در محل مذاکرات گفت که  گفت‌وگوها حدود یک ساعت پیش در اقامتگاه سفیر عمان در رم آغاز شده و دو هیأت در سالن‌های جداگانه مستقر هستند.

او افزود که مذاکرات، همچون دور نخست در عمان، به شیوه غیرمستقیم و با وساطت فعال عمان در حال انجام است و وزیر خارجه عمان امروز نقش پررنگی در انتقال پیام‌ها میان طرفین دارد:

«نحوه انجام مذاکرات کماکان مانند دور نخست است دو هیئت در سالن‌های مجزا مستقر هستند. امروز وزیر خارجه عمان بسیار روز پرمشغله‌ای داشتند دائم بین دو هیئت و وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و طرف آمریکایی در حال رفت و آمد برای انتقال پیام‌ها و مواضع است.»

بقایی همچنین به دیدار پیش از نشست میان عباس عراقچی و وزیر خارجه ایتالیا اشاره کرد و گفت در این دیدار درباره روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای گفت‌وگو شد.

فاکس‌نیوز: خامنه‌ای فقط زبان زور می‌فهمد

فاکس‌نیوز در گزارشی پیرامون دور دوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در شهر رم نوشت که قریب‌الوقوع بودن امکان حمله نظامی آمریکا سبب شد تا خامنه‌ای پای میز مذاکره بیاید.

در این گزارش که همزمان با آعاز مذاکرات عباس عراقچی و ویتکاف منتشر شد به نقل از جان هانا، مشاور ارشد امنیت ملی اسبق آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری جرج بوش پسر و عضو ارشد اندیشکده JINSA،آمده است که آنچه باعث شد رهبر جمهوری اسلامی وارد مسیر گفت‌وگو شود، «تهدید واقعی نظامی از سوی ترامپ» بود؛ تهدیدی که موجودیت نظام را در خطر قرار داد.

هانا که در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش پسر در طراحی راهبرد آمریکا در برابر ایران، عراق و افغانستان نقش کلیدی داشت، تأکید کرد که فشار نظامی همواره یکی از عوامل مؤثر در تغییر رفتار ایران بوده است. به گفته او، پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، علی خامنه‌ای برای مدتی فعالیت‌های هسته‌ای را متوقف کرد، چرا که از اقدام نظامی آمریکا بیم داشت.

 او درباره هدف نهایی مذاکرات کنونی گفت:

«برچیدن واقعی برنامه هسته‌ای ایران به این معناست که تمام اورانیوم غنی‌شده ایران از کشور خارج شود، سانتریفیوژها نابود شده و از کشور خارج شوند.»

مستقیم یا غیرمستقیم؟

در حالی‌که شماری از خبرنگاران حاضر در رم از حضور نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در یک اتاق واحد در سفارت عمان در ایتالیا خبر دادند،‌ خبرگزاری صدا و سیما به نقل از «یک منبع آگاه» این خبر را تکذیب کرد و نوشت: «دسترسی به محل مذاکرات برای رسانه‌ها میسر نیست و لذا اخبار این چنینی از داخل محل مذاکرات جعلی است.» مقام‌ها و رسانه‌های جمهوری اسلامی بر غیرمستقیم بودن مذاکرات با آمریکا تاکید دارند و می‌گویند این روند تا زمان ادامه سیاست فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ ادامه خواهد داشت.

گروسی هم به رم رفت و با وزیر خارجه ایتالیا دیدار کرد

همزمان با آغاز دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به رم ایتالیا سفر کرده است. او با انتشار دو عکس در حساب کاربری‌اش در شبکه اجتماعی اکس از «نقش سازنده و روزافزون ایتالیا در حمایت از صلح در لحظه‌ای حساس که دیپلماسی بیش از هر زمان دیگری ضروری است»، تشکر کرد.

آغاز دور دوم مذاکرات هسته‌ای، این بار در رم

با ورود هیات آمریکایی به یکی از اماکن دیپلماتیک همان در شهر رم، دور دوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا آغاز شد. 

شمخانی: نه لیبی و نه تسلیم

علی شمخانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی ایران در شبکه اجتماعی اکس نوشت که هیئت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران با اختیارات کامل راهی رم شده تا توافقی جامع را بر اساس ۹ اصل پیگیری کند. شمخانی در ادامه نوشت: «این اصول شامل جدیت، تضمین، توازن، رفع تحریم، نه به سبک لیبی یا امارات، اجتناب از تهدید، سرعت، مهار مزاحمین (مانند اسرائیل) و تسهیل سرمایه‌گذاری است.» شمخانی تاکید کرد: «ایران برای توافق متوازن آمده، نه تسلیم.» شمخانی این متن را به دو زبان فارسی و چینی منتشر کرده است.

حسین شریعتمداری: از پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای خارج شویم تا آمریکا یقه‌مان را رها کند

روزنامه کیهان که مدیر آن را رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌کند روز شنبه ۳۰ فروردین پیشنهاد داد که با خروج از پیمان ان‌پی‌تی یا منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، آمریکا و غرب تحت فشار قرار گیرند تا «گریبان برنامه هسته‌ای ایران» نجات یابد.

حسین شریعتمداری در یادداشتی با اشاره به اینکه او یک دهه پیش هم پیشنهاد خروج از ان‌پی‌تی را به مسئولان نظام داده ولی به توصیه او عمل نشده، نوشت:

«آیا در چالش هسته‌ای که بیش از دو دهه ادامه داشته است، «منافع حیاتی کشورمان به مخاطره نیفتاده است»؟! اگر پاسخ مثبت است که هست، چرا با استناد به ماده ۱۰ معاهده «منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» ز این پیمان خارج نمی‌شویم؟... خروج ما از ان‌پی‌تی، از یکسو، نجات‌گریبان برنامه هسته‌ای کشورمان از چالش تحمیلی و از سوی دیگر پاشنه آشیل آمریکا و متحدانش است؛ و در این خصوص، روال مذاکرات امروز تعیین‌کننده است.»

رویترز: اسرائیل طرح حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران را کنار نگذاشته است

مقامات اسرائیلی اعلام کرده‌اند که احتمال حمله محدود نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران را رد نکرده و کنار نگذاشته‌اند. این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به بنیامین نتانیاهو گفته آمریکا فعلاً از چنین اقدامی حمایت نخواهد کرد.

خبرگزاری رویترز به نقل از منابعش نوشت که اسرائیل سناریوهای مختلفی را به دولت ترامپ پیشنهاد داده که شامل حملات هوایی محدود و عملیات کماندویی می‌شود. این گزینه‌ها می‌توانند برنامه هسته‌ای ایران را تنها برای چند ماه یا نهایتا یک سال عقب بیندازند.

در واکنش به این تحرکات، مقامات ایرانی هم هشدار داده‌اند که هرگونه حمله‌ای با پاسخ «سخت و قاطع» ایران مواجه خواهد شد. یکی از مقامات امنیتی ایران به رویترز گفته است که تهران از برنامه‌ریزی احتمالی اسرائیل آگاه است و آن را بخشی از بحران سیاسی داخلی نتانیاهو می‌داند.

با اینکه ترامپ تأکید کرده به‌دنبال راه‌حل دیپلماتیک است و از گزینه نظامی حمایت فوری نمی‌کند، اسرائیل معتقد است که ممکن است بتواند بدون حمایت گسترده آمریکا، حمله‌ای محدود انجام دهد. با این حال، تل‌آویو همچنان خواهان تضمین آمریکاست که در صورت حمله، از آن در برابر پاسخ ایران حمایت کند.

کارشناسان نظامی هشدار داده‌اند که حتی یک حمله موفق هم احتمالا فقط به‌طور موقت برنامه هسته‌ای ایران را مختل می‌کند، زیرا بسیاری از تأسیسات ایران زیرزمینی هستند و تخریب کامل آن‌ها نیازمند تجهیزات سنگین آمریکاست.

مذاکرات ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه آغاز می‌شود

به گزارش اکسیوس، دور دوم مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا روز شنبه ساعت ۱۲:۳۰ به وقت ایران (ساعت ۵ بامداد به وقت شرق آمریکا) در سفارت عمان در رم برگزار می‌شود. انتظار می‌رود این گفت‌وگوها حدود پنج ساعت به طول بینجامد. صداوسیمای جمهوری اسلامی نیز تاکید کرده است که مذاکرات همچنان به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری وزیر خارجه عمان انجام می‌شود. با این حال، عباس عراقچی پیشتر اعلام کرده بود که در دور نخست مذاکرات در مسقط، مستقیما با نماینده آمریکایی نیز گفت‌وگو کرده است. هیئت ایرانی به ریاست عراقچی و وزیر خارجه عمان هم‌اکنون در رم حضور دارند.

وال‌استریت ژورنال: شکاف اطلاعاتی مانعی برای توافق سریع با ایران است

ساعاتی پیش از آغاز دور دوم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا که قرار است روز شنبه در رم برگزار شود، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال به نقل از منابعش نوشت که شکاف‌های جدی اطلاعاتی درباره وضعیت برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند مانع بزرگی برای دستیابی به توافقی سریع و مؤثر باشد.

به نوشته این روزنامه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از شهریور ۱۳۹۲ (سپتامبر ۲۰۲۳) اعلام کرده که به‌دلیل محدودیت‌های شدید از سوی تهران، تصویری کامل و به‌روز از فعالیت‌های هسته‌ای ایران در اختیار ندارد. ایران طی سال‌های اخیر نظارت آژانس بر تأسیسات خود را محدود کرده، دوربین‌ها را خاموش یا حذف کرده و اجازه بازرسی به برخی سایت‌های کلیدی را نداده است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس که هفته گذشته به تهران سفر کرد هم هشدار داده که ایران دیگر فاصله چندانی با توانایی ساخت بمب اتم ندارد. در حالی که دولت ترامپ خواهان دستیابی سریع به یک توافق جدید است، کارشناسان می‌گویند بدون اطلاعات دقیق از میزان تجهیزات و مواد غنی‌شده ایران، اجرای هرگونه توافق جدید بسیار پرخطر خواهد بود.

استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات، گفته است که «خط قرمز ما جلوگیری از توانایی ایران در ساخت سلاح هسته‌ای است». در حالی که نهادهای اطلاعاتی آمریکا گفته‌اند ایران هنوز تصمیم نهایی برای ساخت بمب نگرفته، اما معتقدند این کشور می‌تواند ظرف چند ماه به آن دست یابد.

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها، موجودی سانتریفیوژهای پیشرفته ایران است. طبق توافق برجام، ایران موظف بود تولید این دستگاه‌ها را زیر نظارت کامل آژانس انجام دهد. اما پس از خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸، ایران در سال ۲۰۲۱ ضبط ویدئوی دوربین‌های نظارتی را متوقف کرد و پس از حمله‌ای به سایت کرج (که به اسرائیل نسبت داده شد)، برای ماه‌ها هیچ نظارتی بر تولید سانتریفیوژها انجام نشد.

گروسی در سفر اخیر خود به ایران خواستار شفاف‌سازی فوری و همکاری گسترده‌تر با آژانس شد. با این حال هنوز مشخص نیست ایران حاضر است اطلاعات لازم را در اختیار آژانس قرار دهد یا نه. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، نیز در اظهاراتی تأکید کرده که آژانس باید از «سیاسی‌کاری» پرهیز کند و نقش فنی خود را ایفا کند.

در کنار این موارد، آژانس همچنان درباره مواد هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای که در دهه‌های گذشته در سایت‌های ایران پیدا شده، تحقیق می‌کند. ایران این اتهامات را رد کرده و اعلام کرده هیچ‌گاه برنامه سلاح هسته‌ای نداشته است، اما کارشناسان غربی می‌گویند بدون شفاف‌سازی کامل، این پرونده بسته نخواهد شد.

دیوید آلبرایت، بازرس سابق آژانس، هشدار داده: «اگر ایران با آژانس همکاری نکند، هیچ توافقی نمی‌تواند مطمئن و مؤثر باشد.»

با وجود اصرار ترامپ برای پیشبرد مذاکرات، کنگره آمریکا نیز نسبت به تکرار اشتباهات توافق برجام هشدار داده و خواهان الزام ایران به افشای کامل گذشته‌ی برنامه هسته‌ای‌اش شده است. در همین حال، ترامپ گفته اگر توافقی حاصل نشود، گزینه حمله نظامی همچنان روی میز باقی خواهد ماند.

عراقچی راهی رم شد

عباس عراقچی در ساعات اولیه بامداد روز شنبه تهران را به مقصد رم ترک کرد. اکسیوس پیش‌تر و در حالی که هنوز محل مذاکرات نهایی نشده بود، گفته بود که ویزای ایتالیا برای هیات جمهوری اسلامی صادر شده است. عراقچی تاکید دارد که عمان میزبان است و رم محل مذاکره و هرجایی که میزبان بگوید، برای مذاکره حاضر خواهد شد.