اپیدمی ویروس کرونا در هفته جاری با بیش از یک میلیون بیماری و ۵۰ هزار تلفات در جهان وارد مرحله ای دردآور شده است.

از ماه دسامبر که کووید-۱۹ در چین شیوع یافت، امید به کشف واکسن کرونا بالا گرفته است. پرفسور کری ویتی، مقام ارشد پزشکی بریتانیا گفته است که واکسن «یک راه خروج از اپیدمی است که همه ما امیدواریم هرچه زودتر کشف شود.»

دانشمندان آمریکایی می گویند واکسن بالقوه کرونا را تولید کرده اند که می تواند با تولید پادتن کافی (آنتی بادی) با ویروس مبارزه کند، واینک برای دریافت مجوز «داروی جدید» به اداره غذا و داروی ایالات متحده رجوع خواهند کرد.

پژوهشگران دانشکده طب دانشگاه پیتزبورگ با آزمایش به روی موش این واکسن را کشف کرده اند که تصور می شود ظرف دو هفته پس از تزریق می تواند به اندازه کافی  پادتن برای مبارزه با کووید-۱۹ را در بدن تولید کند.

البته تیم دانشگاه پیتزبورگ تنها نیستند: سازمان بهداشت جهانی می گوید دستکم ۲۰ نوع واکسن کرونا در سراسر جهان در مراحل مختلف تولید است. نخستین آزمایش واکسن کرونا روی انسان در شهر سیاتل توسط کارخانه تولید داروی «مدرنا» انجام شده که مقر آن در شهر بوستون آمریکاست. این آزمایش از طرف انستیتوی ملی بهداشت (ان آی اچ) و انستیتوی پژوهشی کایزر پِرمِنِنتِه واشنگتن حمایت می شود. 

سرعت صدور مجوز آزمایش واکسن مدرنا روی انسان بی‌سابقه است. این اقدام سریع مدیون دانشمندان چینی است که اطلاعات ژنتیکی ویروس «سارس-کوُو-۲» را با همتایان آمریکائیشان به شراکت گذاشته و این امکان را فراهم کردند که تیم های پژوهشی بتوانند ویروس زنده را در آزمایشگاه رشد داده و روی رفتار و عملکرد آن تحقیق کنند. به پژوهشگران اجازه داده شده مرحله معمول آزمایش واکسن روی حیوانات را دور زده و مستقیما وارد آزمایش روی انسان بشوند.

در بریتانیا، در اوایل ماه جاری، دانشمندان دانشگاه امپریال کالج لندن اعلام کردند که «نمونه اولیه یک واکسن» را با نتایجی «دلگرم کننده» کشف کرده اند که بزودی روی انسان آزمایش خواهد شد.

دکتر رابین شَتاک، رئیس بخش عفونت های مخاطی و ایمنی در دانشکده بیماری های واگیردار گفت:«این یک تلاش جهانی است. ما علیه یکدیگر مسابقه نمی دهیم، ما علیه ویروس مسابقه می دهیم.»

اما به رغم تعدد تیم های علمی و پزشکی که با سرعتی چشمگیر در حال تولید واکسن کرونا هستند، همچنان ممکن است ۱۸ ماه بطول بیانجامد تا واکسن بالقوه کرونا در دسترس عموم قرار گیرد.

آنتونی فاوچی، مدیر انستیتوی آلرژی و بیماری های عفونی ایالات متحده و یکی از مقامات ارشد بهداشتی دستگاه رهبری دونالد ترامپ گفته است که روند تولید واکسن «دستکم یک سال تا یک سال و نیم بطول خواهد انجامید.»

او ادعای رئیس جمهور را در ارتباط با این که ممکن است واکسن کرونا ظرف «چند هفته» تولید شود رد کرده و گفت:«نمی خواهم وعده بیجا بدهم.» 

پیش از آن که هرگونه واکسنی در اختیار عموم گذاشته شود، باید نخست مرحله آزمایش های بالینی را پشت سر بگذارد که خود شامل سه مرحله مختلف است. در نخستین مرحله، واکسن روی گروه کوچکی داوطلب آزمایش می شود که ایمنی و عوارض جانبی آن بررسی شود. در مرحله بعدی، واکسن به هدف تشخیص میزان قابلیت آن روی تعداد بیشتری داوطلب متشکل از چند صد نفرآزمایش می شود، و در مرحله نهایی، همین روند روی هزاران نفر آزمایش می شود.

دانشمندان همچنین باید عوامل تعیین کننده را روی گروه هایی که برویشان آزمایش می شود، درنظر گیرند. کاندیداهای آزمایش واکسن برای مطالعه به روی نتیجه تجویز دارو به دو گروه درمان و کنترل تقسیم می شوند، اما ممکن است برخی نتایج حاکی از بی اثر بودن واکسن یا ناامن بودن آن، یا هردوی آن باشد. 

نهایتا، دانشمندان باید به رغم فشاری که برای سرعت کشف واکسن وجود دارد، همچنان در تولید آن در چارچوب پروتوکل و مقررات سختگیرانه ای عمل کنند. هرگونه دارو که در اختیار عموم قرار می گیرد باید پس از گرفتن مجوز از نهادهای محلی، به تصویب سازمان بهداشت جهانی برسد.  

دکتر سایمون کلارک، استاد میکروبیولوژی سلولی در دانشگاه ردینگ بریتانیا به ایندیپندنت گفت:«واکسن ها باید بتوانند واکنشی ایمنی در بدن تولید کنند که به اندازه کافی بدن را در مقابل بیماری حفاظت کند. هر واکنشی کافی نیست. باید بتواند ایمنی لازم در مقابل شیوع عفونت های بعدی را نیز فراهم کند.»

«البته (واکسن) همچنین باید امن بوده و طولانی مدت عمل کند. دادن ایمنی دو ماهه به مردم کاری بیهوده است.» 

او افزود:«به مردم یادآوری می کنم که ما چهل سال است در جستجوی واکسن ایدز بوده ایم.»

هنوز جای امیدواری هست. هفته گذشته، یک تیم کارکشته پژوهشی ویروس کرونا اعلام کرد سرعت جهش کووید ۱۹ به اندازه ای که آن را بیش ازپیش خطرناک کند، نیست. 

دکتر وینسنت مناچری، ویروس شناس د دانشکده طب تگزاس به ایندیپدنت گفت که نبود روند جهش در کرونا «خبر خوبی» است زیرا «ما می توانیم با اطمینان بگوییم که هرنوع واکسن می تواند علیه بیشتر رده های این ویروس موثر باشد.»

بریتانیا با تعهد به پرداخت مبلغ ۲۵۰ میلیون پوند به نهاد موسوم به «ائتلاف آمادگی برای کشفیات اپیدمیک» (سی ای پی آی) (توضیح: این نهاد درسال ۲۰۱۷ در اجلاس اقتصادی داووس ایجاد شد که هدفش آمادگی برای واکنش سریع در مقابل اپیدمی در هر نقظه جهان است) در صدر اعانات سایر کشورهای جهان قرار گرفته است. 

این وجه به دنبال شرکت بوریس جانسون در اجلاس ویدئویی سران بیست اقتصاد بزرگ جهان اعلام شد . در این کنفرانس سران اقتصادهای پیشرفته جهان تعهد کردند که در جهت «واکنشی شفاف، پر حرکت، هماهنگ شده، گسترده و مبتنی بر داده های علمی و روحیه همبستگی» اقدام کنند.