جاناتان کمپبل جیمز در یادداشتی در اینترپرتر درباره چرایی انتخاب عمان به عنوان میزبان مذاکرات ایران و آمریکا می‌نویسد: ایالات متحده آمریکا دیپلمات باسابقه اماراتی، انور قرقاش، را برای رساندن پیام دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به علی خامنه‌ای انتخاب کرد؛ پیامی که پیشنهاد گفت‌وگوی مستقیم را مطرح می‌کرد و بر این نکته تاکید داشت که ترامپ ترجیح می‌دهد راه مذاکره را در پیش گیرد تا گزینه‌های نظامی. قرقاش در تاریخ ۱۲ مارس به تهران پرواز کرد و با عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، دیدار داشت.
اما به نظر می‌رسد محتوای نامه، همان‌طور که انتظار می‌رفت، آغازگر فرآیند گفت‌وگو شده است، حتی اگر ایرانی‌ها بر این موضوع پافشاری کنند که این گفت‌وگو باید از طریق عمان انجام گیرد. مذاکرات میان استیو ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، و مقاماتی از ایران قرار است شنبه، ۱۲ آوریل، در مسقط آغاز شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جمهوری اسلامی همچنان اصرار دارد که این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و از طریق میانجی‌ها انجام گیرد. اما اگر هر دو طرف روز شنبه در مسقط حاضر شوند، عمانی‌ها به احتمال زیاد راهی برای پیشبرد گفت‌وگو خواهند یافت. مهارت عمان در نقش‌آفرینی به‌عنوان تسهیل‌گر طی چند دهه گذشته شکل گرفته، هرچند این نقش به‌طور عمدی کمتر رسانه‌ای می‌شود.
ایالات متحده در وهله نخست امارات را به‌عنوان میانجی انتخاب کرد، تا حدی به‌دلیل روابط دیپلماتیک قوی دو کشور در واشنگتن، و همچنین به‌دلیل تلاش‌های گسترده امارات برای بهبود روابط با ایران در سال گذشته. بازدیدهای متقابل دریایی یکی از این نمونه‌ها بوده است.
با این حال، اختلافات میان امارات و جمهوری اسلامی همچنان عمیق است. دو کشور در جنگ داخلی سودان از طرف‌های متضاد حمایت می‌کنند، در مورد اسرائیل و توافق‌نامه‌های ابراهیم اختلافات شدیدی دارند. نویسنده اینترپرتر به اینکه امارات ادعای مالکیت جزایر سه‌گانه ایران در خلیج‌فارس را دارد نیز اشاره می‌کند.
در مقابل، عمان خود را به‌عنوان بازیگری بی‌طرف در چنین گفت‌وگوهایی معرفی می‌کند. این کشور بیشتر نقش تسهیل‌گر تبادل‌ها را ایفا می‌کند تا میانجی.
عمان در تلاش است تا میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی بی‌طرف باقی بماند – موضوعی که گاه با انتقادهایی در ایالات متحده همراه بوده است، زیرا برخی معتقدند عمان بیش از حد به سمت جمهوری اسلامی متمایل است. اما در همین حال، کشتی‌های نیروی دریایی ایالات متحده همچنان در بنادر عمان سوخت‌گیری و تعمیر می‌شوند، انبارهای لجستیکی در عمان وجود دارد، و این کشور به‌طور محرمانه میانجی تعاملات آمریکا با فهرستی بلند از دشمنان سیاسی – از جمله در یمن، سوریه و در گذشته در خصوص احیای توافق هسته‌ای برجام – بوده است.
این رویکرد بی‌طرفانه برگرفته از نگرش شخص سلطان پیشین و کنونی، و نیز سید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه فعلی عمان است. این رویکرد، از اصول کلیدی مذهب اباضی است که اکثریت عمانی‌ها پیرو آن هستند. این اصل در سخنرانی سید بدر در مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد در بریتانیا در فوریه سال گذشته با عنوان «گفت‌وگو با همه برای خیر همگان – دیپلماسی در جهانی چندقطبی» منعکس شده است.
این بی‌طرفی در امور روزمره نیز در مسقط مشهود است. سفارت ایالات متحده و شورای تجاری آمریکا–عمان بسیار فعال هستند، توافق تجارت آزاد میان دو کشور به خوبی پیش می‌رود و عمان در فهرست تعرفه‌های ترامپ، یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها را داشت. در عین حال، عمان تجارت با ایران را در چارچوب‌های مجاز تحت تحریم‌ها مجاز می‌داند، هرچند بانک مرکزی عمان تاکید زیادی بر مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم دارد. کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) در دسامبر ۲۰۲۴ ارزیابی مثبتی از سیستم مالی عمان ارائه داد.
عمان در حل مشکلات دیپلماتیک به آمریکا کمک می‌کند، و همین کار را برای جمهوری اسلامی هم انجام می‌دهد؛ یکی از مقام‌های وزارت خارجه عمان گفته بود که بخش ایران، شلوغ‌ترین میز در وزارتخانه است. البته، عمانی‌ها معمولا بسیار محتاط‌ند – مقام‌های وزارت خارجه حتی با دوستان نزدیک‌شان هم درباره اقدامات میانجی‌گری‌شان صحبت نمی‌کنند.
در نتیجه، جمهوری اسلامی اعتماد زیادی به حسن نیت عمان دارد. ارزش این رابطه در هفته‌های پیش‌رو احتمالا برای ایالات متحده نیز روشن‌تر خواهد شد. در پیچیده‌ترین بحران‌های دیپلماتیک، به نظر می‌رسد عمانی‌ها ذخیره‌ای بی‌پایان از شکیبایی و پشتکار دارند – چیزی که احتمالا در مواجهه با اختلافات مواضع جمهوری اسلامی و آمریکا، مورد نیاز خواهد بود.
