روز چهارشنبه وزیر بهداشت افغانستان به مجلس نمایندگان رفت در تا مورد وضعیت گردش ویروس کرونا در کشور و تدابیر وزارت بهداشت در این رابطه به وکلای مجلس گزارش بدهد. فیروزالدین فیروز، وزیر بهداشت افغانستان، در سخنانش در مجلس، در پیوند با شایعه مرگ نزدیک به ۴۰  نفر به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در یکی از شهرستان‌های کابل گفت، بررسی تیم‌های پزشکی در منطقه در جریان است، اما وضعیت آنگونه نیست که شایع شده است. پیش از این، گزارش‌های تایید ناشده‌ای در مورد مرگ نزدیک به چهل نفر در شهرستان سروبی در ۷۷ کیلومتری شرق کابل پایتخت در شبکه‌های اجتماعی به نشر رسیده بود. این گزارش از زبان مردم بومی محل بازگو می‌شد. ولی هیچ مرجع رسمی آن را تایید نکرد. 

در حال حاضر شمار رسمی قربانی‌های ویروس کرونا در افغانستان ۲۲ تن است و اگر این گزارش درست باشد، تعداد قربانی‌ها به بیش از ۶۰ تن خواهد رسید. اما این تنها شایعه در مورد روند و نتایج همه‌گیری کرونا در افغانستان نیست. شبکه‌های اجتماعی به بهترین ابزار و محل ترویج این شایعه‌ها بدل شده‌اند. شایعاتی که گاه تا سرحد مبالغه و غلو هم گسترش داده می‌شوند و متاسفانه بیشتر از واقعیت‌ها پذیرفته می‌شوند. در کنار شایعه‌ها، خرافات و جهل ناشی از باورهای کهنه و ناآگاهی بخش بزرگی از مردم عام باعث شده است تا آن گونه که باید در مورد ویروس کرونا توجه و دقت به وجود نیاید. برای مثال، با تمام تلاش وزارت ارشاد و حج افغانستان و درخواست توضیح عقلانی در مورد خطرات ویروس کرونا از منابر مساجد، باز هم تعدادی از ملایان از طریق منابر، ویروس کرونا را یک «پروپاگاندای دشمنان اسلام» عنوان کردند و گفتند که این شایعه‌ها برای شکستن صفوف مسلمان‌ها در نماز‌های جماعت شکل گرفته است. مشکل اینجاست که حتی پس از آن که تعدادی از روحانیون به ویروس کرونا مبتلا شدند، باز هم چشم این ملایان برای فهم درست وضعیت و توضیح عقلانی در مورد ویروس کرونا و خطرات آن باز نشد. حتی یک ملا در شهر هرات کرونا را «رحمت الهی» خطاب کرد. 

این امر باعث شده است تا خطر واقعی ویروس کرونا از سوی مردم در نظر گرفته نشود. قرنطینه در برخی از شهر‌های افغانستان که از چندی پیش برقرار شد، با بی‌توجهی مردم روبه‌رو شده است.  به همین دلیل، شمار ابتلا به این ویروس در دو شهر بزرگ کابل و هرات به شدت بالا رفته است. 

استاندار هرات از بی‌تفاوتی مردم در قبال ویروس کرونا به ستوه آمده است

هم زمان با حضور وزیر بهداشت افغانستان در مجلس، سید وحید قتالی، استاندار شهر هرات در غرب افغانستان نیز در یک نشست خبری از بی‌توجهی شهروندان هرات به قرنطینه به شدت انتقاد کرد. او گفت، هرچند این مسئله روحیه مردم را خراب خواهد ساخت، «اما من در حال گور کندن برای مردم هستم. من در دشت‌ها در حال کندن گور هستم.» او همچنین از پنهان‌کاری مردم در رابطه به مبتلا شدن به کرونا نیز انتقاد کرد و گفت: «تمامی امکاناتی که در کشور‌های همسایه وجود دارد، ما هم داریم. بیشتر از بیماران کرونا بیمارستان داریم، افراد متخصص داریم. اما چرا اعتماد نمی‌کنید؟ چرا بیماران را در خانه‌ها نگه می‌دارید؟»  اشاره او به عدم توجه مردم به دستورات قرنطینه بوده است. قتالی از سوی رئیس جمهوری افغانستان به‌تازگی به عنوان استاندار هرات تعیین شده است. او که خود از هرات است، با شعار مبارزه با کرونا وارد هرات شد، اما حالا با عدم همکاری مردم در مدیریت بحران کرونا مواجه شده است.  هر چند، عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی این بخش از سخنان او را بزرگ جلوه دادن بیش از حد خطر ویروس کرونا عنوان کردند. اما واقعیت این است که خطر ویروس کرونا در کشوری چون افغانستان بیشتر از این است. تماس‌های شدید و نزدیک اجتماعی ظرفیت گسترش ویروس را به شدت بالا می‌برد. اما در هرات با تمام تدابیر شهری برای رعایت قرنطینه، مردم به بهانه‌های مختلف این وضعیت را می‌شکنند. عده‌ای با استناد به  این که مردم فقیر باید به فکر سیر کردن شکم‌شان باشند، بیرون رفتن مردم از خانه را توجیه می‌کنند. اما نکته جالب این است که اکثریت کسانی که از خانه بیرون می‌روند، صاحب خودرو شخصی و امکانات حمل و نقل فردی‌اند. بر اساس آمار‌ها یک فرد ناقل ویروس کرونا می‌تواند در اجتماع تا صد نفر را مبتلا کند. به همین دلیل، استاندار هرات مجبور شده است که بین چالش‌های اقتصادی و فقر و حفظ حیات شهروندان این استان، یکی را انتخاب کند. 

بحث بی‌توجهی و بی‌مبالاتی در قبال گسترش ویروس کرونا یکی از جدی‌ترین چالش‌ها پیش روی دولت افغانستان است. البته در کنار آن فقر و تنگدستی مردم و ناتوانی دولت در توزیع امکانات معیشتی به اندازه کافی هم چالش دیگری است. اما در این میان باید توازنی را میان حفظ حیات شهروندان و معضلات اقتصادی در نظر گرفت. وگرنه با عدم مدیریت درست این دو مشکل، هر دو چالش می‌تواند برای افغانستان فاجعه‌ساز باشد.