دولت ترامپ در روز ۲۵ اردیبهشت شرکت هوآوی را که بزرگترین شرکت عرصه فنآوری در چین است، در فهرست سیاه قرار داد. شرکتهای آمریکایی حالا امکان استفاده از تجهیزات ارتباطاتی هوآوی را نخواهند داشت. وزارت بازرگانی آمریکا هم گفته تا ۹۰ روز دیگر شرکتهای آمریکایی برای تجارت با هوآوی نیاز به جواز ویژه خواهند داشت که عملا ممنوعیت صادرات فنآوری آمریکایی به این شرکت خواهد بود.
آمریکا در ضمن کشورهای متحد خود را تهدید کرده که اگر از تجهیزات هوآوی استفاده کنند، اطلاعاتشان را از آنها دریغ میکند و از این طریق آنها را تحت فشار گذاشته است. چند روز پس از به بنبست رسیدن مذاکرات تجاری وسیعتر بین چین و آمریکا، حال تنش و نگرانیهای بسیار بیشتر شده است. حالا خیلیها میپرسند: آیا داریم وارد جنگ سرد در عرصه فنآوری میشویم؟
برخی تحلیلگران این حرکت را تاکتیک مذاکراتیای از سوی آمریکا برای امتیاز گرفتن از چین در مسائل بازرگانی میبینند، اما برخی دیگر میگویند این بخشی از کارزار آمریکا برای پایین کشیدن هوآوی است. این کارزار را نگرانیهای محوری مربوط به امنیت ملی آمریکا پیش میبرد. نگرانیهای آمریکا بر بنیان این ترس است که امپراتوری فنآوری هوآوی، مدام رو به گسترش است و ممکن است از طریق فروش جهانی تلفنهای هوشمند و شبکه اینترنت پرسرعت «۵ جی» اسب تروایی برای دولت چین و جاسوسانش باشد. وزارت دادگستری آمریکا نیز هوآوی را به نقض تحریمهای ایران محکوم کرد و بر همین اساس بود که سال گذشته ترتیب دستگیری دختر بنیانگذار هوآوی در کانادا را داد. اما هوآوی منکر این اتهامات است.
حالا این حرکت چه تاکتیک مذاکره باشد و چه کارزاری برای پایان بخشیدن به قدرت هوآوی، تاثیرات جهانی آن با توجه به ماهیت درهمپیچیده صنعت فنآوری عظیم خواهد بود. پس از تعرفههایی که آمریکا بر چین وضع کرده، تهدید هوآوی توسط ترامپ ضربه بزرگی به چین شمرده میشود. هوآوی بزرگترین شرکت فنآوری عالی در چین است. این شرکت سال گذشته حدود ۱۰۵ میلیارد دلار درآمد داشت. در سطح جهان در حد و اندازههای مایکروسافت محسوب میشود و پس از سامسونگ بیشترین فروش تلفنهای همراه در جهان را داشته است. در پنج سال گذشته بیش از ۳۰۰ میلیون گوشی فروخته است. بیشترین قراردادهای جهانی «۵ جی» در سطح جهان را دارد.
چین با اینکه تلاش کرده بخشهای فنآوری مورد نیازش را خود بسازد اما همچنان به شدت متکی به واردات چیپهای تلفن همراه (نیمرساناهایی که مدار کامل برق را درون خود دارند) و سایر بخشهای فنی از آمریکا است. آنگونه که میگویند چینیها هزینهای که خرج واردات چیپها میکنند از هزینه واردات نفت خام بیشتر است. در نتیجه ممنوعیت فروش چیپها و قطعات ارتباطی در آمریکا به فلج شدن این شرکت خواهد انجامید. نمونه مشابه را در آوریل ۲۰۱۸ دیدیم که ممنوعیت فروش قطعات از آمریکا به یک شرکت چینی سختافزاری (زد تی ئی) که به علت نقض تحریمها علیه ایران و کره شمالی بود، این شرکت را به آستانه فروپاشی کشاند. ترامپ سپس آن ممنوعیت را لغو کرد تا حسن نیت آمریکا در مذاکرات وسیعتر تجاری را نشان دهد.
تا همین الان گوگل به ارائه قطعات سیستم عامل تلفنهای اندروید خود به هوآوی خاتمه داده است. بعضی تولیدکنندگان چیپ در آمریکا مثل کوآلکام، اینتر و میکرون تکنولوژی فروش به هوآوی را کاهش دادهاند. آرم هولدینگز، شرکت بریتانیایی ساخت نیمهرسانا و طراحی نرمافزار که شرکت اصلی در زمینه پردازشگرهای تلفن همراه محسوب میشود، نیز گفته رابطهاش با هوآوی را کاهش میدهد. شرکتهای ارتباطات در آمریکا و ژاپن نیز گفتهاند دیگر به هوآوی تلفن نمیفروشند. در عین حال مقامات آمریکا بر «شرکت تولیدی نیمرساناهای تایوان» (تی اس ام اسی) که یکی دیگر از شرکتهای بزرگ صنعت چیپسازی است فشار آوردهاند تا فروش به هوآوی که سومین مشتری بزرگ خود است قطع کند. این شرکت هنوز عرضه محصولات خود به هوآوی را کاهش نداده است.
اگر ممنوعیتی که آمریکا اعمال کرده اجرایی شود و سایر شرکتها نیز آنرا دنبال کنند، هوآوی با خطر جدی مواجه میشود چرا که قادر به بهروزرسانی نرمافزارهای خود و انجام تنظیمات معمول و روزمره و بهبود تجهیزات سختافزاری برای شبکه مشتریانش در سراسر جهان نخواهد بود. این رویکرد در ضمن باعث اختلال بیشتر در برپایی شبکههای حیاتی بیسیم «۵ جی» در سراسر جهان خواهد بود.
اما تنها هوآوی و مشتریانش نیستند که ضرر میکنند. این ممنوعیت در ضمن بر شرکتهای آمریکایی تاثیر میگذارد که متکی به فروش و تولید در چین هستند. مثلا طبق ارزیابی سال ۲۰۱۸ بانک «کردیت سوئیس»، شرکت «اپل» ۲۰ درصد از درآمد و سود خود را از چین کسب میکند. اگر چین بخواهد برای تلافی، فروش محصولات «اپل» را ممنوع کند شاهد کاهش سهام اپل و تهدید آن خواهیم بود. شرکتهای تولید چیپ آمریکایی مثل کوآلکوم و میکرون هم ضرر خواهند کرد. به گفته مجله «اکونومیست» اگر آمریکا ممنوعیتش را به طور جدی اعمال کند، شرکتهای آمریکایی سالی ۱۰ میلیارد دلار بابت فقدان هزینه جواز چیپ و قطعات ضرر میکنند.
متحدین آمریکا در آسیا نیز ابراز نگرانی کردهاند، چرا که کارخانههایی که چین در آنها محصولات فنآوریاش را میسازد در این کشورها قرار دارند. این کشورها متکی به صادرات خود به چین هستند. مجله «اکونومیست» در سال ۲۰۱۷ تخمین زده بود که قطعات تلفنهای هوشمند بیش از ۱۶ درصد کل صادرات مالزی و سنگاپور و بیش از ۳۳ درصد صادرات تایوان را تشکیل میدهند. شرکتهای تایوانی مثل «تی اس ام سی» که چیپ تولید میکند، و «فاکسکان» که کارش سرهمبندی کردن است، اکنون خود را در مخمصه میبینند چون هم در آمریکا و هم در چین تولید و مشتری دارند. همین وضعیت در مورد شرکت کرهای سامسونگ هم صدق میکند.
چین تهدید کرده که برای تلافی فهرستی از شرکتهای «غیر قابل اعتماد» را اعلام میکند که شامل هزاران شرکت خواهد بود. این کشور تهدید کرده که میتواند صادرات مواد معدنی، که در بسیاری از کامپیوترها، باتریها و ماهوارهها مورد استفادهاند، قطع کند. ۸۰ درصد این نوع مواد در جهان از چین میآیند. پکن در ضمن به دنبال اقدام حقوقی از طریق شکایت به دادگاههای آمریکا است با این امید که این حرکت واشنگتن مغایر با قانون اساسی آمریکا تشخیص داده شود.
ممنوعیت هوآوی در ضمن نه فقط بر صنعت بینالمللی فنآوری که بر سایر بخشها نیز تاثیر میگذارد. این ممنوعیت هنوز کاملا اجرایی نشده اما تاثیر آن حس شده و باعث ایجاد این نگرانی که از کنترل خارج شود و بر رشد اقتصادی تاثیر منفی بگذارد. بعضی تحلیلگران بر این باورند که مخاطرات اقتصادی باعث میشود هم آمریکا و هم چین محتاطانه عمل کنند. اما بیاعتمادی و رقابتی که درگرفته بعید است به این زودیها از میان برود.