امسال یک مناسبت تازه فرهنگی به تقویم غیررسمی افغانستان اضافه شد.

فعالان فرهنگی و کاربران رسانه‌های اجتماعی افغانستان این هفته «روز فرهنگ هزارگی» را گرامی داشتند.   

هزاره‌ها پس از پشتون‌ها و تاجیک‌ها،‌ سومین قوم بزرگ افغانستان به شمار می‌روند که بیشتر در مناطق مرکزی کشور موسوم به «هزاره‌جات» یا «هزارستان» زندگی می کنند. 

اما آنان که عمدتا پیرو مذهب تشیع هستند، در گذشته به دلیل تفاوت مذهبی و قومی همواره مورد سرزنش و سرکوب حاکمان سنی افغانستان قرار گرفته‌اند. 

صدها هزار شهروند هزاره افغانستان به خاطر سرکوب و بدرفتاری حاکمان پیشین در دوره‌های مختلف مجبور به فرار به پاکستان و ایران شده‌‌اند. 

سال گذشته در ۱۹ مه مصادف با ۳۰ اردیبهشت، برای نخستین بار در پاکستان «روز فرهنگ هزارگی» نام گرفت و از آن تجلیل شد. تعدادی از اهل فرهنگ افغان و بسیاری از کاربران رسانه‌های اجتماعی (عمدتا از قوم هزاره در أفغانستان) هم برای گرامیداشت از این روز لباس‌های با طرح‌های هزارگی و گلدوزی‌های‌های سنتی بر تن کردند و با شعر، سرود و دست به دست کردن ویدیوهای حاوی فرهنگ و ادب هزارگی، کوشیدند همبستگی‌شان‌ را نشان دهند. 

اقشار مختلف مردم هم برای ابراز همدلی از سراسر کشور این روز را گرامی داشتند و برخی از چهره‌های شناخته شده دیگر اقوام نیز با آن‌ها هم‌صدا شدند. 

این هم‌صدایی و هم‌دلی در روز فرهنگ هزارگی در شرایط کنونی از اهمیت زیادی برخوردار است. 

همین چند روز پیش افرادی تا به دندان مسلح به زایشگاه صد تختخوابی برچی در منطقه عمدتا هزاره‌نشین در غرب کابل هجوم بردند و نوزادان و مادران باردار را از دم تیغ گذراندند. نه طالبان و نه هیچ گروه مسلح شورشی دیگری مسئولیت آن جنایت را بر عهده نگرفت. افغانستان در مقایسه با پاکستان از سطح بالای همزیستی مسالمت‌آمیز مذهبی و نژادی برخوردار است. اشرف غنی، رئیس جمهوری کشور، ساعاتی پس از حمله به زایشگاه خود را به محل حمله رساند و گفت که او هم امروز یک هزاره و یک شیعه است و حمله به هزاره‌ها در واقع حمله به کل افغانستان است.

در پاکستان، جمعیت هزاره‌ها که به مراتب کوچکتر از افغانستان است، روز فرهنگ هزارگی را معرفی کرده‌اند تا جلوه‌های خوشایند زندگی زیر لوای دموکراسی را یادآور کنند. 

هزاره‌های پاکستان که در دو موج مهاجرت (دوره عبدالرحمان خان و سال‌های اخیر جنگ در افغانستان) به پاکستان رفتند، تقریبا نیم میلیون نفر هستند که تا همین اواخر در آسایش زندگی می‌کردند. 

اما با به وجود آمدن طالبان و تشدید جنگ در افغانستان، گروه‌های مذهبی در پاکستان نیز ایجاد شدند و این امر به نفاق فرقه‌ای در آن کشور انجامید. گروه سنی افراطی لشکر جنگوی، به‌ویژه به کشتن هزاره‌ها در پاکستان شهرت دارد. در اواخر دهه نود میلادی، تبلیغات ضدشیعی و ضدهزاره این گروه‌ها در کویته شروع شد. اما اولویت این گروه‌های افراطی در آن زمان که متحد طالبان بودند، جنگ در افغانستان بود. ولی با سقوط طالبان در أفغانستان، اعضای این گروه هم به پاکستان برگشتند و حملات علیه هزاره‌ها را در آن کشور افزایش دادند. 

گرچه خشونت‌ها با انگیزه مذهبی و قومی هنوز در افغانستان اندک است، اما بسیاری را نگران کرده است. 

کثرت‌گرایی بیست سال اخیر که در اصول به تمام شهروندان از دید مساوی نگریسته می‌شود، نعمت بزرگی برای دولت و اقوام افغانستان است که زمینه پذیرش برابر اقوام و مذاهب گوناگون را فراهم کرده است. 

تجلیل از فرهنگ هزارگی نیز گام دیگری‌ست در همان روند، و در واقع رنگ بخشیدن به این کثرت‌گرایی و گرامیداشت بخش مهمی از فرهنگ ملی است.  

به ویژه آن که گذشته از قدمت و زیبایی فرهنگ هزارگی، هزاره‌های افغانستان در دوران پس از طالبان، با رد خشونت مسلحانه، پذیرش دموکراسی و صندوق رای، دانش‌اندوزی و علم‌گستری جمعی و حقوق برابر زنان و مردان، در فرهنگ‌سازی پیشگام بوده‌اند.