ایان که خود را «دکل نورد» معرفی می‌کند یکی از افرادی است که در نصب دکل‌های مخابراتی ۵جی مشارکت داشته است.

او که پیراهنی با شعار افسانه‌ای «من برای پرچم می‌ایستم و برای صلیب زانو می‌زنم» را به تن دارد از ما می‌خواهد باور کنیم شغل خود با درآمد ۶۰ هزار دلار در صنعت مخابرات را ترک کرده، چرا که این صنعت کارهای وحشتناکی انجام می‌دهد.

او بعد سخنرانی طویل و خسته‌کننده‌ای درباره ۵جی ایراد کرده و طی آن بیشتر از کشاورزی که چندین زمین با خوشه‌های محتاج به کود دارد، کود افشانی کرد. همانطور هم که ممکن است حدس زده باشید این ویدیو با یک گوشی  همراه ضبط شده است.

کل ویدیو تاییدی است بر تفکرات توطئه‌آمیز درباره ارتباط ویروس کرونا با فناوری ۵جی؛ ایان به ووهان، ایتالیا و بریتانیا اشاره می‌کند که چگونه فناوری ۵جی را به راه انداخته‌اند. «تنها نگاهی به نقشه بیندازید، بله نگاه کنید و خواهید دید ویروس کرونا همه جای دنیا است چرا که یک ویروس است و کارش انتقال و شیوع می‌باشد. اما همینطور فناوری ۵‌جی که آن هم کم کم کلید خورده و همه‌جا فراگیر خواهد شد.»

باطل کردن تفکرات توطئه‌آمیز و دانش‌نمای ایان به هیچ‌وجه سخت‌تر از شکست روبات‌های آغاز بازی فورت‌نایت نیست.

اما در طرف دیگر من، خود مدرکی دانشگاهی در علوم تجربی داشته و به خوبی می‌فهمم وقتی طرز تفکر فیلم «منطقه نیمه‌روشن» (The Twilight Zone) در سرم سوت می‌کشد.

البته این درباره همه صادق نیست و گرچه فیسبوک ممکن است اصلی‌ترین گروه‌های توطئه‌پراکن درباره ارتباط ۵جی با ویروس کرونا را در بریتانیا حذف کرده باشد، اما غول جادو از چراغ بیرون آمده است و نشسته آن بالا در ابرهای ۵جی به تشدید و ترویج این بحران می‌پردازد.

گرچه در نظرهای زیر ویدیوی ایان شاهد تمسخر و استهزای متعدد کاربران بودم ولی مردمی هم بودند که از او به خاطر اظهار این حرف‌ها تشکر می‌کردند و بعضی دیگر هم می‌گفتند باید غرق در شرم و خجالت باشد که  خود قبلا در نصب این دکل‌ها مشارکت داشته است.

همان روزی که این ویدیو را دیدم، تحقیقی را از روانشناسان بالینی دانشگاه آکسفورد خواندم که در نشریه سایکولوژیکال مدیسین (Psychological Medicine) منتشر شده بود و دریافتم او هواداران بسیاری در کشتی خود دارد.

از ۴ تا ۱۱ ماه مه ۲۰۲۰، تعداد ۲۵۰۰ بزرگسال که در سن، جنسیت، منطقه سکونت و سطح درآمد نماینده جامعه انگلستان بودند در تحقیق توضیحات، رفتار و روایات ویروس کرونا در دانشگاه آکسفورد مشارکت کردند.

وقتی از آنها پرسیده شد آیا با این جمله موافق یا مخالف هستند: «فناوری ۵جی عامل بروز ویروس کرونا است و این بیماری نوعی از مسمومیت با اشعه است و از طریق امواج رادیویی منتقل می‌شود»، خوشحال خواهید شد که بدانید ۷۸.۷ درصد پاسخ‌دهندگان گفتند: نه با این جمله موافق نیستند.

این یکی از پرتعدادترین پاسخ‌هایی بود که احتمالا بتواند تلاش‌های ایان و رفقایش را خنثی سازد ولی علی‌رغم این، ۴.۴ درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند «به شدت» با این جمله موافق هستند و ۱.۸ درصد «کاملا» آن را قبول داشتند.

این یعنی در هر ۱۶ نفر بیش از یک نفر هنوز به جفنگیات ویروس کرونا و فناوری ۵جی معتقد است. بنابراین احتمالا یکی از همسایگان‌ یا خویشاوندان دور شما هم در این گروه است. اموری که حتی فکرش هم وحشتناک است.

اما چیزهای وحشتناک بیشتری هم وجود دارد.

حدود ۱۳.۵ درصد که بیش از یک در هر ده نفر است، به شدت یا کاملا به این شایعه باور داشتند که ویروس کرونا سلاحی میکروبی است که توسط دولت چین و برای نابودی غرب طراحی شده است.

دیگر عباراتی که توافق اقلیت قابل توجهی از پاسخ‌دهندگان را به همراه داشت شامل «یهودیان این ویروس را تولید کرده‌اند تا با فروپاشی اقتصاد پول بیشتری به جیب بزنند.» یا «مسلمانان در حال شیوع این ویروس هستند تا با آن به ارزش‌های غربی حمله کنند» بود.

به گمانم ما انسان‌ها پول خود را خرج چیزی که می‌خواهیم کرده، تعصباتی که دوست داریم را انتخاب کرده و داستان خود را در انطباق با آن می‌دوزیم.

به طور گسترده‌تر، حدود ۲۰ درصد پاسخ‌دهندگان تا حدی باور داشتند این ویروس تنها یک شایعه است که یعنی در هر ۵ نفر یک نفر چنین اعتقادی دارد. ۴۰ درصد موافق بودند که این ویروس توسط افراد قدرتمند شایع شده تا قدرت بیشتری بیابند و ۶۰ درصد معتقدند دولت مشغول گمراه کردن ملت درباره دلیل و منشا این ویروس است.

احتمالا بتوانید حدس بزنید محققان به چه نتیجه‌ای رسیدند، به یافته آنها کسانی که تا حدی به این باورهای افسانه‌ای و زهرآگین درباره ویروس کرونا اعتقاد دارند کمتر احتمال دارد از توصیه‌های دولت در زمینه قرنطینه پیروی کنند. جالب می‌بود اگر محققان همین سئوال‌ها را از مردمی که در تعطیلات آخر هفته جاری در سواحل انگلستان تفریح می‌کنند می‌پرسیدند و پاسخ‌های آنان را نیز مطالعه می‌کردند.

چنین افرادی حتی در صورت یافتن واکسنی برای ویروس کرونا هم کمتر احتمال دارد آن واکسن را تزریق کنند.

پیشتر در هفته جاری مارک زاکربرگ، رئیس فیسبوک به بی‌بی‌سی گفت می‌خواهد شاهد «گشایش هرچه گسترده‌تر» آزادی بیان باشد.

ولی مرز باریکی میان نظری واقعی، که ممکن است به مذاق من یا شما خوش نیاید، با توهمی مضر و افسانه‌ای که بر اساس نیاتی شوم طراحی شده وجود دارد.

زاکربرگ گفت اموری که باعث تحمیل خطری واقعی و سریع شوند همواره از فیسبوک حذف شده و در آینده نیز پاک خواهند شد.

با توجه به نتایج این تحقیق اما این سئوالی به جا است که آیا او واقعا می‌تواند این مرز باریک را تشخیص دهد و خود امپراتوری او چه نقشی در شیوع و گسترش تفکراتی که در این تحقیق به تصویر کشیده شد ایفا کرده است؟

اما این فقط درباره فیسبوک نیست.

عدم اعتماد عمومی به دولت که در این تحقیق آشکار شد، کاملا در ارتباط با نحوه رفتار دولت‌ها و احزاب سیاسی است که در فرهنگ سیاسی بی‌شرمانه امروز باعث قدرت‌گیری افرادی نظیر بوریس جانسون، دونالد ترامپ و جائیر بولسونارو در برزیل، شده است.

وقتی وزرا و متخصصان پزشکی اینقدر مرتب و با خیال راحت دروغ می‌گویند، آیا اصلا جای تعجبی وجود دارد که مردم نخواهند حتی وقتی که راستش را هم می‌گویند به آنها گوش فرا دهند؟ و آیا اصلا غیرمنتظره است که مردم از توصیه‌های صادره از جانب آنان پیروی نکنند؟