مسئولان سازمان جنگل‌ها و سازمان حفظ نباتات کشور می‌گویند بیش از ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی و باغات ایران در معرض تهدید ملخ‌ها قرار دارند. ولی اقدامات کنترلی تنها در ۳۸ هزار هکتار صورت گرفته است و پیش‌بینی می‌کنند که تا یک ماه آینده اقدامات کنترلی به یک میلیون هکتار برسد. حدود ۶۰ سال پیش ملخ‌های صحرائی به بیش از دو و نیم میلیون هکتار زمین کشاورزی و مراتع در ایران آسیب زدند. به گفته سازمان حفظ نباتات از زمستان گذشته این ملخ‌ها وارد استانهای جنوبی ایران شده‌اند. 

اما چند روز پیش اخباری در مورد هجوم ملخ‌ها به تهران منتشر شد که رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست تهران با رد کردن حمله ملخ‌ها گفت ملخ‌ها به تهران حمله نکرده‌اند. ملخ‌های مشاهده شده در جنوب تهران مربوط به تخم گذاری‌های یکی دو سال گذشته هستند که با توجه به شرایط مساعد آب و هوایی و رطوبت مناسب خاک متولد شده‌اند. سال گذشته نیز حمله ملخ‌ها به تهران تکذیب شد و با اعلام اینکه تنها یک مزرعه دوهکتاری خربزه در شهرری مورد حمله ملخ‌ها قرار گرفته است موضوع خاتمه پیدا کرد.

در روزهای گذشته نیز هزاران قطعه از گونه‌ای ملخ به شهرستان های قرچک، پیشوا و ورامین هجوم آورده‌اند و علاوه بر ایجاد وحشت مردم، نگرانی‌هایی را برای کشاورزان به ویژه غله کارانی که مشغول برداشت محصول جو و گندم  هستند، به وجودآورده است.

مدیرکل محیط زیست شهرداری تهران می‌گوید به نظر می‌رسد ملخ‌ها از جنوب و جنوب شرق استان تهران راهی شهر تهران شده‌اند. در عین حال مدیریت بحران استان تهران نیز برای مقابله با ملخ‌ها اعلام آمادگی کرده است.

شهرستان‌های ورامین، قرچک و پیشوا در جنوب شرق تهران واقع شده‌اند.

حمله ملخ‌ها به ایران؛ هشداری که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد "فائو" آن را هرساله مطرح کرده است. امسال نیز"فائو" اعلام کرد بودجه‌ای "تکمیلی" معادل ۲۰۰ هزار دلار برای مقابله با هجوم ملخ‌های صحرایی در ایران اختصاص می‌دهد که با توجه به ۳۰۰ هزار دلاری که پیش از این برای این کار اختصاص داده است، در مجموع ۵۰۰ هزاردلار از سوی این سازمان برای کنترل ملخ‌ها به ایران تخصیص داده شده است.

طبق اعلام سازمان حفط نباتات کشور هزینه مبارزه با ملخ‌های صحرایی در سال گذشته ۴۵ میلیارد تومان بوده است و امسال حداقل ۶۵ میلیارد تومان هزینه برای انجام این کار لازم است. تا کنون ۲۰ میلیارد تومان برای مبارزه با آفت ملخ‌ها هزینه شده است.

حمله ملخ‌ها البته که بحرانی جدید برای ایران نیست. حتی در خاطرات و سفرنامه‌های به جا مانده از دوران قدیم هم نسبت به هجوم ملخ‌های صحرایی به ایران  نوشته‌ها و مستنداتی موجود است.

نشانه آن نامگذاری آبشاری در شهرستان سمیرم در نزدیکی اصفهان به نام "آبشار آب ملخ" که در نزدیکی روستای "آب ملخ" قرار دارد. به عقیده پیشینیان اهالی روستا با پاشیدن آب این آبشار به روی محصولات و زمین‌های زراعی خود به عنوان یک آفت‌کش طبیعی از آن استفاده کرده و از شر ملخ‌ها مصون می مانده‌اند.

حمله ملخ ها به پایتخت

بهار امسال با افزایش بارندگی‌ها در تهران و شهرهای اطراف، خطر حمله ملخ‌ها به پایتخت جدی شد.  چنانچه مدیرکل مدیریت بحران استان تهران خبر از سمپاشی بیش از ۲۰۰۰ هکتار از اراضی استان تهران برای مقابله با ملخ‌ها را داده است.

پوشش گیاهی و رشد علفزارها در تهران براثر بارندگی‌های بهار موجب تخم ریزی ملخ‌ها در این ناحیه شده است و مزارع کشاورزی به خصوص در شهرری را در خطر آسیب جدی قرار می‌دهد.

به گفته ستاد مدیریت بحران استان تهران، از اسفندماه سال گذشته برنامه ریزی‌هایی برای مقابله با حمله ملخ‌ها صورت گرفته و این ستاد آمادگی مواجه شدن با ملخ‌ها را داشته است چنانچه بارندگی های دو سال پیاپی منجر به آغاز سمپاشی در مناطق زیادی از تهران بوده است. سال ۹۸ با افزایش ملخ‌ها در مناطق جنوبی تهران محدوده فرودگاه بین المللی امام خمینی و پس از آن شهرستان‌های رباط‌کریم، ری، ورامین، قرچک، پیشوا، دماوند، پردیس و فیروزکوه در اولویت سمپاشی قرار گرفتند.

کارشناسان سازمان نباتات می‌گویند ۸ نوع ملخ بومی در کشور داریم که تعدادی از آنها در تهران شناسایی شده است و سمومی که برای ملخ‌ها درنظر گرفته شده، هیچ خطری برای مزارع و انسان‌ها ندارد.

سازمان جهاد کشاورزی، شهرداری تهران یا سازمان نباتات کشور؛ هنوز متولی ملخ‌های تهران مشخص نشده است. یک متخصص بوم شناس و کارشناس و فعال محیط زیست در این خصوص به "ایندیپندنت فارسی" می‌گوید :« مبارزه با ملخ‌ها نیازمند مبارزه بدون موازی کاری و بسیار گسترده در حد ملی است که ستاد مقابله با این مساله و سایر ارگان‌های ذیربط بخش دولتی بایستی این برنامه را به صورت واحد و هماهنگ در برنامه‌های حمایتی خودشان قرار دهند تا بتوانیم خسارت ناشی از ورود ملخ‌ها را به تهران و به طور کلی به ایران کمتر کنیم.»

وی در خصوص منبع ورود ملخ‌ها به ایران می‌گوید :«ورود ملخ‌های صحرائی از دو نقطه، عربستان و مراکش گزارش شده است ولی این به آن معنا نیست که ما در برخی از بوم ناحیه ها ملخ نداشته باشیم. مثلا در استان کرمان و اطراف جیرفت یکسری از ملخ‌هائی که به مزارع کشاورزی و باغات مردم آسیب رساندند منشاء  داخلی داشته و مربوط به همان بوم ناحیه‌ها هستند. در حال حاضر برخی از استانهای ما مثل قزوین، بخشی از خراسان شمالی و خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان، برخی از نواحی شرقی استان فارس، بخشی از بوشهر درگیر این مساله هستند و ریزش نزولات جوی در سال گذشته و امسال موجب حضور ملخ‌ها به آن نواحی شده است.»

این کارشناس در پاسخ به این سوال که در خلال حمله ملخ‌ها اقتصاد کشاورزی منطقه مورد حمله واقع شده چه میزان آسیب می‌بیند همچنین توضیح می‌دهد‌: «‌فقط بحث اقتصاد کشاورزی منطقه نیست، وقتی ملخ‌ها به جنگل‌ها و مراتع وارد شده و به این مناطق آسیب می‌زنند در واقع گونه‌های جانوری دیگر را با از بین بردن منابع غذایی آنها تحت تاثیر هجوم خود قرار می‌دهند.»

چون این ملخ‌ها پرواز می‌کنند، می‌توانند روزانه ۲۰ ساعت به مسافت ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر را طی کنند وبه همین دلیل تنها راه مبارزه با آنها به گفته کارشناسان سمپاشی شیمیایی است. مسئولان سازمان نباتات کشور نیزاین سم‌ها را بی ضرر می‌دانند اما به نظر می‌رسد برخلاف گفته آنها و براساس توضیحات این کارشناس بوم شناس "بحث سم بسیار نگران کننده است" چرا که :«وقتی با سم پاشی با ملخ‌ها مبارزه می‌کنیم بسیاری از گونه‌های مفید دیگر در طبیعت  و رویشگاه‌ها را هم از بین می‌بریم. از دست رفتن منابع غذایی یا مسموم شدن منابع غذایی برای سایر حشرات و سایر زیست‌مندان بر اساس آلوده شدن به سم گونه‌های بیشتری از جانداران را از بین می‌برد. ولی  چون راه دیگری برای مبارزه با این مساله نداریم و به دلیل کثرت زیاد دسته‌های ملخ حتی فرصت برنامه‌ریزی هم برای مبارزه بیولوژیکی وجود ندارد به همین دلیل از سموم شیمیایی استفاده می‌شود. این روشی است که بسیاری از کشورها نیز بکار می‌گیرند.» وی مساله جلوگیری از هجوم ملخ‌ها را یک برنامه ریزی واحد در همکاری با کشورهای دخیل در منطقه می‌داند. به گفته این بوم شناس قبل از ورود ملخ‌ها می‌توان جلوی آنها را گرفت ولی این کار نیازمند برنامه ریزی و هماهنگی درست با کشورهایی است که ملخ از آن مناطق به ایران می‌رسد.

از جنوب تا شرق در سیطره ملخ ها

با شروع پائیز تا اوائل زمستان ملخ‌های صحرایی از صحرای آفریقا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، عمان و قطر راهی استان‌های جنوبی و شرقی ایران می‌شوند. اما در سال ۹۸ با بارش بارانهای سیل آسای بهار ستاد بحران کشور عنوان کرد به دلیل ایجاد بستر مناسب پس از بارش‌های فراوان، پدیده هجوم ملخ‌ها به ایران بعد جدی‌تری به خود گرفته است و به همین دلیل ستاد بحران کشور نیز همگام با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات برای مبارزه با این آفت وارد عمل شده است. ستاد بحران کشور گفته بود منشاء هجوم ملخ ها شمال و شمال آفریقا است. در عین حال عربستان را به دلیل اینکه در مسیر این ملخ‌ها از سمت آفریقا بوده است و برای جلوگیری از هجوم آنها به سایر کشورها کاری انجام نداده است مقصر دانست.

در اسفند ماه ۹۸ رئیس سازمان جهادکشاورزی خوزستان از هجوم دسته ۵۰ میلیونی ملخ‌ها در هندیجان خبرداد. وی به دلیل افزایش تعداد ملخ‌ها، گستردگی سطح زیر کشت و بحث امنیت غذایی، تنها راه مقابله با آفت ملخ را سمپاشی شیمیایی عنوان کرد. ملخ‌های مهاجم به هندیجان "ملخ پروازی" بوده و می‌توانند روزانه ۲۰ ساعت به مسافت ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر پرواز کرده و طی زمان بسیاری کوتاهی با سرعت بسیار زیادی زادو ولد کنند.

هندیجان شهری است در جنوب شرقی استان خوزستان و شمال خلیج فارس. علاوه بر کم آبی ولی انواع محصولات کشاورزی از جمله خرما، گندم، جو، دانه‌های روغنی، حبوبات و انواع صیفی‌جات و نیشکردر زمین های این منطقه  کشت می‌شود. در صورت از بین نبردن ملخ‌ها محصولات زراعی از بین رفته و علاوه بر این به گفته سازمان جهادکشاورزی استان خوزستان اگر ۱۰۰ هزار هکتار نیشکر بر اثر حمله ملخ ها آسیب ببیند باید ۵۰۰ میلیون دلار واردات شکر به ایران صورت بگیرد.

گفته می‌شود تعداد هجوم این ملخ‌ها نسبت به سال گذشته در این منطقه هفت برابر شده است واین ملخ‌ها روزانه بیش از ۱۵۰ هزار تن از مراتع و محصولات کشاورزی را می‌توانند تغدیه کنند.

به گفته اهالی و مسئولان کشاورزی استان این میزان هجوم ملخ خسارات بسیاری به محصولات کشاورزی وارد می‌کند. امسال اما به دلیل شیوع کرونا و بحران‌های اقتصادی پیش آمده ، هجوم ملخ‌ها و از بین رفتن محصولات کشاورزی می‌تواند وضع معیشت مردم این منطقه را نیز به مخاطره بیاندازد.

سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان می‌گوید: هندیجان، بهبهان، شوش، دزفول، اندیمشک، آبادان، خرمشهر و بندر ماهشهر نقاط بحرانی در خصوص حمله ملخ‌ها هستند.

طبق گفته رئیس سازمان حفظ نباتات کشور نیز، ملخ‌های صحرائی در دهه‌ های گذشته توانسته یکی دو بار کشور را‌‌‌ به مرحله قحطی برساند. در سال گذشته این آفت پس از ۵۰ سال دوباره به ایران برگشته است.

سازمان حفظ نباتات کشور اعلام کرده است سال گذشته ۷۵۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی سم‌ پاشی شده که در سال ۹۹ با توجه به هجوم ملخ‌ها پیش‌بینی می‌شود به بیش از یک میلیون هکتار برسد. تاکنون هرمزگان، بوشهر و فارس بیشترین میزان مبارزه با ملخ را داشته‌اند. این سازمان همچنین برای مبارزه با آفت ملخ  ۲۰ میلیارد تومان اعتبار تخصیص داده است  که حدود ۱۷ میلیارد تومان آن به استان‌های درگیر و مابقی را برای امور سم‌پاشی و تجهیزات مقابله با آفت درنظر گرفته است.  

هجوم ملخ‌ صحرایی به ایران در بیش از پنج دهه اخیر بی‌سابقه بوده به طوری که در سال ۱۳۴۰ ملخ‌های صحرایی به بیش از دو و نیم میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی ایران آسیب زدند.