از آن یک مینی‌بوسی که به قول عزت‌الله ضرغامی منتظرند رقابت برای ورود به پاستور را آغاز کنند، روز دوشنبه یکی‌شان رسماً کار خود را به‌عنوان رئیس جدید دیوان محاسبات آغاز کرد و اعتراضات مؤثر واقع نشد.

سِمت جدید مهرداد بذرپاش شاید بعدها صرفاً در حد یک خط رزومه باشد، شاید هم سکوی اصلی او شود در رفتن به رده‌های بالاتر؛ اما هرکدام که باشد یک نکته در هفته‌های اخیر روشن شد: او حامیانی قدرتمند در بین محافظه‌کاران دارد.

در ابتدایی‌ترین تحلیل‌ها شاید بتوان گفت «پول‌سازی» او به ذائقه این جناح خوش آمده و بسا که مقام او از ارائه‌دهنده لیست (در انتخابات مجلس) به تنها فرد لیست «در انتخابات خرداد سال آینده» ارتقا دهد؛ به‌ویژه با اشاراتی که رهبر جمهوری اسلامی مدام بر «دولت انقلابی و جوان» آینده می‌کند (این اواخر «حزب‌اللهی» جانشین «انقلابی» شده است).

باری، رئیس مجلس و رئیس جدید دیوان محاسبات، هر دو، در جلسه روز دوشنبه اشاراتی گذرا به اعتراض‌های چند هفته اخیر کردند و عملا نشان دادند این «کلکسیونی از حرف‌ها» چندان برایشان اهمیتی نداشته است.

«قانونی بود و مؤمنانه»

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، در روزهای اخیر که اعتراض‌ها درباره «غیرقانونی» بودن انتخاب بذرپاش اوج گرفته بود سکوت اختیار کرد و در عرصه عمومی سخنی در این باره نگفت.

صحبت‌های روز دوشنبه او نیز، هم سخنانش در جلسه معارفه و هم توییتش، چندان به اعتراض‌ها وقعی نمی‌گذاشت و صرفاً دفاعی کوتاه بود از روند «قانونی» طی‌شده.

او در سخنانش در جلسه معارفه تأکید کرد فرایند انتخاب رئیس و دادستان دیوان محاسبات «بر اساس قانون پیش رفت» و پس از «رقابت جدی و مؤمنانه» در کمیسیون برنامه‌وبودجه، نهایتاً نامزدها به صحن علنی معرفی شدند.

با این حال برخی منسوبان یا نزدیکان به او، مثلاً محمد سعید احدیان، دستیار رسانه‌ایش، و صادق نیکو، فعال رسانه‌ای طرفدار او، تلاش کردند کاربران توییتر را قانع کنند قالیباف نقشی در فرایند منجر به این انتخاب نداشته و در هر دو فرایند معرفی و عزل، نقش اساسی را کمیسیون برنامه‌وبودجه دارد.

اما در جلسه دوشنبه مهرداد بذرپاش کمی صریح‌تر از قالیباف به اعتراض‌ها اشاره کرد و با شکوه از «برخورد سیاسی که با ما شد» گفت «سیاسی» برخورد نخواهد کرد.

وی همچنین گفت: « کلکسیونی از حرف‌ها زده شد؛ بعضی افراد دلسوز بودند و برخی احتمالاً نگران شدند... به خون پدر شهیدم قسم یاد می‌کنم... که ایستاده‌ام و ذره‌ای از حقوق مردم و بیت‌المال کوتاه نمی‌آیم».

این بخش از اظهارات او بلافاصله با واکنش‌هایی در فضای مجازی روبه‌رو شد و عده‌ای به کارنامه او در ارتباط با سایپا، توسکا و آی‌گپ اشاره کردند.

بذرپاش و هشتگ‌ها

خبر «اجماع اصولگرایان» بر سر ریاست مهرداد بذرپاش را اواسط خرداد ابتدا وب‌سایت محافظه‌کار «صراط نیوز» گزارش داد.

پس از آن، اعتراض‌ها در واقع با نامه احمد توکلی به رئیس مجلس آغاز شد، اما در فضای مجازی به‌ویژه توییتر بود که انتشار گسترده اعتراض‌ها و واکنش‌ها این موضوع را خبرساز کرد.

نامه احمد توکلی، نماینده پیشین مجلس، مشخصاً بر یکی از شروط لازم برای احراز ریاست دیوان، «بیست سال سابقه کار» دست گذاشته و گفته بود پیشینه کار مهرداد بذرپاش به ۱۷ سال هم نمی‌رسد.

اما در توییتر (و کمتر از آن در سایر شبکه‌های اجتماعی) توییت‌های پرشماری با استفاده از هشتگ‌هایی همچون «بذرپاش»، «بذرپاش گیت»، «برکناری بذرپاش» چند روز اخیر منتشر شد.

توییت‌ها به‌جز اشاراتی که به فساد مهرداد بذرپاش در مناصب قبلی‌اش داشتند، سندها و مکتوبات جدید را نیز دارای جعل و تقلب معرفی کردند و این رسوایی‌ها را به‌طور مشروح برملا کردند.

البته نام مهرداد بذرپاش قبل از این هم در ماجرای «تقلب» یا «سوءاستفاده از قدرت» مطرح شده بود. مثلاً در موضوع «معرفی ناگهانی صد نفر به‌عنوان هیئت‌علمی در روزهای آخر ریاست صدرالدین شریعتی بر دانشگاه علامه طباطبایی». دو بار پاسخ بذرپاش به این ماجرا نیز خود خبرسازتر شده بود.

اما این بار نه یک تقلب یا جعل، بلکه سلسله‌ای از جعل‌ها مطرح شد که یکی در پی دیگری برملا می‌شد یا دست‌کم در مستنداتی که نزدیکان بذرپاش منتشر کرده بودند، شبهه وارد می‌کرد.

از جمله اعتراضات منتقدان این بود که وارسی اسناد عمومی نشان می‌دهد مهرداد بذرپاش ۲۰ سال سابقه کار ندارد، دوره بسیج دانشجویی‌اش را هم جزو سوابق ذکر کرده، در مدرک دکترایش تردید جدی هست، مقالات انگلیسی که به نام او منتشر شده اغلاطی ابتدایی دارد و در نشریاتی چاپ شده که یا جعلی هستند یا متعلق به پدر همسرش بوده است.

نزدیکان بذرپاش در یکی دوباری که تلاش کردند برای پاسخ به انتقادها سندی ارائه کنند بر دامنه تردیدها افزودند و شبهاتی تازه را دامن زدند. آن‌ها در دو روز آخر کم‌وبیش سکوت پیشه کردند یا بدون تلاش برای دفاع، صرفاً به منتقدان حمله کردند.

نزدیکان و مدافعان بذرپاش

اینکه چرا حامیان و مدافعان مهرداد بذرپاش سیاست‌ورزی پشت پرده را به کشمکش در عرصه عمومی ترجیح دادند و پاسخگویی در فضای مجازی را چندان جدی نگرفتند البته امر جدیدی در جمهوری اسلامی نیست.

اما موضوع اینجاست که مهرداد بذرپاش خود را کارشناس رسانه می‌خواند (دبیر قرارگاه تخصصی ماهواره – پیام‌رسان آی‌گپ) و گزارش‌هایی هم درباره نقش او در تأمین مالی «افسران جنگ نرم» منتشر شده است.

به هر روی در یک هفته گذشته فقط چند تن از نمایندگان مجلس از انتخاب بذرپاش برای پست جدید حمایت کردند: از جمله حسن شجاعی که گفت اقدامات او در سِمت جدید «از بذرپاش ۱۴۰۰ رونمایی خواهد نمود»؛ یا حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه.

با این حال بودند چند نفری که در عرصه مجازی به دفاع از بذرپاش پرداختند. از جمله الهام اکبری، از مدیران بذرپاش در برخی مناصب پیشینش. هرچند همسر خانم اکبری، یعنی احمد نادری که نماینده مجلس است، ترجیح داد دفاعش را به عرصه عمومی نیاورد.

محسن دهنوی، دیگر نماینده مجلس و از دوستان مهرداد بذرپاش، نیز چند توییت در دفاع از او نوشت و بنا بر برخی گزارش‌ها، در سازمان‌دهی مدافعان نقشی داشت.

اما از آن‌سو، شمار منتقدان و کسانی که انتصاب مهرداد بذرپاش به ریاست دیوان محاسبات را غیرقانونی می‌دانستند بسیار فراوان بود و نکته جالب‌توجه نیز خاستگاه‌های سیاسی متفاوت آن‌ها بود.

ظهر دوشنبه هنگامی‌که خبر برگزاری جلسه معارفه مهرداد بذرپاش منتشر شد، عده‌ای از این منتقدان از سرخوردگی و نومیدی خود نوشتند و عده‌ای دیگر نیز تأکید داشتند نباید درباره میزان تأثیر فضای مجازی بر عرصه سخت سیاست در ایران دچار توهم بود.

دیوان محاسبات

شاید بتوان گفت هیچ‌گاه نام دیوان محاسبات تا این اندازه خبرساز نشده و جایگاهی در این حد معنادار نیافته بود.

این دیوان که از عمر آن ۱۰۹ سال می‌گذرد پیش از انقلاب زیرمجموعه وزارت دارایی بود اما پس از انقلاب زیر نظر مجلس شورای اسلامی فعالیت می‌کند و مهم‌ترین وظایفش «تفریغ بودجه» و حسابرسی از دستگاه‌های دولتی است.

در سال‌های اخیر رسیدگی به چند پرونده در این دیوان نیز خبرساز بوده است: پرونده بورسیه‌های تحصیلی، برداشت بدون مجوز دولت اول روحانی از صندوق توسعه ملی، پرونده سوآپ در وزارت نفت مسعود میرکاظمی، پرونده عملکرد اسفندیار رحیم‌مشایی در سازمان گردشگری و...

یکی از رؤسای قبلی دیوان محاسبات، یعنی محمدرضا رحیمی معاون اول احمدی‌نژاد، به جرم فساد در پرونده‌های بیمه و ارز، به پنج سال زندان و پرداخت جریمه محکوم شده است.

از دیگر رؤسای قبلی این دیوان در طول چهار دهه اخیر می‌توان به کاظم میرولد، عبدالرضا رحمانی فضلی و امین حسین رحیمی اشاره کرد.

به‌جز رئیس دیوان، دادستان دیوان محاسبات نیز در ساختار این نهاد اهمیت دارد و علاوه بر آن‌ها، دیوان دارای یک دادسرا و بین سه تا هفت هیئت مستشاری است.