برنامک تیک‌تاک مکررا به سرخط اخبار راه می‌یابد چرا که دولت‌های سراسر دنیا درصدد اتخاذ اقداماتی علیه این شبکه انتشار و تماشای ویدیو هستند. 

آخرین تهدید از جانب خود دونالد ترامپ بود که گفت این برنامک ممکن است به زودی ممنوع شود. همچنین ممکن است این شرکت توسط مایکروسافت یا شرکت آمریکیی دیگری خریداری شود. 

آقای ترامپ همچنین فرمان اجرایی دیگری صادر کرد که به تیک‌تاک تنها ۴۵ روز فرصت می‌دهد پیش از آن که در کشور ممنوع شود. 

این تصمیمات به دلایل متعددی اتخاذ شده‌اند، از جمله مناقشه مرزی با دولت هند و احساسات ضد چینی در ایالات متحده.  

همچنین نگرانی‌هایی درباره رویکرد دولت چین به جمع‌آوری اطلاعات و نقض حریم خصوصی افراد، هم شهروندان خویش و هم احتمالا شهروندان خارجی، ابراز شده است. 

برای فردی عادی این تصمیمات سردرگم‌کننده است، به ویژه که ارتباط تیک‌تاک (که خود در چین وجود ندارد) و شرکت مادر چینی آن، بایت‌دنس، و دولت چین خیلی مشخص و شفاف نیست. 

ایالات متحده درصدد ممنوعیت کامل این نرم‌افزار در کشور خود است. اگرچه با انتقادات و اعتراضاتی از جانب شهروندان جوان خود مواجه شد که در طول این مدت به برنامک تیک‌تاک عادت کرده‌اند. 

تیک‌تاک چیست؟ 

تیک‌تاک یک برنامک محبوب انتشار و تماشای ویدیو است. این برنامک به کاربران اجازه می‌دهد ویدیوهای کوتاه ۱۵ ثانیه‌ای ضبط کنند و در بین جوانان بسیار محبوب شده است. این برنامک از قرار معلوم بیش از یک میلیارد کاربر فعال دارد که صد میلیون نفر از آن‌ها در ایالات متحده قرار دارند. 

تیک‌تاک در سال ۲۰۱۷ به بازارهای بین‌المللی عرضه شد و وقتی با برنامک لب زدن به روی موسیقی با نام «موزیکالی» در سال ۲۰۱۸ ادغام شد در ایالات متحده هم از محبوبیت برخوردار گشت. 

مالک تیک‌تاک کیست؟ 

تیک‌تاک متعلق به شرکت چینی بایت‌دنس است، اما رئیس این شرکت، کوین مایر، از مدیران سابق شرکت دیزنی است. 

تیک‌تاک می‌گوید اطلاعات خود را در ایالات متحده نگه داشته و سرورهای پشتیبانی در سنگبرنامکور دارد اما هیچ اطلاعاتی را در چین ذخیره نمی‌کند. 

تیک‌تاک چه اطلاعاتی جمع می‌کند؟ 

طبق سیاست حریم خصوصی تیک‌تاک، این شرکت طیف مختلفی از اطلاعات شخصی را جمع‌آوری می‌کند که شامل و نه محدود به موارد زیر است: 

- اطلاعات ثبت‌نام از جمله سن، نام کاربری، رمز عبور، زبان، ایمیل و شماره تلفن

- اطلاعات حساب کاربری از جمله نام، اطلاعات حساب‌های شبکه‌های اجتماعی و تصویر حساب کاربری

- محتوای ساخته شده توسط کاربران

- اطلاعات پرداخت

این برنامک همچنین اطلاعات کاربران از سایر رسانه‌های اجتماعی متصل به شبکه خود و همچنین اطلاعاتی تکنیکی مانند آدرس آی‌پی، تاریخچه گشت‌وگذار در اینترنت، و اطلاعات مکان جغرافیایی را جمع‌آوری می‌کند و همین طور به اطلاعات برنامک‌های شخص ثالث متصل دیگر، مانند فهرست دوستان در فیس‌بوک، دسترسی دارد. 

در مقایسه با سایر شبکه‌های اجتماعی، تیک‌تاک بیشتر درباره نحوه عملکرد الگوریتم خود شفاف بوده است و اظهار داشته که چگونه از اطلاعات جمع‌آوری‌شده برای پیشنهاد محتوای جدید به کاربران در برنامه خود بهره می‌جوید. 

دویین چیست؟ 

دویین یک نسخه از تیک‌تاک است که فقط در چین قابل دسترسی است. این برنامک همان لوگوی تیک‌تاک را دارد و از همان شکل و شمایل، کاربردها و محتوا برخوردار است. 

این برنامک در سال ۲۰۱۶ در چین ارائه شد و ویژگی‌هایی بیشتر از تیک‌تاک دارد. این ویژگی‌های در بعضی موارد تکمیلی، بی‌خطر و بهترند مانند امکان خرید محصولات در ویدیوها، ولی همچنین شامل ویژگی‌هایی نگران‌کننده مانند فناوری تشخیص چهره است تا مطمئن شود کاربران خارج از چین نمی‌توانند چیزی در این برنامک منتشر کنند. 

تیک‌تاک گفته است ویدیوهای خود را به خاطر درخواست یا صلاحدید دولت چین حذف نمی‌کند. براساس گزارش شفافیت این شرکت، کشورهایی که از همه بیشتر خواستار حذف ویدیوهای این شبکه بوده‌اند، ایالات متحده و هند هستند. 

با این حال مشخص نیست که می‌شود ادعایی مشابه را درباره دویین داشت. شرکت دویین هم در این زمینه اظهارنظر نکرد. 

گزارشی در سال ۲۰۱۹ مشخص کرده که تیک‌تاک در واقع به سانسور ویدیوهایی که مورد تایید دولت چین نبوده‌اند پرداخته است، از جمله هر گونه اشاره‌ای به میدان تیانانمن، استقلال تبت، یا گروه مذهبی ممنوعه فالون گونگ که از بررسی مدارک داخلی این شرکت مشخص شد. 

بایت‌دنس گفت این مدارک در ماه مه ۲۰۱۹ کنار گذاشته شدند و در آن مدارک اشاره به کشوری خاص یا موضوعاتی مشخص نشده است. 

چرا مردم می‌گوید ممکن است ممنوع شود؟ 

رئیس جمهور ترامپ فرمانی اجرایی صادر کرد که ممکن است قانونا اپل و گوگل را مجبور کند تیک‌تاک را از بازارهای برنامک خود حذف کنند. با وجود این، صرف این امر که آیا آقای ترامپ قدرت انجام چنین کاری را دارد یا خیر هنوز معلوم نیست. 

موسس این برنامک ادعا کرده است هدف اصلی دولت ایالات متحده «ممنوعیت» کامل این برنامک است چرا که «سخت است تا مکالمه‌ای عمیق و سنجیده درباره موضوعاتی پیچیده، مانند چین، داشت». 

تیک‌تاک اکنون ماه‌هاست در خطر ممنوعیت قرار دارد چرا که دولت آقای ترامپ درباره رابطه این برنامک با دولت چین ابراز نگرانی کرده است. 

یکی از سناتورهای جمهوری‌خواه در ماه مارس کارمندان خود را از استفاده این برنامک منع کرد و بعد از آن به کارمندان هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات درباره استفاده از این برنامه هشدار داده شد. 

ونسا پاپاس، مدیر کل تیک‌تاک در ایالات متحده، ابراز داشت تیک‌تاک در ایالات متحده باقی خواهد ماند. او با انتشار ویدیویی گفت: «ما برای حضوری طولانی‌مدت این جا آمده‌ایم. به اشتراک‌گذاری نظر و صدای خود در تیک‌تاک ادامه دهید تا از آن حمایت کنید.» 

او افزود: «میلیون‌ها آمریکایی که هر روز از تیک‌تاک استفاده می‌کنند خلاقیت و لذت را به زندگی همه ما به ارمغان می‌آورند. ما صدای حمایت شدید شما از خود را شنیدیم و می‌خواهیم از شما قدردانی کنیم. ما برنامه نداریم جایی برویم و این جا خواهیم ماند.» 

دلیل چنین ممنوعیتی هنوز مبهم است ولی از احساسات ضدچینی نشات می‌گیرد که اخیرا به خاطر اقدامات سیاسی دولت چین و همچنین رویکرد این حکومت در قبال حریم خصوصی و اطلاعات شهروندان، تشدید هم شده است. 

سیاست حریم خصوصی تیک‌تاک می‌گوید این شرکت حق دارد اطلاعات جمع‌آوری شده را با سایر اعضای شرکای تجاری خود به اشتراک گذارد. این شرکا شامل شرکت مالک آن، بایت‌دنس می‌شود که بنا به تحقیق انجام شده توسط شرکت پروتون‌میل، در عرصه نظر می‌تواند اطلاعات کاربران را با پکن به اشتراک گذارد. 

قانون اطلاعات ملی چین از سال ۲۰۱۷ مقرر می‌دارد که سازمان‌ها و شهروندان «با موسسات اطلاعاتی دولت همکاری و کمک کرده و پشتیبان آن‌ها باشند» و گرچه شرکت‌های چینی گفته‌اند از چنین درخواست‌هایی تبعیت نخواهند کرد، کارشناسان معتقدند این شرکت‌ها چاره‌ای جز ‌شکست خوردن نخواهند داشت. 

در حال حاضر دولت چین به خاطر قانون جدیدی که فعالیت‌های «جدایی‌خواهانه» را ممنوع کرده و درصدد «بازگرداندن» هنگ‌کنگ به عنوان بخشی از چین است، با معترضان این منطقه درگیر است. 

دولت چین همچنین مناقشه‌ای مرزی با دولت هند دارد که باعث شد ۵۹ نرم‌افزار چینی از جمله تیک‌تاک در هند ممنوع شوند. 

دولت هند گفت مشخص شد بعضی از این برنامک‌ها «اطلاعات کاربران را به گونه‌ای غیرمجاز دزدیده و آن‌ها را به گونه‌ای مشکوک به سرورهایی واقع در خارج از هند منتقل کرده‌اند» ولی هیچ اتهام مشخصی علیه آن‌ها ابراز نکرد. 

تیک‌تاک این ادعاها را رد کرد و گفته هنگ‌کنگ را ترک خواهد کرد. 

اخیرا معلوم شد این برنامک بدون اطلاع کاربران اطلاعات ذخیره شده در حافظه کوتاه گوشی‌های آیفون را کپی می‌کرده است. البته این راهم باید گفت که برنامه‌های دیگری، از جمله لینکدین، پابجی موبایل (برنامک بازی‌های ویدیویی تیراندازان گمنام) و برنامک نشریه نیویورک تایمز هم بدون اطلاع کاربران اطلاعات حافظه کوتاه گوشی‌های آیفون را کپی می‌کنند. 

احتمالا چه اتفاقی خواهد افتاد؟ 

علی‌رغم سؤالاتی که درباره مشروعیت چنین اقدامی وجود دارد، تیک‌تاک احتمالا یا در ایالات متحده ممنوع خواهد شد، یا توسط مایکروسافت یا شرکت آمریکایی دیگری خریداری خواهد شد. 

تیک‌تاک اخیرا از تاسیس مرکز جدیدی برای ذخیره اطلاعات در ایرلند خبر داده است. قبل از آن اعلام کرده بود که مرکز جهانی خود را به لندن منتقل خواهد کرد. 

رئیس جمهور ترامپ گفته است وزارت خزانه‌داری ایالات متحده نیز باید سهمی از فروش تیک‌تاک داشته باشد که بدان معنی است که در ایالات متحده باقی خواهد ماند. اما وی‌چت با سرنوشتی مشابه روبه‌رو نیست؛ برنامک چینی دیگری که دولت ترامپ بنای ممنوع کردنش را دارد. 

بیانیه‌ای از مایکروسافت ابراز داشت: «مایکروسافت به سرعت حرکت خواهد کرد تا مذاکرات با شرکت مالک تیک‌تاک، بایت‌دنس، را طی هفته‌های آینده پی بگیرد. به هر صورت ما این مذاکرات را تا تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۰ به پایان خواهیم رساند. در طول این روند مایکروسافت به ارتباط مداوم با دولت ایالات متحده و خود رئیس جمهور ادامه خواهد داد.» 

اخیرا والمارت نیز اعلام کرده درصدد مشارکت در خرید این برنامک محبوب انتشار ویدیو در کنار مایکروسافت است، البته مایکروسافت از اظهارنظر در این باره وقتی مورد سؤال ایندیپندنت قرار گرفت خودداری کرد. 

ظاهرا توییتر نیز به دنبال خریداری تیک‌تاک است و همچنین شرکت فناوری اوراکل نیز از مشتریان احتمالی آن است. 

به گزارش بلومبرگ، اخیرا گروهی از شرکت‌های دنیای فناوری که شامل شرکت مالک گوگل، آلفابت است تصمیم داشتند سهم اقلیتی را که حق رای ندارد در تیک‌تاک بخرند اما ظاهرا این «تلاش‌ها طی روزهای اخیر کنار گذاشته شد». 

پیتر ناوارو، مشاور کاخ سفید گفت: «اگر تیک‌تاک از شرکت تابعه خود جدا شده و شرکتی آمریکایی شود هم به ما کمک چندانی نمی‌کند، چون امور را بدتر می‌کند چرا که باید به چین میلیاردها دلار پول بدهیم تا تیک‌تاک اجازه یابد در خاک ایالات متحده فعالیت کند.» 

دولت ایالات متحده از نظر قانونی امکان جدا کردن تیک‌تاک از شرکت مالک خود، بایت‌دنس را دارد و در گذشته نیز چنین کاری با شرکت‌های چینی کرده است. در سال ۲۰۱۹، دولت ایالات متحده از شرکت کونلون تک در پکن خواست کنترل خود را بر برنامه گریندر کنار گذارد. 

با این حال، چنین اقداماتی ممکن است دردسرساز شود چرا که برعکس شرکت هواوی که علنا به تلاش و توطئه برای سرقت اطلاعات محرمانه تجاری متهم شده بود، اتهامات علیه تیک‌تاک چندان واضح و روشن نیست. 

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه در مصاحبه‌ای با شبکه خبری فاکس گفت: «شرکت‌های نرم‌افزاری چینی که در ایالات متحده فعالیت می‌کنند، چه تیک‌تاک و چه وی‌چت، اطلاعات جمع‌آوری شده را مستقیما به حزب کمونیست چین و دستگاه امنیت ملی این کشور ارائه می‌دهند. این اطلاعات ممکن است الگوهای تشخیص چهره آن‌ها باشد یا اطلاعاتی درباره محل اقامت افراد، شماره تلفن آن‌ها، و فهرست دوستانی که با آن‌ها تماس دارند را شامل شود. این‌ها واقعا مسائلی جدی برای امنیت ملی ما تلقی می‌شود.» 

وی‌چت متعلق به شرکت تنسنت است که مالکیت برنامک پابجی موبایل را نیز برعهده دارد و در حال حاضر معلوم نیست اگر دول غربی بخواهند دست به اقداماتی برای جدایی تنسنت از پابجی به همان دلایلی بزنند که علیه تیک‌تاک مطرح شده است.