اوایل سال جاری، «بولتن دانشمندان اتمی» ساعت روز قیامت خود را روی ۱۰۰ ثانیه تا نیمه شب تنظیم کرد. تنظیم این زمان‌سنج هراس‌آور نزدیک به «نیمه شب» [که نشانی است از ارزیابی خطر وقوع یک حادثه عظیم هلاکت‌بار در سطح جهانی] تنها یک بار در فاصله‌ای کمتر تنظیم شده بود و آن وقتی بود که در سپتامبر ۱۹۸۳ استانیسلاو پتروف افسر موشکی راهبردی شوروی دستور اشتباه صادرشده را به واحد پرتاب موشک هسته‌ای که احتمالاً می‌توانست روز محشر را بر روی زمین خلق کند، نادیده گرفت. 

البته ارزیابی بولتن در ژانویه ۲۰۲۰ اغراق‌آمیز است، اما تصویری که از سطح امنیت در جهان ارائه می‌کند، تصویر دلپذیری نیست. با ادامه وضعیت اضطراری تغییرات اقلیمی، مسأله کره‌ شمالی و تنش بین ایالات متحده، چین، روسیه و ایران جهان به لحاظ امنیتی در موقعیت چندان محکمی قرار ندارد. 

آن چه اوضاع را بدتر می‌کند این است که ظهور این تهدیدهای جدید همراه است با تلاش‌های دولت ترامپ برای از بین بردن ساختار امنیتی موجود در جهان. در سال ۲۰۱۸ آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد. یک سال بعد، این کشور از پیمان ناظر بر موشک‌های میان‌برد هسته‌ای با روسیه خارج شد. اوایل سال جاری، آمریکا توجهش را معطوف به خروج از معاهده کنترل تسلیحات آسمان باز کرد. 

استارت نو، آخرین معاهده راهبردی کنترل تسلیحات، نیز تا همین اواخر چهره‌ای رو به موت داشت. اکثر ناظران تصور می‌کردند که این سند به یادگار مانده از دوران اوباما اوایل سال ۲۰۲۱ فسخ خواهد شد و این عواقب نامشخصی برای تکثیر سلاح‌های هسته‌ای خواهد داشت. 

اینک به نظر می‌رسد یک کارزار انتخاباتی و آمار ضعیف نظرسنجی‌ها حساب‌وکتاب‌ها را تغییر داده باشد. 

به گفته رسانه‌های آمریکایی، دونالد ترامپ اکنون در تلاش است تا یک «پیمان بزرگ» را برای امضا پیش از انتخابات روز سوم نوامبر آماده کند. اینک مذاکره‌کنندگان شبانه‌روزی و دیوانه‌وار مشغول تنظیم یک «استارت نو» هستند. دوم اکتبر، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، با همتای روسی خود نیکلای پاتروشف در ژنو دیدار کرد. این جلسه سه روز بعد با مذاکرات در هلسینکی دنبال شد. 

سه‌شنبه گذشته، مارشال بیلینگزلی، مذاکره‌کننده اصلی ایالات متحده گفت که توافق‌نامه تمدید استارت نو «به طور اصولی» توافق شده است. 

به نظر می‌رسد دستیابی به موفقیت با عقب‌نشینی ایالات متحده از سخت‌ترین مواضع خود امکان‌پذیر شده باشد. تا اواخر تابستان گذشته، پیشنهادهای غیرقابل اجرا و عملیاتی آمریکا مانند گسترش پیمان با کشورهایی مانند چین و پوشش کلاهک هسته‌ای مادون‌استراتژیک باعث توقف مذاکرات شده بود. 

ظاهراً آقای بیلینگزلی در ابتدا اصرار داشت که توافق جدید شامل چنین کلاهک‌هایی باشد. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در سخنرانی روز سه‌شنبه خود گفت که این «متوهمانه» است. 

وی گفت: «اگر مذاکره‌کنندگان آمریکایی بخواهند رسیدن به توافق با روسیه را قبل از انتخابات به مافوق خود گزارش کنند، باید از این شرط دست بکشند.»  

موضع دیرین مسکو این است که آماده امضای تمدید «بدون قید و شرط» پیمان اصلی است. کرملین این پیمان را ستون ثبات و امنیت در جهان می‌داند و همچنین می‌داند که استطاعت ورود را به یک مسابقه بزرگ تسلیحاتی جدید ندارد. 

با توجه به اشتیاق جدید آمریکا برای تمدید نیواستارت و وقت اندک باقی‌مانده تا انتخابات، آقای پوتین در موضع فرادست است که به او امکان تعیین شرایط دقیق این معامله را می‌دهد. 

آندره باکلیتسکی، محقق ارشد مؤسسه دولتی روابط بین‌الملل در مسکو وابسته به وزارت امور خارجه روسیه، می‌گوید: «مسکو با خوشحالی می‌تواند مراسم امضای پیمان را پیش از انتخابات به ترامپ هدیه کند. اما در عین حال، مسکو در خواندن نظرسنجی‌ها ناتوان نیست. ما متوجه‌ایم که بایدن اینک به راحتی در نظرسنجی‌ها جلو است و این که وی به هر روی قصد دارد این پیمان را تمدید کند. اگر ترامپ آمادگی توافق بدون پیش‌شرط را نداشته باشد، روسیه یک انتخاب دوم دارد.» 

باکلیتسکی می‌گوید سناریوی ایده‌آل کرملین این است که تمدید پیمان پیش از انتخابات امضا شود تا این‌گونه از «نابه‌سامانی» دوهفته‌ای بین مراسم تحلیف در ژانویه و فسخ قرارداد در فوریه جلوگیری شود. 

پیمان استارت نو، نسخه سوم معاهده راهبردی کنترل تسلیحات است که برای اولین بار توسط میخائیل گورباچف ​​و جورج بوش در ماه‌های آخر اتحاد جماهیر شوروی امضا شد. استارت نو در سال ۲۰۱۰ توسط روسای جمهور باراک اوباما و دیمیتری مدودف به توافق رسید و در آن کاهش ۳۰ درصدی موشک‌های راهبردی پیش‌بینی شده است. پس از اجرا، هر دو طرف زرادخانه‌های خود را به ۱۵۵۰ بمب و ۷۰۰ موشک با قابلیت حمل بمب هسته‌ای کاهش دادند. 

این پیمان همچنین متضمن مقرراتی برای بازرسی‌های کوتاه‌مدت به دست هر دو طرف است و با توافق مشترک برای پنج سال تمدید می‌شود. 

در اطلاعاتی که ایندیپندنت کسب کرده است یکی از محورهای مذاکرات نهایی مدت چنین تمدیدی است. مذاکره‌کنندگان آمریکایی مشتاق جایگزینی پیمان با پیمان جدید هستند و بر تمدید کوتاه‌مدت یک‌ساله اصرار دارند. اما کسانی که تجربه مذاکرات کنترل تسلیحات را دارند تأکید می‌کنند که تمدید طولانی‌تری لازم است. 

پاول پالاژچنکو، کسی که در مذاکرات تاریخ‌ساز کنترل تسلیحات ​​به عنوان مترجم اصلی میخائیل گورباچف حضور داشته است، به روزنامه ایندیپندنت می‌گوید که حداقل برای دو سال تمدید «ضروری» است. 

وی گفت: «تمدید پنج‌ساله مرجح است، زیرا در دوره ریاست جمهوری ترامپ هیچ گونه مذاکره اساسی صورت نگرفته است.» 

آقای پالاژچنکو با ابراز تاسف از «چهار سال هدر رفته» گفت که اکنون اطمینان دارد که توافق حاصل خواهد شد. هر دو طرف فهمیده‌اند که معاهده به نفع آن‌ها است و مذاکرات دو رئیس‌جمهور در رأس قدرت هدایت می‌شود. یک رئیس‌جمهور نیاز به کسب «پیروزی در سیاست خارجی» و فروش آن به رأی‌دهندگان دارد. دیگری نیاز دارد که «موقعیت ابرقدرت هسته‌ای» روسیه را به جهان یادآور شود. 

او اضافه می‌کند که هیچ وقت تضمینی برای پایان خوش وجود ندارد. عناصری در دولت ترامپ آرزو داشتند که معاهده فسخ شود، تا بعد مدعی شوند که آمریکا از «تعهدات» خود برای گسترش امنیت راهبردی رها شده است. 

آقای پالاژچنکو می‌گوید: «من هم با این هم‌عقیده‌ام که منطق فکر ترامپ چنان بی‌نظم است که می‌توانست با این موضع همراهی کند. 

و این زمانی است که شما وارد یک منطقه خطرناک می‌شوید… این احتمال وجود دارد  کل ساختار [امنیت] در جهان سقوط کند.»