در هفته‌ای که گذشت، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه گفت: «همان طور که بارها در طول خدمتتان در سمت معاونت ریاست جمهوری گفتیم، مناسبات میان ترکیه و آمریکا ریشه‌های عمیق راهبردی دارد. من پیروزی شما را در انتخابات تبریک می‌گویم و برای مردم آمریکا صمیمانه آرزوی صلح و سلامتی می‌کنم.» 

پیام تبریک آقای اردوغان به جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا، سه روز پس از پیام‌های مشابه رهبران ایرلند، آلمان، اسپانیا، کانادا و دیگر متحدان آمریکا در پست‌های توییتری اعلام شد. 

تا پیش از آن، ترکیه در میان پنج کشور دیگر جهان – برزیل، چین، کره شمالی، روسیه و اسلوانی – در مورد انتخاب آقای بایدن سکوت اختیار کرده بود. 

این سکوت به یاس و ناامیدی آنکارا (از نتیجه انتخابات) تعبیر شده بود، زیرا اردوغان توانسته بود با دونالد ترامپ در زمینه مسایل دوجانبه روابطی به مراتب نزدیک‌تر برقرار کند که به گونه‌ای چشمگیر به سود آقای اردوغان تمام شده بود.  

اما دلیل شکستن سکوت آقای اردوغان نیاز شدید او به آرامش و جلوگیری از یک توفان اقتصادی در کشور است تا نشان دادن وفاداری به یک رهبر خلع شده. ماه‌ها است که در محافل سیاسی آمریکا شایعاتی بر سر چگونگی واکنش بایدن در مورد تحریم‌های معوق شده واشنگتن علیه ترکیه در جریان است. این تحریم‌ها که در چارچوب لایحه «مخالفان آمریکا از طریق تحریم» یا «کاتسا» اعمال می‌شود، ترکیه را به دلیل ابتیاع سامانه موشکی ضدهوایی روسیه هدف قرار داده است.  

انتقادکنندگان از این اقدام ترکیه، معتقد بودند که این حرکت نه تنها امنیت ناتو (پیمان آتلانتیک شمالی) را به سبب ورود فناوری روسی به سامانه دفاعی این پیمان تضعیف می‌کند، بلکه مخالف منافع آمریکا که أساسا موضعی ضد روسیه دارد، نیز هست. 

در واکنش، کنگره آمریکا فروش عمده سلاح‌های پیشرفته به ترکیه را متوقف کرد در حالی که مقامات دستگاه رهبری ترامپ به هرگونه بحث تکنیکی برای به تعویق انداختن این تحریم‌ها متوسل شدند.  

فهرست تحریم‌ها به اصطلاح شامل گزینه‌هایی نیزهست که به سنای آمریکا اجازه می‌دهد با یک اکثریت ساده، قوانین موجود را نادیده بگیرد. در این مورد خاص ترکیه از نظام بانکی ایالات متحده به کنار گذاشته شد و در میان‌مدت اقداماتی از جمله محدودیت مجوز صادرات و در موارد ساده‌تر محدودیت انتقال پول در مورد برخی افراد اعمال شد.  

در حال حاضر، دو لایحه «مجوز دفاعی» و «تخصیص‌ها» که بودجه کلیه ادارات دولتی را تامین می‌کند، با قانون مشخص‌کننده شرایط «آغاز تحریم اتوماتیک» از رای کنگره می‌گذرد. تا این لحظه ابهاماتی که در متن «کاتسا» وجود دارد به سود ترکیه تمام شده است.  

یک مقام کنگره آمریکا که نخواست نامش فاش شود می‌گوید: «کاخ سفید مطمئن شد جمهوری‌خواهان در سنا به حرف آن گوش می‌کنند. 

فکر می‌کنم حالا که ترامپ ریاست جمهوری را ترک می‌کند، تقریبا تمام کنگره از اردوغان ناخشنودند و کسی درصدد نجات او برنخواهد آمد.»  

ترامپ علت اکراهش از اعمال تحریم علیه ترکیه را تلاش برای اصلاح اشتباه دستگاه رهبری اوباما توجیه کرد که از فروش سامانه دفاعی موشک‌های آمریکایی «پاتریوت» به این کشور خودداری کرده بود. 

این که آیا این تلاشی صمیمانه برای رعایت انصاف در مورد ترکیه است یا در تایید روابط غیرمتعارفش با اردوغان، در هر صورت تعویق تحریم‌ها علیه آنکارا که می‌توانست عواقبی بسیار شدید برای ترکیه داشته باشد، به سود این کشور تمام شده است. 

این دو برابر شدن تعرفه واردات آلومینیوم و فولاد به ترکیه و حبس کشیش آمریکایی در اوت سال ۲۰۱۸، یک‌شبه موجب سقوط لیر، واحد پول ترکیه شد. به همان گونه حرکتی در راستای واکنش به عملیات نظامی ترکیه در سوریه در سال ۲۰۱۹ نیز ضربه‌ای به همان شدت به بازار معاملات سهام این کشور وارد آورد.   

اگر ترامپ بخواهد کم‌ضررترین تحریم‌های مندرج در «کاتسا» را به عنوان آخرین لطف به همتای ترکش انتخاب کند، باید بداند که زمان با به سر رسیدن دوره ریاست جمهوری‌اش در روز ۲۰ ژانویه، به سرعت می‌گذرد.  

منتقدان معتقدند که پیامد پیام نامعمول «ممنونم» اردوغان به ترامپ که بلافاصله پس از پیام تهنیتش به بایدن داده شد، تاثیر چندانی در تعادل دیپلمایتک میان دو کشور ندارد.    

در هفته‌ای که گذشت، مایک پمپئو از ترکیه دیدار کرد اما گزارش شد که نه به آنکارا عزیمت کرد و نه مقامات دولت ترکیه با او در استانبول ملاقات کردند. پمپئو در آخرین دور سفرهای دیپلماتیکش احتمالا در فکر تقویت موقعیت آتی خودش است. ممکن است روابط گرم میان اردوغان و ترامپ همچنان به قوت خود باقی مانده باشد اما قضاوت در مورد آن هنوز زود است. 

اما تحلیل‌گران می‌گویند اگر تصمیم در مورد اعمال مفاد «کاتسا» برعهده بایدن گذاشته شود، احتمالا جنبه‌های سختگیرانه‌تر آن را مدنظر قرار خواهد داد نه به دلیل آن که در برخی زمینه‌ها از دولت اردوغان انتقاد کرده باشد بلکه به این دلیل که باید از مساله‌ای دوجانبه میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان استفاده کند و میان این دو حزب پلی در جهت مصالحه بزند. 

گنول توُل، تحلیل‌گر در موسسه خاورمیانه در واشینگتن می‌گوید تنها اقدام آنکارا برای بهبود روابط با روسیه نبود که موجب آزردگی میلیون‌ها نفر شد بلکه ‌عدم بردباری اردوغان در مقابل نارضایتی و سیاست‌های تهاجمی‌اش در سوریه، لیبی و شرق مدیترانه نیز از او یک فرد منفی در محافل عمومی آمریکا ساخته است. …و دوستی نزدیک او با ترامپ نمکی بود که بر این زخم پاشیده شد. 

توُل می‌گوید: «حمایت‌های نامناسب و بیش از حد ترامپ از اردوغان حتی جمهوری‌خواهان را نیز خشمگین کرد. برای جمهوری‌خواهانی که می‌خواهند فاصله خود را با ترامپ حفظ کنند، دادن رای علیه ترکیه محتاطانه‌ترین گزینه‌ای است که حتی در داخل آمریکا خریدار دارد.» 

بی‌توجه به تصویر ترکیه در داخل آمریکا، وزن تحریم‌های مندرج در «کاتسا» یا مجازات‌های سنگینی که علیه بانک دولتی ترکیه، «هالک بانک» برای تخطی از تحریم‌های ایران در نظر گرفته شده به معنی آن است که ترکیه باید در مناسباتش با آمریکا تجدید نظر کند. 

«این برای دولت ترکیه نوعی دسیسه‌چینی خواهد بود زیرا دیگر قادر به استفاده از کانال‌هایی که در مورد ارتباط با ترامپ استفاده کرده بود، نیست و برقراری روابط (با آمریکا) دشوارتر خواهد شد.» 

یک گزارشگر شبکه سی‌ان‌ان ادعا کرد که اردوغان تا هفته‌ای دوبار با دونالد ترامپ گفت‌وگوی تلفنی داشت و حتی هنگامی که ترامپ مشغول بازی گلف بود، می‌توانست مستقیما با او تماس بگیرد. 

این مقام کاخ سفید گفت: «فکر می‌کنم موضوع خیلی ساده است. بایدن به قانون تاسی می‌کند و ترامپ نمی‌کند.» 

مقامات تحصیل‌کرده و حرفه‌ای آمریکا تمایلی به ایجاد دشمنی با ترکیه ندارند، اما در حال حاضر بایدن اولویت‌های مهم‌تری از روابط با آنکارا دارد. 

این مقام افزود: «ما باید روی اروپا تمرکز کنیم.  

باید پیش از نگرانی پیرامون نحوه پرداختن به مسائل پیچیده با شریکی مثل ترکیه که نمی‌خواهد مثل یک شریک رفتار کند، از سرمایه سیاسی‌مان برای بازسازی روابط  با اروپا به ویژه آلمان، فرانسه و حتی کانادا استفاده کنیم.»