استاندار اصفهان در نخستین همایش کشوری ایمنی سفر، از ثبت ۱۳ هزار و ۴۸۶ کشته در تصادف‌های جاده‌ای کشور طی هشت ماه نخست سال جاری خبر داد. براساس آمار اعلام‌شده سازمان پزشکی قانونی، از این تعداد، سه هزار و ۲۷۱ نفر در تصادف‌های درون‌شهری و ۱۰ هزار و ۲۱۵ نفر در سوانح برون‌شهری جانشان را از دست داده‌اند.
این آمار هشداردهنده در شرایطی اعلام شد که با ورود به فصل زمستان و افزایش لغزندگی جاده‌ها، احتمال افزایش تصادف و تعداد قربانیان بسیار محتمل است. مقام‌های رسمی در ایران نگران عبور تعداد تلفات رانندگی از آمار سال گذشته‌اند. به گفته رئیس سازمان پزشکی قانونی، در سال ۱۴۰۲ تعداد کشته‌شدگان تصادف‌های جاده‌ای از مرز ۲۰ هزار نفر عبور کرده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد این تعداد قربانی، بیشترین میزان ثبت‌شده از سال ۱۳۹۰ تاکنون بوده است. در آن سال تعداد جان‌باختگان سوانح رانندگی به ۲۰ هزار نفر رسید.
درحالی‌که آمار مرگ‌ومیر ناشی از تصادف طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ روند نزولی داشت و از حدود ۱۹ هزار نفر در سال ۱۳۹۱ به ۱۵ هزار و ۸۸۰ نفر در سال ۱۳۹۵ کاهش یافت، در سال‌های اخیر، بار دیگر روند افزایشی این آمار زنگ خطر را به صدا درآورده است.
بالاترین آمار تلفات رانندگی در ایران به سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ مربوط است که طی آن حدود ۲۷ هزار و ۵۰۰ نفر جان باختند. این رقم در مقایسه با استانداردهای جهانی یکی از وخیم‌ترین آمارها به شمار می‌آید و ایران را در ردیف کشورهای با بیشترین تلفات جاده‌ای قرار می‌دهد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
عوامل موثر بر کاهش مقطعی تلفات؛ چرا روند نزولی متوقف شد؟
کارشناسان معتقدند گنجاندن الزام کاهش سالانه ۱۰ درصدی تلفات رانندگی در برنامه پنجم توسعه، نقش مهمی در کاهش آمار قربانیان طی بازه زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ داشته است. این سیاست‌گذاری همراه با تلاش برای ارتقای ایمنی خودروها، اصلاح نقاط حادثه‌خیز جاده‌ها و افزایش نرخ جرایم رانندگی باعث شد تعداد کشته‌شدگان حوادث رانندگی در این دوره حدود ۱۰ هزار نفر کاهش یابد.
طبق نظر کارشناسان افزایش نظارت‌های پلیس و نصب دوربین‌های کنترل سرعت در جاده‌های ایران نیز از دیگر عوامل کاهش در این بازه زمانی بود. اما مشخص نیست چرا این روند کاهشی متوقف شد و بار دیگر شاهد افزایش قربانیان تصادف هستیم.
نکته قابل‌تامل دیگر در بررسی آمارهای تصادف در ایران، مقایسه تعداد قربانیان این حوادث با آمار رسمی کشته‌شدگان جنگ ایران و عراق است. در بازه زمانی ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۱، تعداد قربانیان تصادف رانندگی در کشور به بیش از ۴۰۵ هزار نفر رسید. این رقم تقریبا دوبرابر تعداد جان‌باختگان جنگ هشت‌ساله ایران و عراق است که اهمیت مقابله با این بحران خاموش را دوچندان می‌کند.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد ایران در زمره کشورهایی است که نرخ مرگ‌ومیر ناشی از تصادف جاده‌ای در آن چندبرابر میانگین جهانی است. درحالی‌که در بسیاری از کشورهای جهان طی سال‌های اخیر، روند کاهشی چشمگیری در آمار تلفات جاده‌ای مشاهده شده، اما در ایران مردم شاهد عقب‌ماندگی جدی در این حوزه بوده‌اند.
تصادف‌های جاده‌ای در ایران؛ ترکیب مرگبار خودرو ناایمن، جاده نامناسب و خطای انسانی
آمارها نشان می‌دهد به‌رغم کاهش مقطعی تلفات رانندگی در سال‌های گذشته، شیب صعودی قربانیان از سال ۱۳۹۶ تاکنون ادامه دارد. بررسی‌ها حاکی از آن است که سه عامل اصلی کیفیت پایین خودروهای تولید داخل، توسعه نامتوازن جاده‌ای و خطای انسانی بیشترین سهم را در این بحران دارند.
با استناد به آمارهای رسمی، تعداد کشته‌شدگان تصادف‌های جاده‌ای در ایران در مقایسه با کل آمار ثبت‌شده در ۲۷ کشور اتحادیه اروپا با جمعیت حدود ۴۵۰ میلیون نفر طی یک دهه گذشته تقریبا برابر است. این در حالی است که جمعیت ایران در این مدت به حدود ۸۰ میلیون نفر رسیده است.
این مقایسه نشان می‌دهد وضعیت ایمنی جاده‌ها و خودروها در ایران نگران‌کننده‌تر از بسیاری از کشورهای جهان است. طبق آمارهای سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از ۹۰ درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادف‌های جاده‌ای در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط رخ می‌دهد. ایران نیز در این دسته قرار می‌گیرد و آفریقا بالاترین نرخ تلفات و اروپا کمترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند.
یکی از دلایل اصلی رشد آمار قربانیان تصادف کاهش ایمنی خودروهای تولید داخل است. کارشناسان صنعت خودرو معتقدند پس از تصویب ممنوعیت واردات خودرو در سال ۱۳۹۶، خودروسازان داخلی به دلیل ناتوانی در تامین قطعات استاندارد، به استفاده از آلیاژهای ضعیف‌تر و کاهش ضخامت بدنه خودروها روی آوردند.
تصاویر منتشرشده از تصادف‌های جاده‌ای نشان می‌دهد برخی خودروهای تولید داخل در برخوردهای نه‌چندان شدید کاملا مچاله یا چندتکه می‌شوند و این امر احتمال زنده‌ماندن سرنشینان را به حداقل می‌رساند.
فایل صوتی جنجالی ایران‌خودرو؛ ارابه‌های مرگ همچنان در خط تولید
درز فایل صوتی علیمردان عظیمی، از دست‌اندرکاران ایران‌خودرو، به رسانه‌ها که در آن یک نماینده مجلس می‌خواهد مانع توقف تولید خودرو پژو پارس به دلیل نداشتن ایمنی شود، به‌خوبی نشان‌دهنده شرایط وخیم صنعت خودرو در ایران است. در این فایل، عظیمی به‌صراحت می‌گوید: «اگر خودرو پارس تا امروز آدم کشته، بگذارید شش ماه دیگر هم بکشد.»
این جمله بی‌توجهی خودروسازان داخلی به جان شهروندان و اولویت منافع مالی بر ایمنی خودروها را نمایان می‌کند.
طبق آمارها، تعداد خودروهای در حال تردد در ایران در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۲۵ میلیون دستگاه رسیده است. به‌ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۳۵ هزار خودرو سواری در کشور وجود دارد و در مقابل، تنها ۲۳۳ کیلومتر جاده برای این تعداد خودرو احداث شده است.
این بی‌تناسبی زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم به‌ازای هر ۱۱۱ خودرو تنها یک کیلومتر جاده در کشور وجود دارد. این وضعیت باعث تراکم و افزایش خطر تصادف در جاده‌های برون‌شهری شده است.
در این میان یکی از بحث‌برانگیزترین خودروها خودرو پراید است که طبق آمار ۲۸ درصد از خودروهای کشور را تشکیل می‌دهد. این خودرو که مسئولان و کارشناسان بارها آن را «ارابه مرگ» خوانده‌اند، همچنان در جاده‌های ایران تردد می‌کند و جان هزاران نفر را تهدید می‌کند.
نقش خودروسازان در افزایش تلفات رانندگی
احمدرضا رادان، فرمانده کل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، نیز در دی‌ماه سال جاری با اشاره به نقش خودروهای ناایمن در تصادفات گفته است: «۵۰ تا ۶۰ درصد علت تصادفات فوتی مربوط به خودروهای ناایمن است. این خودروها در تصادفات نتوانسته‌اند جان سرنشینان را حفظ کنند و موضوع ایمنی خودروها در کاهش جان‌باختگان تصادف نقش اصلی دارد.»
کارشناسان معتقدند رانت باعث شده تا خودروسازان تولید خودروهای ناایمن را ادامه دهند. در واقع، منافع اقتصادی خودروسازان داخلی بر امنیت جانی مردم ایران ارجحیت دارد و همین امر یکی از دلایل اصلی بحران تصادف‌های جاده‌ای در کشور است.
کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور فراجا، در آذرماه سال جاری اعلام کرد ۱۵ تا ۲۰ درصد مجروحان تصادف‌های رانندگی دچار قطع نخاع می‌شوند. وی همچنین تاکید کرد که این تصادف‌ها ۷ درصد به تولید ناخالص ملی لطمه زده و ۹ تا ۱۱ درصد بودجه کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
