فروپاشی سریع و ناگهانی رژیم اسد به دست جنگجویان هیئت تحریر شام کردهای وابسته به نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال شرق این کشور را در وضعیتی مخاطره‌آمیز قرار داد. به‌ویژه اینکه ارتش ترکیه و جنگجویان ارتش ملی سوریه با بهره‌جویی از وضعیت فراهم‌شده درصدد پیشروی به سمت شهرهای تحت کنترل کردها برآمدند.

در حال حاضر، ایالات متحده از نیروهای دموکراتیک سوریه مستقر در شرق فرات حمایت می‌کند، اما انتظار می‌رود با بازگشت دوباره ترامپ به کاخ سفید، همه چیز تغییر کند. ترامپ که در دوره اول ریاست‌جمهوری قصد داشت نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند، ممکن است این تصمیم را در آینده نزدیک اجرا کند. از سوی دیگر، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، هم که گروه‌های کرد سوریه را تروریست می‌نامد و همواره مخالف حمایت ایالات متحده از کردها است، واشینگتن را به قطع حمایت از کردها تشویق خواهد کرد.

در صورت خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، ترکیه و متحدان‌ آن به احتمال زیاد درصدد براندازی اداره خودمختار تحت رهبری کردها برخواهند آمد. این در حالی است که شهر تل‌رفعت در شمال غربی سوریه به‌سرعت به دست ارتش ملی سوریه افتاد، سپس جنگجویان ارتش ملی سوریه پیشروی به سمت شهر منبج واقع در غرب رود فرات را آغاز کردند و به شهر کوبانی در نزدیکی مرز ترکیه یورش بردند.

نیروهای دموکراتیک سوریه مدعی شدند که پس از گسترش دامنه حملات ترکیه و متحدانش به شمال شرق سوریه، مجبور شدند شمار نگهبانان زندان‌هایی را که افراد داعش آنجا نگهداری می‌شوند، کاهش دهند تا بتوانند نیروهای بیشتری را به صفوف جنگ با گروه‌های مسلح تحت حمایت ترکیه اعزام کنند.

پیشروی ارتش ملی سوریه علیه مواضع نیروهای دموکراتیک سوریه نگرانی آمریکا را برانگیخت، زیرا گسترش دامنه جنگ می‌تواند به تضعیف نیروهایی که علیه داعش مبارزه می‌کنند، منجر شود. این نگرانی باعث شد مقام‌های ارشد ایالات متحده به منظور پایان دادن به کشمکش در شمال شرق سوریه با همتایان ترکشان تماس بگیرند. علاوه بر آن، در ۱۲ دسامبر، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، به ترکیه سفر کرد تا رهبران ترکیه را به لزوم جلوگیری از پیشروی ارتش ملی سوریه و تمرکز بر تهدید داعش متقاعد کند.

در حالی که حدود یک ماه از تصرف دمشق به دست هیئت تحریر شام می‌گذرد، هنوز مشخص نیست رابطه بین رهبر هيئت تحریر شام و اداره خودمختار شمال و شرق سوریه چگونه خواهد بود. با توجه به اینکه رژیم اسد هرگز از طرح خودمختاری کردها در سوریه استقبال نکرد و گفت‌وگوهایی که طی چند سال گذشته در این زمینه انجام شد، هیچ نتیجه‌ای به دنبال نداشت، کردهای سوریه از سقوط رژیم اسد ناراحت نشدند.

با این حال در طول جنگ داخلی سوریه، مخالفان سوری نه‌تنها حاضر به پذیرش خودمختاری کردها نبودند، بلکه ایده ایجاد یک کشور فدرال را نیز رد می‌کردند. اسلام‌گرایی هیئت تحریر شام هم برای رهبران اداره خودمختار شمال و شرق سوریه قابل پذیرش نیست، زیرا تمامی نهادهای این اداره بر پایه جدایی دین از سیاست ایجاد شده‌اند.

احمد الشرع اخیرا در مصاحبه تلویزیونی با شبکه خبری العربیه گفت که دولت او با هرگونه طرحی که هدف از آن تجزیه سوریه یا ایجاد نظام فدرالی در کشور باشد، مخالف است. این بدان معنا است که هرگونه پیشنهادی از این دست از طرف رهبران کرد سوریه در اداره خودمختار شمال و شرق سوریه و متحدانشان، برای دمشق پذیرفتنی نیست.

اگرچه دولت بایدن برای جلوگیری از وقوع یک جنگ داخلی بزرگ بین ارتش ملی سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه تلاش‌های بسیاری انجام داد، چنانکه همه می‌دانیم، نیروهای آمریکایی به‌زودی خاک سوریه را ترک خواهند کرد. در عین حال، اردوغان به دنبال احیای روابط تنگاتنگ با ترامپ و بهره‌برداری از روابط صمیمانه با دولت آینده آمریکا است.

البته ترامپ از زمان پیروزی در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری در مورد حضور نیروهای آمریکایی در شمال شرق سوریه اظهارنظر نکرده است، اما پس از سقوط رژیم اسد، او در شبکه ایکس نوشت: «سوریه آشفته شده است، اما آن‌ها دوستان ما نیستند. آمریکا نباید هیچ کاری درباره آن انجام دهد. این جنگ ما نیست. نباید در آن درگیر شد.»

هنوز مشخص نیست که آیا ترامپ همچنان به خروج ۹۰۰ سرباز آمریکایی از سوریه مصمم است یا خیر؟ اما به‌رغم مخالفت برخی متحدان ترامپ در کنگره و دولت جدید، از اظهارات ترامپ چنین برمی‌آید که او همچنان به دنبال خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه است.

لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه و یکی از نزدیک‌ترین متحدان ترامپ در کنگره، گفت: «اگر آنکارا در عملیات نظامی علیه نیروهای کرد که آمریکایی‌ها را در مبارزه علیه داعش کمک کردند، شرکت کند، تحریم‌هایی علیه ترکیه وضع خواهد شد.»

مارکو روبیو، نامزد تصدی وزارت خارجه، و مایک والتز، مشاور امنیت ملی دولت آینده آمریکا، هم از ترکیه به دلیل گسترش روابط با روسیه، سیاست‌های خصمانه علیه قبرس و اقدام نظامی علیه کردهای سوریه انتقاد کردند.

در صورت خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، ممکن است اردوغان به بهانه حفظ امنیت ملی و مبارزه با تروریسم، به نیروهای ترکیه و متحدانش در سوریه دستور دهد تا برای از بین بردن نیروهای دموکراتیک سوریه و براندازی اداره خودمختار شمال و شرق سوریه حمله گسترده‌ای را علیه گروه‌های مسلح مستقر در شمال و شرق سوریه به راه‌ اندازند.

 در همین حال، یکی از مقام‌های ارشد نیروهای دموکراتیک سوریه با اشاره به حمله احتمالی به رهبری ترکیه، گفت: «در برابر هر حمله‌ای مقاومت خواهیم کرد.»

او تاکید کرد نیروهای دموکراتیک سوریه نسبت به سال  ۲۰۱۹، زمانی که ترکیه و ارتش ملی سوریه برای ایجاد منطقه امن، به مناطق مرزی حمله کردند، آمادگی و توانایی بیشتری برای مبارزه دارند.

این اظهارنظرها هرچند در ظاهر شجاعانه به نظر می‌رسند، نگرانی‌ها درباره آینده اداره خودمختار شمال و شرق سوریه همچنان رو به افزایش است. با توجه به وضعیت شکننده پیش رو، همه گروه‌های مسلح مستقر در شمال و شرق سوریه باید به دنبال تفاهم با دولت دمشق باشند تا سوریه بار دیگر به سمت جنگ‌های داخلی ویرانگر نلغزد.